Het Groepswezen is de altijd aanwezige collectieve entiteit die ieder team kan maken en breken en die naast de individuele leden aparte aandacht vereist. Als je haar verwaarloost, dan werkt ze je tegen. Als je haar de juiste aandacht geeft, dan heb je een bondgenoot voor het leven.
De groep als geheel?
Tijdens mijn studie Arbeids & Organisatiepsychologie, cursussen, opleidingen en in mijn werk als interim manager en projectleider was er veel aandacht voor groepen. Toch viel mij de afgelopen 20 jaar steeds vaker op dat heel weinig gezegd en geschreven is over wat die groep als geheel nu werkelijk is. Heidagen en trainingen zeggen te gaan over cultuur, sfeer, DNA, dynamiek, teamgeest. Termen waar eenieder een sterk gevoel bij heeft en waar eindeloos veel over gesproken wordt. Maar wat die groep als geheel nu eigenlijk is, daar kwam ik niet achter. Het begon mij steeds vaker op te vallen, en lichtelijk te irriteren, dat deze groepskracht als geheel werd gemarginaliseerd. Het werd altijd weer teruggebracht tot het individu; ