Als je plezier hebt en effectief bent in wat je doet, geeft je dat energie. Maar soms word je uit die lekkere flow gehaald. Je krijgt kritiek van een collega, je zit in de knel tussen werk en privé, of voelt je miskend door je baas. En dan lijkt het wel alsof je ‘uit’ gaat. Je kunt niet helder meer nadenken en reageert helemaal verkeerd. De vraag is hoe je jezelf dan weer in de aan-stand kunt zetten. Daar gaat het boek Vind je aan/uitknop! van Peter Klijsen, Kees van Dijk, Norbert Nielen en Pieter Klaassen over dat op donderdagavond 19 maart gepresenteerd werd bij Van Kemenade & Hollaers in Breda. Ruim honderd bezoekers wilden meer weten over hoe je deze knop kunt vinden én omzetten.
Het aan/uit model
Auteur Peter Klijsen legt uit hoe het model, dat de basis vormt voor het boek, in elkaar steekt. Links in het model zie je de aan-stand, die staat voor effectief gedrag, je doet wat nodig is. Je baseert je handelen op je persoonlijke visie, krachtige persoonlijke principes, waarden en overtuigingen, een duidelijk besef van eigenwaarde en zelfvertrouwen. Je handelt autonoom, vanuit jezelf. Dat kun je, omdat je je baseert op wat we hier je schatkist noemen: jouw sterke bron, waaraan jij je zelfvertrouwen, visie, eigenwaarde en onwrikbare principes ontleent. Rechts in het model vind je de uit-stand. In deze stand ga je niet uit van jouw schatkist, maar begin je bij de ander. Je baseert je op wat de ander (volgens jou) denkt en hoe die over jouw gedrag oordeelt. Je handelen wordt gevoed door een drang naar waardering. Je voelt je daarvan afhankelijk en als gevolg daarvan vertoon je ineffectief gedrag, dat vooral gericht is op het voldoen aan de door jou veronderstelde wens van de ander. Sta je in de uit-stand, dan voel je je bedreigd en kwetsbaar en word je overlevingsgedrag getriggerd: dat uit zich in vechten, vluchten of verstijven.
Hoe ga je weer ‘aan’ in lastige situaties?
Het aan/uit model is gebaseerd op het idee dat je een interne schakelaar hebt waarmee je je persoonlijke effectiviteit weer aan kunt zetten in situaties waarin je uit dreigt te gaan. Het is niet zo dat je in de aan-stand geen kritiek krijgt, niet zenuwachtig bent of geen afleiding kent. Maar je accepteert het als een gegeven; het is een feit. Daarvoor moet je van jezelf uitgaan.
Als je van uit naar aan wilt, moet je iets doen wat tegen je natuur ingaat. Je eerste reactie in de uit-stand zal zijn dat je weg wilt van dat vervelende gevoel. Maar net zoals bij een lichtschakelaar, gaat de energie pas stromen als de verbinding tussen twee polen tot stand komt. De verbinding tussen de positieve én de negatieve pool. Als je uit de uit-stand wilt komen, moet je daarom júíst aandacht geven aan de negatieve pool: dat is de paradox.
1. Ontkennen: natuurlijk gedrag raakt op de achtergrond
2. Herkennen: je realiseren dat je uit bent
3. Erkennen: de lastige situatie als uitgangspunt nemen
Aikido
Naast mentale trucjes om terug in de aan-stand te komen, zijn er ook lichamelijke hulpmiddelen. Pieter Klaassen, aikidofilosoof en co-auteur van Vind je aan/uit knop!, laat dat zien aan de hand van enkele oefeningen met mensen uit het publiek. En geloof het of niet, zelfs sceptici in de zaal gingen om.
Tot slot nog een hart onder de riem voor als je het soms lastig vindt om aan te blijven. Voortdurend aan zijn is een illusie, soms uit gaan is volkomen normaal en niet te vermijden. De kunst is dat je daarmee leert omgaan.
Over Peter Klijsen
Peter Klijsen (1964) werkt als 15 jaar voor GITP als senior adviseur, trainer en coach, Op een open, inspirerende en betrokken wijze werkte hij met mee dan duizend professionals en managers met dit model. Hij is overtuigd dat individuele ontwikkeling samen opgaat met de organisatie ontwikkeling die nodig is. Zijn aanpak kenmerkt zich door een mengeling van zakelijk en zacht.
Over Kees van Dijk
Kees van Dijk (1957) begon 25 jaar geleden bij GITP als trainer en adviseur. Ontwikkelde zich daarnaast tot teammanager en coach. Heeft een passie voor mensen en begeleidt individuen en team om manieren te vinden waarop mensen in organisaties duurzaam kunnen bijdragen en bloeien. Gelooft in de combinatie van helderheid, doelen stellen en sturen aan de ene kant en zoeken en ondersteunen aan andere kant.
