Langlopende letselschadezaken

1 Onderzoeksopzet 23
1.1 Aanleiding 23
1.2 Onderzoeksvraag 24
1.3 Onderzoeksmethode 25
1.3.1 Vijf methodes 25
1.3.2 De literatuurstudie 26
1.3.3 De selectie van dossiers: steekproeftrekking, privacybescherming en (non-)respons 26
1.3.3.1 Inleiding 26
1.3.3.2 De participerende aansprakelijkheidsverzekeraars 26
1.3.3.3 De samenstelling van de dossierlijst 27
1.3.3.4 De steekproeftrekking 28
1.3.3.5 Privacybescherming 31
1.3.3.6 (non-)Respons 33
1.3.4 Selectiebias 34
1.4 Beperking van het onderzoek 35
1.5 De rol van de opdrachtgever en de begeleidingscommissie 36
1.6 Opbouw van het onderzoeksrapport 36

2 Theoretisch kader: omstandigheden die mogelijk zorgen voor (langduriger) tijdsverloop in letselschadezaken 39
2.1 Inleiding 39
2.1.1 Doel van het hoofdstuk 39
2.1.2 Vertrekpunt: diversiteit van omstandigheden 39
2.1.3 Structurering in vijf categorieën omstandigheden 40
2.2 Tijdsverloop dat samenhangt met juridische redenen 41
2.2.1 Uitleg 41
2.2.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 44
2.3 Tijdsverloop dat samenhangt met het afwikkelingsproces als zodanig 46
2.3.1 Inleiding 46
2.3.2 Behoeften van gedupeerden 46
2.3.2.1 Uitleg 46
2.3.2.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 51
2.3.3 Herstelgerichte dienstverlening en mediation 53
2.3.3.1 Uitleg 53
2.3.3.2 Hoe de branche de kwaliteit beoogt te borgen 55
2.4 Specifieker: tijdsverloop dat samenhangt met de inzet van, communicatie door, of wisseling van de dossierbehandelaar aan verzekeraarszijde en/of de belangenbehartiger van de gedupeerde 56
2.4.1 Inzet van een belangenbehartiger 56
2.4.1.1 Uitleg 56
2.4.1.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 57
2.4.2 Tijdsverloop door niet of niet-tijdig reageren 58
2.4.2.1 Uitleg 58
2.4.2.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 59
2.4.3 Wisseling van belangenbehartiger of dossierbehandelaar 59
2.5 Tijdsverloop dat samenhangt met medische aspecten en het medisch beoordelingstraject 60
2.5.1 Medische eindtoestand 60
2.5.2 Medische informatie en toestemming voor inzage 60
2.5.2.1 Uitleg 60
2.5.2.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 61
2.5.3 Medisch advies 62
2.5.3.1 Uitleg 62
2.5.3.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 63
2.5.4 Medische expertise 64
2.5.4.1 Uitleg 64
2.5.4.2 Hoe de branche beoogt om tegemoet te komen aan deze omstandigheden 65
2.5.5 Niet-objectiveerbare letsels 66
2.6 Tijdsverloop dat samenhangt met de gerechtelijke procedure 66
2.7 Conclusie 68

3 Het dossieronderzoek bij aansprakelijkheidsverzekeraars 69
3.1 Inleiding 69
3.2 Methode en aanpak van het dossieronderzoek 70
3.2.1 Aantal dossiers 70
3.2.2 De totstandkoming van de checklist voor het dossieronderzoek 72
3.2.3 De uitvoering van het dossieronderzoek 73
3.2.4 De aanpak van de data-analyse 74
3.3 Algemene kenmerken van de letselschadedossiers 75
3.3.1 Inleiding 75
3.3.2 De verdeling over verschillende typen van verzekeringen 75
3.3.3 De verdeling van het type letsels 76
3.3.4 De verdeling naar schadejaar 78
3.3.5 De verdeling van de hoogte van de reservering van (persoonlijke) schade 80
3.3.6 De verdeling ten aanzien van type belangenbehartiger dat betrokken is 81
3.3.7 De kenmerken die samenhangen met de gedupeerden 82
3.4 Tijdsverloop: algemeen beeld van redenen ‘nu’ 83
3.4.1 Algemeen beeld 83
3.4.2 Nadere duiding per letselschadecategorie 86
3.5 Tijdsverloop vanwege juridisch-technische redenen 88
3.5.1 Erkenning van aansprakelijkheid 88
3.5.2 Causaliteit is een veelvoorkomend discussiepunt 90
3.5.3 De hoogte van de vergoeding is een veelvoorkomend discussiepunt 90
3.5.4 Overige juridische omstandigheden 93
3.6 Tijdsverloop veroorzaakt door het afwikkelingsproces 94
3.6.1 De behoeften van gedupeerden en de ervaren rechtvaardigheid 94
3.6.2 Herstelgerichte dienstverlening en mediation 95
3.7 Specifieker: tijdsverloop dat samenhangt met de inzet van, communicatie door, of wisseling van de dossierbehandelaar aan verzekeraarszijde en/of de belangenbehartiger van de gedupeerde 97
3.7.1 Inleiding 97
3.7.2 Doorlooptijden aan de start van de schadeafwikkeling 97
3.7.3 De uitvoering van de tweejaarsevaluatie 98
3.7.4 Het niet of niet-tijdig communiceren/informeren door partijen 100
3.7.4.1 Dossierbehandelaar van de aansprakelijkheidsverzekeraar 100
3.7.4.2 Belangenbehartiger van de gedupeerde 101
3.7.4.3 Niet of onvoldoende medewerking van de gedupeerde 102
3.7.5 Tijdsverloop vanwege wisseling van dossierbehandelaar of belangenbehartiger 103
3.7.5.1 Wisseling van dossierbehandelaar aan de zijde van de aansprakelijkheidsverzekeraar 103
3.7.5.2 Wisseling van belangenbehartiger door de gedupeerde 104
3.8 Tijdsverloop veroorzaakt door medische aspecten 105
3.8.1 Inleiding 105
3.8.2 Medische eindtoestand 106
3.8.3 Het medisch beoordelingstraject 107
3.8.4 Niet-objectiveerbare letsels 109
3.9 Tijdsverloop samenhangend met de gerechtelijke procedure 110
3.10 Extra analyse: de dossiers van voor 2012 110
3.11 Conclusie 113

