Megatrends Nederland - Adjiedj Bakas schetst de toekomst van een land in verwarring
0|22 augustus 2006|8-11 minuten leestijd
De calvinistische cultuur heeft zijn langste tijd gehad. Nederland zal fors islamiseren en Aziatiseren. Het belang van de staat neemt af, bevolkingsgroepen winnen terrein - tribalisering dus. De verzorgingsstaat gaat echt op de helling. En met het 'lieve' Nederland is het ook voorgoed gedaan. In zijn boek 'Megatrends Nederland' beschrijft Adjiedj Bakas de grote verschuivingen die ons te wachten staan. Als directeur/eigenaar van communicatie- en adviesbureau Dexter voorziet deze trendwatcher het bedrijfsleven en overheden van doorkijkjes naar de toekomst. "Het is goed om van tijd tot tijd 'out of the box' te denken. Het geeft inspiratie, en het is leuk." Want pret hoort erbij in het leven, vindt Bakas. Ook of misschien wel júist voor managers.
Transitieperiode
Nederland is van de leg. We zijn zwaar op de hand, depressief zelfs, en zien overal dreigingen en gevaren: van terroristen die ons gevoel van veiligheid en geborgenheid ondergraven tot de dadendrang van sterk opkomende landen die onze economie onder druk zetten en banen afsnoepen. "Helemaal niet nodig al dat getob," meent Adjiedj Bakas, optimist in hart en nieren. "We bevinden ons inderdaad in een transitieperiode en de toekomst ziet er erg onzeker uit. Veranderingen bieden echter per definitie nieuwe kansen en daar moeten we gebruik van maken." Hij ziet volop mogelijkheden in allerlei nieuwe technologie, en ook de oerhollandse opportunistische handelsgeest kan uitkomst bieden. "Nieuwe economische supermachten worden onze nieuwe handelspartners en ze leveren drommen toeristen," luidt de eenvoudige conclusie van Bakas. "Nu nog even wakker worden, opstaan en aan het werk."
Dagelijkse dosis humor
Adjiedj Bakas (1963), Surinamer met Indiase achtergrond, kwam op zijn achttiende naar Nederland om communicatiewetenschappen te studeren. Samen met Sjoerd Groenewold Dost deed hij een geslaagde communicatieklus rondom de verzelfstandiging en reorganisatie van het voormalig NOS Facilitair Bedrijf, waarna ze het bureau Dexter oprichtten. Kanker maakte echter al snel een eind aan het jonge leven van deze partner in zaken en leven. Voor Bakas geen reden om bij de pakken neer te zitten. Integendeel. De tragiek leerde hem te relativeren en het leven te nemen zoals het is, met een gezonde dagelijkse dosis humor. Inmiddels is hij gelukkig getrouwd met de uit Duitsland afkomstige Vinco Davids en leeft hij een barok leven - inclusief antiek, Aziatische kunst en auto met chauffeur.
Het gaat Dexter, en dus ook Bakas, voor de wind. 'Verschillen kennen, overeenkomsten zoeken' is de lijfspreuk van het bureau, dat zich met name specialiseert in diversiteit van culturen en bevolkingsvraagstukken. Onder de klanten bevinden zich grote bedrijven zoals Ahold, KLM, en Tiscali, zorg- en onderwijsinstellingen en (semi)overheden. Zo hielp hij bijvoorbeeld de Belastingdienst na te denken over onverwachte concurrentie nu India de diaspora probeert te paaien met een laag belastingtarief om zo investeringen in eigen land te stimuleren. Corporaties en projectontwikkelaars houdt hij voor dat in veel culturen een huis pas echt waarde vertegenwoordigd als het in eigendom is. Weg dus met de erfpacht. "Onlangs heb ik met medewerkers van VROM om te tafel gezeten. Vijftig jaar lang gold op dat ministerie de aanleg van fietspaden als een vanzelfsprekendheid. Veel allochtonen associëren fietsen echter met armoede. Dat betekent dat je het product fietsen anders moet gaan benaderen en profileren. Anders liggen al die fietspaden er over tien jaar verlaten bij."
