Beginselen van het Nederlandse staatsrecht

Voorwoord / V
Afkortingen / XV

Deel I Algemeen
Hoofdstuk 1 Inleiding / 3
1.1. Benadering van het begrip staat / 3
1.2. Verdeling van de staatsmacht over verschillende organen / 7
1.3. De democratische rechtsstaat / 10
1.4. Grondregels van een democratisch-rechtsstatelijke staatsorganisatie / 11
1.5. Historische ontwikkeling en democratie / 18
1.6. Historisch-systematische methode / 19

Hoofdstuk 2 De bronnen van het staatsrecht / 21
2.1. Bronnen van het staatsrecht / 21
2.2. Geschiedenis van de Grondwet / 21
2.3. Betekenis van de Grondwet voor het staatsrecht / 25
2.4. Inhoud en systeem van de Grondwet / 26
2.5. Ongeschreven staatsrecht / 30
2.6. Verdere bronnen van staatsrecht / 32
2.7. Staatsrechtelijke band met Aruba, Curaçao en Sint Maarten / 33
2.8. De betekenis van internationaal recht voor het staatsrecht / 34

Hoofdstuk 3 De werking van het staatsrecht / 37
3.1. Territoriale en personele werking / 37
3.2. Het grondgebied / 38
3.3. Betekenis van het Nederlanderschap / 40
3.4. Vreemdelingen / 42
3.5. Regeling Nederlanderschap / 45

Hoofdstuk 4 De Europese Unie / 47
4.1. Inleiding / 47
4.2. Geschiedenis / 47
4.3. Instellingen / 49
4.4. De doorwerking van het EU-recht / 55
4.5. Betekenis van de Europese Unie voor Nederland / 57

Deel II Organen
Hoofdstuk 5 De regering / 61
5.1. Inleiding / 61
5.2. De regering, een samengesteld orgaan / 62
5.3. De Koning / 63
5.4. De troonopvolging / 64
5.5. Regentschap en voogdij / 67
5.6. De inhuldiging en de Raad van State als waarnemer van het
koninklijk gezag / 68
5.7. Ministers / 68
5.8. De ministerraad / 70
5.9. De minister-president / 73
5.10. Staatssecretarissen / 74
Hoofdstuk 6 De Staten-Generaal / 77
6.1. Tweekamerstelsel / 77
6.2. Tweede Kamer: samenstelling, onafhankelijkheid / 80
6.3. Tweede Kamer: verkiesbaarheid / 82
6.4. Tweede Kamer: actief kiesrecht / 82
6.5. Algemeen kiesrecht / 83
6.6. Kiesstelsels / 84
6.7. Eerste Kamer / 91
6.8. Incompatibiliteiten / 92

Hoofdstuk 7 Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en vaste colleges van advies / 95
7.1. Raad van State / 95
7.2. Bevoegdheden van de Raad van State / 96
7.3. Werkwijze van de Raad van State / 98
7.4. De Algemene Rekenkamer / 99
7.5. De Nationale ombudsman / 101
7.6. Vaste colleges van advies / 104

Hoofdstuk 8 De verhouding van parlement, ministers en Koning / 107
8.1. Inleiding / 107
8.2. Het absolute koningschap. Ontwikkeling in Engeland / 108
8.3. Ontwikkeling in Nederland / 110
8.4. Strafrechtelijke ministeriële verantwoordelijkheid / 112
8.5. De politieke ministeriële verantwoordelijkheid en het parlementaire stelsel / 113
8.6. Koning en ministers / 115
8.7. Regering en Staten-Generaal / 116
8.8. De kabinetsformatie / 120
8.9. De effectuering van de parlementaire invloed / 124
8.10. Het inlichtingenrecht en de informatiepositie / 125
8.11. De motie / 128
8.12. Het recht van enquête / 129
8.13. Overleg tussen regering en parlement / 130
8.14. De parlementaire controle op de Europese Unie / 132
8.15. De vertrouwensnorm / 136
8.16. Kamerontbinding / 139

Deel III Functies
Hoofdstuk 9 Wetgeving / 145
9.1. Organen en functie / 145
9.2. De wetgever / 146
9.3. Het legaliteitsbeginsel / 146
9.4. De totstandkoming van de wet. Interne voorbereiding door de regering / 150
9.5. Voorbereidend onderzoek door de Tweede Kamer / 153
9.6. Plenaire behandeling. Amendementen / 154
9.7. Behandeling in de Eerste Kamer / 156
9.8. Bekrachtiging door de Koning / 157
9.9. Referendum en burgerinitiatief / 158
9.10. Initiatiefvoorstel / 160
9.11. Bekendmaking en inwerkingtreding van de wetten / 161
9.12. Gedecentraliseerde wetgeving / 162
9.13. Gedelegeerde wetgeving / 163
9.14. Delegatie aan de regering, algemene maatregelen van bestuur / 164
9.15. Delegatie aan de minister, ministeriële regeling / 167
9.16. Controle van het parlement op gedelegeerde wetgeving / 168
9.17. Beleidsregels / 170
9.18. Noodrecht / 172

Hoofdstuk 10 Herziening van de Grondwet / 175
10.1. Procedure van grondwetsherziening / 175
10.2. Grondwettelijk overgangsrecht / 181

Hoofdstuk 11 Bestuur / 185
11.1. Het bestuur / 185
11.2. De organisatie van het bestuur / 187
11.3. Parlementaire controle op het beleid / 189
11.4. Het bestuursapparaat / 190
11.5. Gedecentraliseerd en gedeconcentreerd bestuur / 192
11.6. Territoriale en functionele decentralisatie / 194
11.7. De typische bestuursdaden: de beschikking en het plan / 195
11.8. Openbaarheid van bestuur / 197

Hoofdstuk 12 Financiën, buitenlands beleid en defensie / 201
12.1. Speciale regelingen in Grondwet voor financiën, buitenlands beleid en defensie / 201
12.2. Het bestuur van de financiën / 201
12.3. Het bestuur van de buitenlandse betrekkingen / 206
12.4. Het bestuur van de defensie / 214
12.5. Bestuur in oorlogstijd en bij zeer ernstige binnenlandse spanningen / 216

Hoofdstuk 13 Rechtspraak / 221
13.1. Strafrechtspraak / 221
13.2. Burgerlijke rechtspraak / 222
13.3. Bestuursrechtspraak / 223
13.4. De rechterlijke macht / 223
13.5. Waarborgen van onafhankelijkheid / 225
13.6. De Hoge Raad der Nederlanden / 225
13.7. Controle van de rechter op de wetgeving / 226
13.8. Rechtsbescherming tegen de overheid / 230
13.9. Rechter of bestuur? / 232
13.10. Controle op de rechter / 233

Hoofdstuk 14 De grondrechten / 235
14.1. Begrip en ontstaan der grondrechten / 235
14.2. Verschillende typen grondrechten / 237
14.3. Internationale regeling van grondrechten / 241
14.4. Waarom grondrechten in de Grondwet, naast verdragen? / 247
14.5. Systematiek van de Grondwet inzake grondrechten / 248
14.6. Horizontale werking van grondrechten / 248
14.7. Beperking van grondrechten / 250
14.8. Gelijkheidsrechten / 253
14.9. Vrijheidsrechten / 261
14.10. Privacyrechten / 274
14.11. Godsdienst, levensovertuiging, onderwijsvrijheid / 282
14.12. Rechtsplegingsrechten / 287
14.13. Overige grondrechten / 290

Deel IV Staatsvorm
Hoofdstuk 15 De gedecentraliseerde eenheidsstaat / 297
15.1. Het beginsel van de decentralisatie / 297
15.2. Twee vormen van decentralisatie: autonomie en medebewind / 298
15.3. Interbestuurlijk toezicht / 301
15.4. Vernietiging / 302
15.5. Voorziening bij taakverwaarlozing / 303
15.6. Goedkeuring / 304
15.7. Co-existentie van wetten en verordeningen / 305
15.8. Financiële verhouding / 306
15.9. De toekomst van de decentrale overheden / 308

Hoofdstuk 16 Provincies, gemeenten en waterschappen / 309
I DE PROVINCIE / 309
16.1. De oorsprong van de provincies / 309
16.2. De provinciale organen / 310
16.3. Provinciale staten / 311
16.4. Gedeputeerde staten / 313
16.5. De commissaris van de Koning / 315
16.6. De provinciale verordening / 317
16.7. Interbestuurlijk toezicht / 318
II DE GEMEENTE / 319
16.8. De oorsprong van de gemeenten / 319
16.9. De organen van de gemeente / 320
16.10. De gemeenteraad / 320
16.11. Het college van burgemeester en wethouders / 323
16.12. De burgemeester / 325
16.13. Verantwoordingsplicht van college van burgemeester en wethouders en van de burgemeester / 330
16.14. De gemeentelijke verordening / 332
16.15. Interbestuurlijk toezicht / 337
16.16. Samenwerking van gemeenten / 339
III HET WATERSCHAP / 341
16.17. Taken en bevoegdheden van de waterschappen / 341

Hoofdstuk 17 De structuur van het Koninkrijk / 345
17.1. Inleiding / 345
17.2. De verhouding tussen het Statuut en de Grondwet / 348
17.3. Grondslagen van het Statuut / 348
17.4. De organen van het Koninkrijk / 350
17.5. De rijkswetgeving / 352
17.6. Verdragen / 354
17.7. Samenwerking / 355
17.8. Toetsingsrecht door de rechter / 356
17.9. Wijziging van het Statuut / 357

Register van artikelen van de Grondwet / 359
Jurisprudentieregister / 365
Zakenregister / 375