4 Het vragenlijstonderzoek onder gedupeerden 115
4.1 Inleiding 115
4.2 Methode en aanpak van het vragenlijstonderzoek 116
4.2.1 Het aantal respondenten 116
4.2.2 De totstandkoming van de vragenlijst voor het vragenlijstonderzoek 116
4.2.3 De uitvoering van het vragenlijstonderzoek 117
4.2.4 De aanpak van de data-analyse 118
4.3 Algemene kenmerken van de respondenten en hun letselschade 119
4.3.1 Inleiding 119
4.3.2 De verdeling over de verschillende typen van verzekeringen 119
4.3.3 De verdeling van de typen letsels 120
4.3.4 De verdeling naar schadejaar 124
4.3.5 De verdeling ten aanzien van type belangenbehartiger dat betrokken is 125
4.4 Tijdsverloop: algemeen beeld van de redenen voor langere duur 125
4.5 Tijdsverloop vanwege juridische redenen 128
4.5.1 Erkenning van aansprakelijkheid 128
4.5.2 Causaliteit is een veelvoorkomend discussiepunt 130
4.5.3 Hoogte van de vergoeding is een veelvoorkomend discussiepunt 130
4.6 Tijdsverloop veroorzaakt door het afwikkelingsproces 133
4.6.1 De behoeften van gedupeerden en de ervaren rechtvaardigheid 133
4.6.2 Herstelgerichte dienstverlening en mediation 137
4.7 Specifieker: tijdsverloop dat samenhangt met de inzet van, communicatie door, of wisseling van de dossierbehandelaar aan verzekeraarszijde en/of de belangenbehartiger van de gedupeerde 139
4.7.1 Inleiding 139
4.7.2 Het niet of niet-tijdig communiceren/informeren door partijen 139
4.7.2.1 Dossierbehandelaar van de aansprakelijkheidsverzekeraar 139
4.7.2.2 Belangenbehartiger van de gedupeerde 143
4.7.2.3 Niet of onvoldoende medewerking van de gedupeerde 145
4.7.3 Tijdsverloop vanwege wisseling van dossierbehandelaar of belangenbehartiger 146
4.7.3.1 Wisseling van dossierbehandelaar aan de zijde van de aansprakelijkheidsverzekeraar 146
4.7.3.2 Wisseling van belangenbehartiger door de gedupeerde 146
4.8 Tijdsverloop veroorzaakt door medische aspecten 147
4.8.1 Inleiding 147
4.8.2 Medische eindtoestand 147
4.8.3 Het medisch beoordelingstraject 148
4.8.4 Niet-objectiveerbare letsels 151
4.9 Tijdsverloop dat samenhangt met een gerechtelijke procedure 151
4.10 Extra analyse: schades van voor 2012 en enkele typen letsel uitgelicht 152
4.10.1 Algemeen 152
4.10.2 Beleving: schadeposten vóór en na 2012 152
4.10.3 De meeste discussies bij whiplash en nekklachten, fracturen en meervoudige letsel 153
4.10.4 Beleving: whiplash, fracturen en meervoudig letsel 154
4.11 Conclusie 158

