De ontdekking van de toekomst

Woord vooraf

Deel I: Vooruitgang als toekomstbeeld
1. Omgaan met de vooruitgang
1.1 Vooruitgang blokkeren
1.2 Vooruitgang versnellen
1.3 Socrates

2. Vooruitgang in beeld
2.1 Levensverwachting neemt toe
2.2 Informatietechnologie als katalysator van de vooruitgang
2.3 Economische groei
2.4 State of the Future Index

3. De agenda van de vooruitgang
3.1 Technologie, economie en psychologie
3.2 Vijf technologische revoluties
3.3 Morfologie van een technologische revolutie
3.4 Bestuurlijk paradigma in Perez’ hype cycle
3.5 Kameleontisch organiseren in de 21e eeuw

Deel II Crises als functie van de vooruitgang
4. Geopolitieke crises tijdens de eerste fase van twee technologische hype cycles
4.1 Sterke institutionele elites verzwakken de samenleving
4.2 Opmaat van de Eerste Wereldoorlog
4.3 Oliecrises
4.4 Strategisch inspelen op veranderingen in de technologische hype cycle

5. Beurscrises tijdens de tweede fase van twee technologische hype cycles
5.1 Najagen van onrealistische verwachtingen
5.2 Beurscrash 1929
5.3 Beurscrash 1998
5.4 Strategisch inspelen op veranderingen in de technologische hype cycle

6. Systeemcrises tijdens de derde fase van twee technologische hype cycles
6.1 Synergie
6.2 Tweede Wereldoorlog als systeemcrisis
6.3 Financiële systeemcrisis in 2007
6.4 Strategisch inspelen op veranderingen in de technologische hype cycle

7. Culturele crises tijdens de vierde fase van twee technologische hype cycles
7.1 Verzet tegen de heersende maatschappelijke orde
7.2 Culturele revolutie 1968
7.3 Naar een nieuwe culturele revolutie
7.4 Strategisch inspelen op veranderingen in de technologische hype cycle

Deel III Zand in de motor van de vooruitgang 2000-2013
8. Cultuursector: synergie van professional en amateur
8.1 Technologie voor vernieuwing
8.2 Iedereen kunstenaar
8.3 Systeemfout in de cultuursector

9. Handel: synergie van fysieke en digitale verkoop
9.1 Digitale revolutie
9.2 Systeemcrisis in de detailhandel

10. Energie: synergie van energiebronnen
10.1 Energiebedrijven op zoek naar omzet en winst
10.2 Schaliegas
10.3 Kernenergie
10.4 Windenergie
10.5 Synthetische biologie
10.6 Ontkenning van de snelle opkomst van zonne-energie
10.7 Dalende kosten van zonne-energie
10.8 Grootschalige opwekking van zonne-energie
10.9 Op weg naar zelfvoorziening
10.10 Lokale energienetwerken
10.11 Recycling van water op wijkniveau
10.12 Afval
10.13 Moeizaam huwelijk tussen fossiele en duurzame energie
10.14 Systeemblindheid in de energie

11. Bouw: synergie van gevestigde en toetredende bedrijven
11.1 Bouw vergat de klant
11.2 Vernieuwingen in de bouw
11.3 Energieneutrale woningen
11.4 Buitenstaanders kloppen op de deur

12. Overheid: synergie van politiek en burger
12.1 De agenda van de netwerkmaatschappij
12.2 Het techno-economische en bestuurlijke paradigma
12.3 Voor de overheid geldt: ‘there is no alternative’ (TINA)

Deel IV De agenda van de vooruitgang in vijf sectoren 2015-2025
13. Onderwijs: open platforms voor onderwijs en onderzoek
13.1 Internationale samenwerking als doorbraakinnovatie
13.2 Sleutelrol voor de universiteit
13.3 Naar meer open sectorale ontwikkelingsplannen
13.4 ROC: open platform voor maakindustrie en zelfproducerende consument

14. (Agrarische) industrie: innovatieve platforms van economische clusters
14.1 Consumenten worden producenten
14.2 Lokaal produceren
14.3 Drukkerijsector
14.4 Platform voor zelfproducerende consumenten
14.5 Tuinbouw
14.6 Platform voor de tuinbouw

15. Gezondheidszorg: werken vanuit autonome platforms
15.1 Genetisch paspoort
15.2 Innovatiecommunity’s
15.3 Genetica in de zorg
15.4 Computer stelt diagnose en doet behandelingsvoorstel
15.5 Big data
15.6 Informatie van de patiënt
15.7 Platform voor de cure
15.8 Op zoek naar geluk
15.9 Zelfzorg
15.10 Thuiszorg
15.11 Platform voor de care

16. Financiële sector: platforms als strategie
16.1 Banken in crisis
16.2 Platform voor de fi nanciële sector
16.3 Klantbelang centraal
16.4 Markt voor fi nanciële producten past zich aan

17. Strategische instrumenten van de participatiemaatschappij
17.1 Platforms voor technologische verkenningen
17.2 Research valleys als platforms
17.3 Stad als innovatieplatform
17.4 Sectorale innovatieplatforms
17.5 Innovatie door competitie
17.6 Open karakter

18. Overheid: faciliteren van maatschappelijke arrangementen
18.1 Participatiesamenleving
18.2 Nieuwe overheid
18.3 Werkloosheid
18.4 Risicoreductie
18.5 Op zoek naar nieuwe economische activiteiten

19. Hulpmiddelen bij strategievorming
19.1 Futures Fit
19.2 Flexions Approach
19.3 Verschillen

Deel V Op zoek naar de big bang van de zesde technologische revolutie
20. Zonne-energie
20.1 Energie wordt duurzaam en goedkoop
20.2 Nieuwe afzetmarkten

21. Grafeen en productie op atoomniveau
21.1 Grafeen
21.2 Nanotechnologie

22. Medische technologie
22.1 Virtueel brein
22.2 Regeneratieve geneeskunde
22.3 Synthetische biologie
22.4 Robots

23. Singulariteit
23.1 Digitale onsterfelijkheid
23.2 Transformatie naar neohumaan tijdperk

24. De ontdekking van de toekomst
24.1 Technologie: de motor van de vooruitgang
24.2 Kom aan boord
24.3 Bestuur: de institutionalisering van de vooruitgang

Noten
Literatuur
Register
Over de auteur