Verkleuring en vergrijzing
Naast de verkleuring van de samenleving ziet Bakas de vergrijzing als cruciale factor voor veranderingen. Zeker in samenhang met de ontgroening (minder kinderen) en de daaruit voortvloeiende terugloop van de bevolkingsgroei. "We praten al jaren over dit onderwerp. Maar toch kijkt iedereen er van op als het CBS opeens vaststelt - zoals onlangs het geval was - dat de bevolking in het laatste kwartaal is gekrompen. Als bedrijven slim zijn, spelen ze tijdig in op dit soort ontwikkelingen. Ouderen willen apparaten met simpeler bedieningen, willen anders wonen. Veel duurdere cadeaus voor de kinderen worden door opa en oma gekocht, en dat zal alleen maar toenemen. Dat betekent dus dat je de marketing van die spulletjes ook via opa en oma moet gaan organiseren."
De neerslag van Bakas' denkbeelden over deze thema's is te vinden in zijn boek 'Nieuw Nederland; Marketing en de Demografische Revolutie' dat in juni 2004 verscheen. Daarvoor had hij al diverse publicaties op zijn naam, zoals 'Polderpalet' (2000, samen met andere auteurs) en 'Women at Work' (2002, met Petra van Roon) over vrouwelijk leiderschap. In zijn jongste boek 'Megatrends Nederland' vallen al die eerder beschreven puzzelstukjes van al in gang zijnde, of te verwachten, ontwikkelingen in elkaar tot een duidelijk toekomstbeeld. Bakas gelooft in de opkomst van de BRIC-landen (Brazilie, Rusland, India en China), die samen met de Verenigde Staten en Japan de supermachten zullen vormen. Daarnaast zal er een groep tijgers zijn, sterk en ambitieus maar te klein voor een hoofdrol. Denk aan Taiwan, Singapore, Chili, Thailand, Zuid-Korea en ook Zuid-Afrika, Polen en Canada. Ook zijn er de landen die teren op hun grondstoffen en de arme landen waar van alles en nog wat mis blijft gaan.
Nederland slaapland
Dan is er nog een laatste categorie, die van de slaaplanden. Verschillend van formaat, gemiddeld in welvaart. In deze groep deelt Bakas Nederland in, samen met veel andere Europese landen zoals Duitsland, Denemarken, Zweden, Frankrijk en Italie en ook bijvoorbeeld Uruguay. "Sommige hebben ooit een hoogtepunten gekend op economisch of cultureel gebied, maar zijn verweekt geraakt. Ze zijn redelijk stabiel, sterk vergrijsd, niet erg innovatief, excelleren in geen enkel opzicht, presteren middelmatig, leven van beleggingen uit betere tijden en zijn eigenlijk renteniersnaties." Het is in de slaaplanden overigens best prettig toeven vanwege de rust en het stabiele politieke klimaat. "Terwijl anderen heel hard groeien profiteer je een beetje mee en krijg je tien procent rente. Op zich is er niks mis mee, Nederland was na de Gouden Eeuw ook een renteniersnatie en dat ging best aardig. Zolang dat maar niet al te lang duurt en je op een gegeven momentweer wakker wordt - wellicht gedwongen door de malaise."
Daarnaast zal volgens Bakas de 21ste eeuw in het teken staan van de strijd tussen het joods-christelijke 'westen' en de islamitische wereld. Niet zo zeker is hij ervan, hoe dat zal uitpakken. Wellicht wordt een van de twee kampen de baas, of ze vinden elkaar in een gemeenschappelijke strijd tegen het atheïstische China. Een vierde optie zou zijn dat het westen en China elkaar in de armen sluiten. Zowat elk land, dus ook Nederland, is momenteel druk doende opnieuw positie te kiezen in dit mondiale krachtenspel dat zoveel invloed heeft op bevolking, bestuursmodellen, leefstijlen, woonplaatsen, politiek, bedrijvigheid en economie.
Stammen
In deze woelige en mistige brij van toekomstbeelden ziet Bakas voor Nederland een aantal megatrends opdoemen. Het belang van de staat neemt af, bevolkingsgroepen winnen terrein - tribalisering dus. Zoals hij vorig jaar zei in een interview met het weekblad Elsevier: "Nederland is altijd een monocultureel land geweest en zal dat altijd blijven. Zij het met een aantal stammen op het grondgebied die overal actief zijn. De pleidooien voor integratie met behoud van de eigen cultuur zijn achterstandsretoriek. Multiculti's zijn aanbidders van de status quo ter voorkoming van machtsdeling. Zij weten ook wel dat iemand met een hoofddoekje nooit lid van de raad van bestuur van Philips zal worden. Ik spreek uit eigen ervaring: allochtone ondernemers hebben niets met de multiculti's." Een interessante en sterk groeiende stam is die der senioren die deels hier en deels in het buitenland wonen. Omgekeerd vormen ook joden, Chinezen, homo's en moslims stammen met een part time Nederlanderschap en een dubbele loyaliteit. E-mail en Easyjet slechten afstanden, de globalisering, of liever gezegd de glokalisering (het lokale effect van globalisering) is een feit.
Bakas voorziet dat Nederland verder zal islamiseren en fors zal Aziatiseren. Al was het maar door de komst van honderdduizenden Chinese toeristen. Met alle gevolgen van dien voor de schoonheidsidealen, de vrijetijdsbesteding, de seksualiteit en de gebouwde omgeving. De calvinistische cultuur heeft dan ook zijn langste tijd gehad. Verder gelooft Bakas in een voortzetting van de technologische revolutie en het definitieve einde van de verzorgingsstaat. En met het 'lieve' Nederland is het ook voorgoed gedaan, wat onder andere leidt tot een grotere vraag naar veiligheidsapparatuur en veilige woonvormen zoals 'gated communities'. Optimist als hij is, ontwaart Bakas ook ruimte voor een 'nieuwe democratie' met minder afstand tussen politiek en burger en meer invloed voor die laatste.
Sterrenwichelarij
De grote kwestie is: wordt Nederland in de komende eeuw inderdaad een slaapland of worden we op tijd wakker? Kansen zijn er volop, benadrukt Bakas. In de 'pret-markt', marketing- en communicatiediensten, bio- en nanotechnologie, beleggingsmarkt, ICT, water en 'wellness', om maar enkele mogelijke toekomstige economische pijlers te noemen. Resteert de vraag wat de lezer met al deze wijsheid aan moet. Trendwatching en trendforecasting wordt vaak als 'self-fulfilling prophecy' betiteld, als 'handel in lucht' of zelfs als sterrenwichelarij. Bakas' collega-trendwatcher Lidewij Edelkoort - vooral actief op modegebied en tevens voorzitter van het college van bestuur van de Design Academy in Eindhoven stelde onlangs in Volkskrant Magazine dat ze de rol van 'mondiaal dorpsgekje' berustend accepteert.
"Als communicatie-adviseur vond ik het op zeker moment interessant om niet alleen de boodschap van de klant uit te dragen, maar me ook met de inhoud van die boodschap te gaan bemoeien," lacht Bakas. "Je kunt er niet voor studeren, en er is geen diploma trendwatcher. Anderen plakken dat plaatje op je. Het label dekt de lading evenmin. Je observeert, leest, onderzoekt, interpreteert. Trendwatching niet wetenschappelijk? Dat kan zijn, maar we dragen wel degelijk issues aan voor onderzoek, en vaak voorspellen we zaken die later door onderzoek worden gestaafd." Bovendien blijken droge wetenschappers doorgaans niet in staat om bij anderen een vonk te doen ontbranden, aldus Bakas. "Wij roepen dromen op, helpen mensen om in scenario's te denken. Brengen bij bedrijven en organisaties een proces op gang om ook de langere termijn in beeld te brengen. Om hun producten en processen te herijken. Het is goed om van tijd tot tijd 'out of the box' te denken. Het geeft inspiratie, en is leuk." Want pret hoort erbij in het leven, vindt Bakas. Ook of misschien wel juist voor managers.
Deze website maakt gebruik van verschillende soorten cookies.
Sommige cookies worden geplaatst door diensten van derden die op onze pagina's worden weergegeven.
Om deze externe content te kunnen tonen is nodig dat u toestemming geeft voor het zetten van persoonlijke en marketingcookies.
U kunt uw toestemming op elk moment wijzigen of intrekken.
In onze cookieverklaring vindt u meer informatie.