5 Ervaringen van tien gedupeerden met hun langlopende letselschadezaak 163
5.1 Inleiding 163
5.2 Methode en aanpak van de interviews 164
5.3 Algemene beschouwingen 165
5.4 Juridische redenen 165
5.4.1 Inleiding 165
5.4.2 Verantwoorden en bewijzen 166
5.5 Het afwikkelingsproces 169
5.5.1 Inleiding 169
5.5.2 Veel schakels en lijntjes 169
5.5.3 Kennisongelijkheid 170
5.5.4 De kosten van het proces 172
5.6 De dossierbehandelaar en de belangenbehartiger 173
5.6.1 Inleiding 173
5.6.2 De aansprakelijkheidsverzekeraar 174
5.6.2.1 Veranderende insteek van de verzekeraar 174
5.6.2.2 Wisselingen van dossierbehandelaar 175
5.6.2.3 De insteek van de verzekeraar 178
5.6.2.4 Medeleven tonen 180
5.6.3 De belangenbehartiger 181
5.6.3.1 Wisseling van belangenbehartiger 181
5.6.3.2 Empathie en communicatie 183
5.6.3.3 Steun aan belangenbehartiger 184
5.7 Medische aspecten 185
5.7.1 Inleiding 185
5.7.2 De rol van medisch deskundigen 186
5.7.3 Het medisch beoordelingstraject 187
5.8 Conclusie 188

6 Focusgroep 191
6.1 Inleiding 191
6.2 Methode en aanpak van de focusgroep 192
6.2.1 De samenstelling van de focusgroep 192
6.2.2 De totstandkoming van de vragenlijst 193
6.2.3 Analyse van de resultaten 193
6.3 Verslaglegging schriftelijke ronde van de focusgroep 194
6.3.1 Inleiding 194
6.3.2 De afwikkeling van ongevallen in de privésfeer, in de werksfeer en in het verkeer 194
6.3.3 Relevante omstandigheden sinds 2017 196
6.3.4 Re-integratie 196
6.3.5 Het medisch beoordelingstraject 198
6.3.5.1 Algemene vraag 198
6.3.5.2 De medische expertise 201
6.3.6 Schadevergoeding 202
6.3.6.1 Smartengeld 202
6.3.6.2 BGK 202
6.3.7 Voortvarendheid afwikkeling 204
6.3.7.1 Inleiding 204
6.3.7.2 Eigen ervaring 204
6.3.7.3 Voortvarende afwikkeling: aansprakelijkheidsverzekeraars 205
6.3.7.4 Voortvarendheid afwikkeling: belangenbehartigers 206
6.3.7.5 Voortvarendheid in de regelingsfase 207
6.3.7.6 Wisseling van behandelaars 207
6.3.8 Tussenconclusie 209
6.4 Verslaglegging van de onlinefocusgroepen 209
6.4.1 Inleiding 209
6.4.2 Algemene bevindingen 210
6.4.3 Extra inzichten 211
6.4.3.1 De onvermijdelijkheid van tijdsverloop 211
6.4.3.2 Schadebegroting 212
6.4.3.3 Voortvarendheid 213
6.4.3.4 Gerechtelijke procedure 214
6.5 Conclusie 214

7 Overkoepelende analyse van de kenmerken van langlopende letselschadedossiers 217
7.1 Inleiding 217
7.1.1 Doelstelling van het onderzoek 217
7.1.2 Structuur 218
7.2 Algemene bevindingen 219
7.3 De materieelrechtelijke beoordeling van een letselschadevordering en tijdsverloop 221
7.3.1 Inleiding 221
7.3.2 Afwachten van de medische eindtoestand 222
7.3.3 De vaststelling van de beperkingen en het oorzakelijke verband met het ongeval 223
7.3.4 De re-integratie 225
7.3.5 De schadebegroting 225
7.3.6 De bewijspositie van partijen in het aansprakelijkheidsrecht: verborgen gevolgen 226
7.4 De processuele afwikkeling van een letselschadevordering en omstandigheden die zorgen voor tijdsverloop 228
7.4.1 Inleiding 228
7.4.2 Veel partijen zijn betrokken bij de afhandeling 228
7.4.3 Het medisch beoordelingstraject 230
7.4.4 Weinig gerechtelijke procedures en mediation 231
7.5 Het handelen van partijen: omstandigheden die bijdragen aan tijdsverloop 231
7.5.1 Inleiding 231
7.5.2 Bevindingen ten aanzien van de tijdigheid van de communicatie 232
7.5.3 Bevindingen over wisselingen op dossierniveau 234
7.5.4 Bevindingen over de door de gedupeerde gepercipieerde voortvarendheid van de afwikkeling 235
7.5.5 Het mogelijke effect van procedurele rechtvaardigheid op de voortgang 238
7.6 Stof tot nadenken, voer voor verdere discussie en nader onderzoek 239

Bronnenlijst 243

Bijlage I Checklist dossieronderzoek 255
Bijlage II Vragenlijst gedupeerden 259
Bijlage III Topiclijst interviews 267
Bijlage IV Vragenlijst focusgroepen 269
Bijlage V Deelnemers focusgroepen 275
Bijlage VI Leden van de begeleidingscommissie 277
Bijlage VII Uitnodigingsbrief gedupeerden 279
Bijlage VIII Informatiebrief gedupeerden 281