Nadenken over het Europese Rijnlandse model is weer in. Globalisering wordt een valstrik voor de democratie. Een onderneming kan over overbodige mensen spreken, een samenleving niet. Temidden van de kredietcrisis zien we de politiek aan beide kanten van de oceaan schipperen hoe daar mee om te gaan. Het turbokapitalisme blaast zichzelf op en ondermijnt de stabiliteit van de samenleving. Dat kan nooit bedoeling zijn geweest. Piet Moerman schreef het essay 'Rijnlanders, durft te denken en te twijfelen!' over de achtergronden van het Rijnlandse model.

Als we de ontwikkelingen van de afgelopen jaren overzien, kunnen we ons de vraag stellen of Europese ondernemingen zich - ondanks de onontkoombare Angelsaksische druk - voldoende bewust zijn van de meerwaarde van het Rijnlandse model. Of moeten we gewoon accepteren dat het zijn tijd heeft gehad? 'Rijnland Exit' is al eens in onze kranten verschenen. Met 'Herwaardering van de Rijnlandse principes' levert Rienk Goodijk zijn bijdrage door te pleiten voor een en/en-benadering.

In 2002 verscheen van Wim van Dinten de organisatiebijbel 'Met gevoel voor realiteit'. Het was een boekwerk van ruim 700 bladzijden. Een prachtig boek, maar door zijn omvang, aanschafprijs en taalgebruik niet voor een breed publiek even uitnodigend. Zijn nieuwe boek, 'Zijn zij gek of ben ik het?' schreef hij samen met Imelda Schouten. Dit is een stuk toegankelijker en kent 'slechts' 270 bladzijden. En dit handzame boekje leest wel als een trein.

De recensies van de Amerikaanse kranten op de achterkant van het boek 'De cultuur van het nieuwe kapitalisme' van de Amerikaanse socioloog Richard Sennett spreken voor zich: een meesterwerk van slechts 150 bladzijden in pocketformaat. En dat is het ook! Het bevat een overzicht (op verzoek van de Yale University) van zijn onderzoeken die hij in de loop der jaren heeft geschreven over arbeid.

Naud van der Ven heeft met zijn boek 'Schaamte en verandering' een gedegen stuk werk geleverd. Het boek is een must voor iedereen die meent iets met het vak 'Veranderkunde' te hebben. Je moet je echter wel realiseren dat het een promotieonderzoek is dat niet primair is bedoeld een lekenpubliek te behagen. Hapklare brokken komen niet voor. Het thema van het boek is het rationele denken waarmee we proberen de wereld om ons heen beheersbaar te maken. Tegelijk echter heeft het rationele denken de eigenschap om dingen en mensen in te kapselen. Vertoont 'de Ander' die wordt ingelijfd weerstand of is het voor de bedenker, de manager en zijn consultants, een schaamtevolle confrontatie? Is de reactie van de Ander terecht?

Dit boek leest als een spannend jongensboek. Het ís ook echt een jongensboek: meisjes spelen de rol zoals ze die al eeuwen gewend zijn te spelen: ze worden vervangen door jongere exemplaren (mannen gaan aan de tweede leg) en ze zijn vooral charmant als gastvrouw en als ze al een eigen carrière ontwikkelen, is dat als TV-babe. 

Een mooi luxe uitgegeven boekje (214 bladzijden op ongeveer A5-formaat) over verdwenen beroepen. Links de tekst en rechts een zwart-wit foto uit lang vervlogen tijden. Een tijd dat je nog was wat je deed. En een tijd waarin ondanks vaak zware arbeidsomstandigheden beroepstrots nog leek te bestaan. Misschien zijn de foto's in dit boekje wel een belangrijker stuk van onze historie dan de bijbehorende tekst. Volgens mij bestaat de goede oude tijd niet, zo kijkend naar de gezichten op de foto's.

'Angelsaksen versus Rijnlanders' leek me een aardige titel voor een overzichtelijk boekwerkje, slechts 132 pagina's verdeeld over zeven hoofdstukken. De eerste vraag aan Managementboek.nl was dan ook: zeker al veel van verkocht? Het antwoord was ontkennend. 

Als je een boek onder ogen krijgt van de managementfilosofen René ten Bos en Ruud Kaulingsfreks dan ga je er eens even goed voor zitten. Twee bekende heren die in de regel wat te melden hebben en die met elkaar besloten hebben 'een wonderlijk woordenboek voor de weldenkende manager' (dat is de ondertitel) te schrijven. Ze begrijpen allebei dondersgoed dat je met filosofie uiteindelijk in deze moderne wereld geen droog brood kunt verdienen (bladzijde 60), dus geef je aan managers cursussen en schrijf je zo nu en dan een boek in de hoop van managers ooit weldenkende mensen te maken. Ik beoordeel een boek eigenlijk altijd op twee punten: (1) kan het mij inspireren en (2) word ik er wijzer van?

Heilig had ik me voorgenomen nu eens niet een managementboek te lezen. Het werd 'Dromen van Buffalo Bill'. Een boek van Amerika-correspondente Hélène Schilders die vanuit Seattle (het Wilde Westen) regelmatig bericht voor Elsevier, de Volkskrant en De Morgen.

Dit boek leest als een spannend jongensboek. Het is echt een jongensboek, meisjes spelen de rol zoals ze die al eeuwen gewend zijn: ze worden vervangen door jongere exemplaren, mannen gaan aan de tweede leg, ze zijn vooral charmant als gastvrouw en als ze al een eigen carrière ontwikkelen is dat in het moderne Nederland als TV Babe.