Bart van der Velpen - Aanwezigheid als interventie

Een rommelige dinsdagochtend, met onderbezetting, dubbele afspraken en om 16:15 uur nog een brandoefening, is anders dan een volledige lege vrijdag in een mooie vergaderlocatie in het bos, waarbij het gehele team aanwezig is en de telefoon (voor deze ene keer) staat doorgeschakeld. Toch proberen we als leidinggevenden maar al te vaak in de laatste setting tot afspraken en veranderingen te komen die van toepassing zijn op de eerste. Tijdens een teamdag gaan we aan de slag met de sfeer, diepere laag, communicatie, of dynamiek binnen een team. Niet zelden (mede)georganiseerd door trainers of teamcoaches van buiten het team of de organisatie.

Omgevingsfactoren

Na 20 jaar werkzaam te zijn als trainer/teamcoach en leidinggevende, begint het voor mij steeds meer te schuren. De klinische omgeving waar wij groepen in teamdagen aan blootstellen. Als externe trainer vond ik echter dat we betere resultaten boekten als ‘we even weg van de werkplek waren’. Als leidinggevende verbaas ik mij steeds vaker tijdens een dergelijke teamdag. Ik zie mijn team gedrag vertonen dat ik nog nooit van ze heb gezien. Dat kun je bestempelen als een onderschrijving van het positieve effect van de training, of van de kunstmatige en onrealistische standaardisatie van de omgevingsfactoren. Poeslief volgen de teamleden de instructies van de externe trainer op. Vreemde ogen dwingen. Maar wat als die vreemde ogen weer weg zijn?

Agenda

Naar mijn mening hebben teamdagen en externe trainers vooral een blijvend en toepasbaar effect op individuele leden, maar niet op de groep als geheel. De aparte entiteit die door de deelnemende leden wordt gevormd, dit Groepswezen, heeft een andere agenda. Zij heeft geen eigen ego of gedachtevorming, maar wel een wil. Zij wil altijd blijven voortbestaan. Zij is uitermate grillig en afhankelijk van het moment. Zij kan bergen verzetten, maar ook de bron zijn van sabotage, ondermijning en passieve agressie.

Het Groepswezen

Het Groepswezen zal zich tijdens een teamdag koest houden. Zeker als die dag ver afstaat van de dagelijkse werkomgeving. Als leden van buiten de groep, lees externe trainers en teamcoaches, te veel sturing geven. Als de telefoon uitstaat en de dagelijkse rumoerigheid niet voelbaar is. Het Groepswezen houdt zich stil, haar tijd komt wel weer. In een dergelijke omgeving hoeft zij zich geen zorgen te maken dat zaken dusdanig veranderen dat haar bestaan op het spel staat.

Sociaal wenselijk

Externe tijdelijke personen als trainers en teamcoaches zijn daarom geen gezonde graadmeter. Het Groepswezen past zich tijdens de teamdag aan hen aan en laat sociaal wenselijk gedrag zien binnen die context. Maar op een reguliere werkdag ben ik de leidinggevende weer. Degene waartoe ze zich verhoudt. Het Groepswezen ontwikkelt zich nooit verder dan de leidinggevende aan kan of wil. Wees dus niet bang om als leidinggevende zelf met jouw team aan de slag te gaan. Ook al is dit op je eigen manier, in een uurtje op dinsdagochtend. Beter juist. Het Groepswezen zal in ieder geval aanwezig en alert zijn.

Als tijdelijke trainer of teamcoach is jouw aanwezigheid op zichzelf een interventie. Het Groepswezen zal jou meewarig gade slaan, zeker als de manager of leidinggevende achterover leunt. Het risico ligt op de loer dat je hard aan het werk bent en veel zaken op je neemt die nooit gaan worden opgepakt. Daar zorgt Het Groepswezen wel voor.

Intentie

Volgens mij helpt het om bij iedere intentie voor een teamdag je een aantal zaken scherp voor ogen te houden. De vraag voor aandacht en ontwikkeling van het Groepswezen komt van de leidinggevende. Wees je hier als leidinggevende van bewust. Jij bent en blijft verantwoordelijk, voor tijdens en na de teamdag. Daar kunnen externen naar mijn idee bij helpen, maar die hulp gaat in eerste instantie richting en via de leidinggevende. Besteed de zorg voor het Groepswezen niet uit, maar laat je helpen om beter voor Het Groepswezen te zorgen.