Schoolpedagogiek

Aan de student 11

DEEL 1
Kinderen, jongeren en hun opvoeders, toen en nu 12
1 Kinderen en jongeren en de werelden waarin ze leven 15
1.1 Kinder- en jongerenwerelden 16
1.2 De wereld als voorwaarde om je te vormen 23
1.3 Wie ben ik? 30
1.4 Jeugdland 39
Samenvatting 47
Vragen en opdrachten 49

2 Opvoeding en onderwijs: traditie en actualiteit 53
2.1 Opvoeding als spel van volwassene en kind 54
2.2 Gezinsopvoeding rond 1800: de geboorte van de moderne
pedagogiek 55
2.3 Schoolopvoeding begin twintigste eeuw: kind, school en samenleving 62
2.4 De groep als democratische gemeenschap 76
Samenvatting 82
Vragen en opdrachten 84

DEEL 2
Onderwijs: de school vroeger en nu 86
3 Schoolland 89
3.1 Albert wil niet groot worden 91
3.2 Pedagogische principes 92
3.3 De levensvorm van de school 96
3.4 Leren vanuit vanzelfsprekendheden 99
3.5 Geloven in je leerlingen 103
Samenvatting 104
Vragen en opdrachten 105

4 De school vroeger: van hoofdelijk naar klassikaal
onderwijs 107
4.1 Van hoofdelijk naar klassikaal onderwijs 109
4.2 Een nieuwe klassikale school 113
4.3 Schoolstrijd 117
Samenvatting 122
Vragen en opdrachten 124

5 ‘Modern’ klassikaal onderwijs: nieuwe methoden 127
5.1 Modernisering en nieuwe onderwijsmethoden 129
5.2 Opnieuw: een nieuwe school 134
Samenvatting 140
Vragen en opdrachten 141

6 De school van nu: gedifferentieerd onderwijs 143
6.1 Een school in onze tijd: oud en nieuw 145
6.2 Onderwijs en opvoeding tussen 1920 en nu 146
6.3 Gedifferentieerd onderwijs: individuele prestaties en met en voor
elkaar verantwoordelijk zijn 154
Samenvatting 155
Vragen en opdrachten 157

DEEL 3
De pedagogische opdracht: leren, ontwikkeling en vorming 158
7 Leren 161
7.1 Verschillende visies op leren 163
7.2 Een pedagogisch-constructivistische visie op leren 167
7.3 Intermezzo: leren, ontwikkeling en vorming 180
7.4 De klas als gemeenschap van onderzoekers 183
7.5 Volgen en beoordelen van leren 185
Samenvatting 191
Vragen en opdrachten 193

8 Leerinhouden 195
8.1 Leerinhouden: verschillende benaderingen 197
8.2 Leerinhouden: een historische excursie 198
8.3 Leerinhouden en curriculum 207
8.4 Een casus: het schoolvak geschiedenis 214
Samenvatting 219
Vragen en opdrachten 221

9 Onderwijsarrangementen 223
9.1 Omgevingsonderwijs in Schenkel 225
9.2 Een onderwijsarrangement gericht op het gebruik van gereedschappen 226
9.3 Een onderwijsarrangement in de onderbouw van de basischool 228
9.4 Onderwijsarrangementen in de bovenbouw van de basisschool en in het voortgezet onderwijs 233
9.5 Leren voor het leven 240
Samenvatting 242
Vragen en opdrachten 243
10 De pedagogische opdracht van de school 245
10.1 Charlie en de freinettechnieken 246
10.2 Wat is opvoeding? 252
10.3 De klassenraad als moreel kompas 257
Samenvatting 268
Vragen en opdrachten 269

DEEL 4
School en maatschappij 272
11 De school: tussen gezin en maatschappij 275
11.1 Een beslissend jaar 277
11.2 Meritocratie 279
11.3 De school als spiegel van de samenleving 284
11.4 De school als schakel tussen gezin en maatschappij 290
Samenvatting 298
Vragen en opdrachten 300
12 De school en opvoeding tot burgerschap 303
12.1 Burgerschap: een ‘modern’ begrip? 304
12.2 De school en burgerschap 312
Samenvatting 317
Vragen en opdrachten 319

DEEL 5
Epiloog 320
13 Pedagogische theorie, pedagogische praktijk 323
13.1 Het beroep van leraar 325
13.2 Stil weten, tact, vertrouwen 326
13.3 Van ervaringen leren 328
13.4 Onderzoek via reflection in en reflection on action 330

Samenvatting 333
Vragen en opdrachten 335
Geraadpleegde literatuur 336
Illustratieverantwoording 349
Register 350
Over de auteurs 355