Prof. Mr. Willem Zwalve is hoogleraar Historische Ontwikkeling van het Recht aan de juridische faculteit van de Universiteit Leiden.
Meer over Willem ZwalveHoofdstukken uit de Geschiedenis van het Europese Privaatrecht I
Inleiding en zakenrecht
Paperback Nederlands 2006 3e druk 9789054547136Samenvatting
Het juridische onderwijs en de juridische praktijk ondervinden dagelijks de invloeden van de steeds nauwer wordende banden die de leden van de Europese Unie aan elkaar verbinden. De steeds hechter wordende economische gemeenschap heeft ook haar uitwerking op het traditionele privaatrecht. Er wordt zelfs, onder meer door het Europese Parlement, aangedrongen op de samenstelling van een Europees Burgerlijk Wetboek.
Een en ander dwingt tot een bezinning, niet alleen op de verschillen, maar vooral op de overeenkomsten tussen de stelsels die in de diverse Europese landen in de civielrechtelijke codificaties zijn neergelegd. Dit boek, dat bedoeld is als de logische voortzetting van de 'Hoofdstukken uit de Europese codificatiegeschiedenis', is gebaseerd op de vaststelling dat die verschillen en overeenkomsten slechts kunnen worden verklaard en begrepen tegen de achtergrond van het Europese ius commune, dat is het gerecipieerde Romeinse recht dat ten grondslag ligt aan alle Europese codificaties (en die van een zeer groot aantal landen buiten Europa).
Daarom wordt ieder deel van dit boek, dat is gewijd aan enige leerstukken van goederenrecht, geopend met een hoofdstuk dat het 'gemene recht' tot onderwerp heeft; in de daaropvolgende hoofdstukken wordt aangegeven op welke wijze de gemeenrechtelijke leerstukken in de belangrijkste West-Europese codificaties zijn verwerkt en hoe zij door de verschillende hoogste rechterlijke instanties in de loop van de rechtsontwikkeling zijn uitgewerkt. Tot slot wordt in ieder deel aandacht besteed aan de ontwikkeling van het Engelse privaatrecht ('common law' en 'equity').
Zo worden drie doelen tegelijkertijd gediend. Ten eerste wordt verduidelijkt welk een grote mate van samenhang er, ondanks de ogenschijnlijke rechtsverscheidenheid, tussen de verschillende West-Europese rechtsstelsels bestaat. Ten tweede worden de rechtspolitieke overwegingen naar voren gehaald die aan de verschillende keuzes ten grondslag liggen die bij het opstellen van de codificaties en in de latere rechtspraak zijn gemaakt. Ten derde wordt de lezer niet alleen ingeleid in enkele basisbegrippen van de continentale 'civil law', maar tevens in enkele grondbeginselen van de Engelse 'common law'. Daarbij wordt hem tevens duidelijk hoezeer deze laatste aansluiten bij tradities die ook op het West-Europese continent waren vertegenwoordigd, maar daar veelal - ofwel ten gevolge van de receptie van het Romeinse recht, ofwel door de codificaties - zijn verdrongen.
Het boek gaat in op een aantal leerstukken uit het zakenrecht, zoals de eigendomsoverdracht, de cessie van vorderingen en zakelijke zekerheidsrechten op roerende goederen. Het verduidelijkt daarbij de samenhang tussen de verschillende West-Europese rechtsstelsels. Om de onderwerpen goed te kunnen ontsluiten is een uitgebreid zakenregister toegevoegd. Daarnaast bevat het boek een bronnenregister en wordt in diverse hoofdstukken een overzicht gegeven van aanbevolen algemene literatuur.
Specificaties
Lezersrecensies
Inhoudsopgave
Lijst van afkortingen en verkort aangehaalde literatuur
Deel I Beknopte geschiedenis van het Europese privaatrecht
I Ius commune en ius proprium
1 Ius commune
2 Ius proprium
II De omvang van de receptie
1 Italië
2 Frankrijk
3 De Duitse gebieden
4 Holland
5 Schotland
6 Spanje en Portugal
7 Engeland
III Aard en bestanddelen
1 Canoniek recht
2 Leenrecht
3 De aard van het gemene recht
4 Ius gentium
IV Na de nationale codificaties
1 Nationale codificaties
2 Het doel van dit boek
Deel II Eigendom en bezit
I Ius commune
1 Zakelijke en persoonlijke rechten
2 Eigendom en beperkte zakelijke rechten
3 Eigendom
4 Tussen eigendom en bezit
5 Bezit en bezitsverschaffing
6 De rechtspositie van de houder
II Frans recht
1 Eigendom en zakelijke rechten
2 Bezit en bezitsbescherming
III Duits recht
1 Eigendom, zakelijke en 'verzakelijkte' rechten
2 Bezit en bezitsbescherming
3 Revindicatie van roerende zaken
IV Common law
1 Geen uniforme goederenrechtelijke structuur
2 'Real' en 'personal property'
3 Geen algemeen en absoluut eigendomsrecht
4 Geen verkrijgende, wel bevrijdende verjaring
5 De 'estate in fee simple'
6 De 'use'
7 De 'trust'
8 'Legal interest' en 'equitable interest'
9 De 'trust' en continentale rechtsfiguren
10 'Chattels'
11 Eigendom en bezit van roerende zaken
12 'Bailment'
13 'Constructive possession' en 'constructive delivery'
Deel III Eigendomsoverdracht van roerende zaken
I Ius commune
1 Het leveringsbeginsel
2 Vereisten
3 Verkrijgende verjaring
4 Eigendomsverkrijging en vertegenwoordiging
II Frans recht
1 'Ancien droit français'
2 Romeins recht en natuurrecht
3 Eigendomsovergang 'par l'effet des obligations'
4 Vereisten
5 'Possession vaut titre'
6 Afwijkende tradities
III Duits recht
1 Pruisisch, Oostenrijks en Zwitsers recht
2 'Abstraktionsprinzip'
3 Verkrijging van een beschikkingsonbevoegde
IV Common law
1 De rol van de bezitsverschaffing
2 Overdracht door middel van een 'deed'
3 'Sale of Goods'
4 'Statute of Frauds'
5 'Sale of Goods Act'
6 Titelgebreken
7 'Nemo dat quod non habet'
8 Uitzonderingen
Deel IV Cessie
I Ius commune
1 Vorderingen en zaken
2 Overdraagbaarheid van vorderingen
3 'Cessiemandaat'
4 De actio utilis van de 'cessionaris'
5 Mededeling van de cessie
6 Accessoire rechten
7 Welke vorderingen zijn voor cessie vatbaar?
8 Goederenrechtelijk effect van de mededeling
9 Gemeen recht en natuurrecht
II Frans recht
1 'Ancien droit français'
3 Code civil /
3 Vereisten
4 De positie van de 'cessionaris'
5 Welke vorderingen zijn voor cessie vatbaar?
6 Afwijkende ontwikkelingen
III Duits recht
1 Pruisisch, Oostenrijks en gemeen recht
3 BGB
3 Cessie en 'Abstraktionsprinzip'
4 Bescherming van de debiteur
5 Enige bijzonderheden
IV Common law
1 'Law' en 'equity'
2 Cessie naar 'common law' vóór
3 Cessie naar 'equity' vóór
4 Fusie tussen 'equity' en 'law'
5 'Equitable' en 'statutory assignment'
6 Overdraagbaarheid
Deel V Zekerheidsrechten op roerende goederen
I Ius commune
1 Persoonlijke en zakelijke zekerheden
2 Fiducia cum creditore
3 Pand en hypotheek
4 Object
5 Wettelijke zekerheidsrechten en privileges
6 Accessoir karakter
7 Inhoud van het zekerheidsrecht
8 Latere ontwikkelingen
II Frans recht
1 'Ancien droit français'
2 Code civil
3 'Gage'
4 Object en inhoud
5 Sociaal-economische context
6 Bezitloze zekerheidsrechten
7 Nieuwe ontwikkelingen
III Duits recht
1 Pruisisch, Oostenrijks en gemeen recht
2 De opkomst van de overdracht tot zekerheid
3 BGB
4 Fiducia cum creditore
5 Enige basisbeginselen
6 Accessoriëteit van de fiducia
7 Separatist of preferentie?
8 Slotbeschouwing
IV Common law
1 'Civil law' en 'common law'
2 'Pledge'
3 Van 'chattel mortgage' naar 'bill of sale'
4 Object
5 'Specific charges' en 'floating charges'
6 Eigendomsvoorbehoud
7 'Sale and lease back'
8 Slotbeschouwing
Registers
Bronnenregister
Zakenregister
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan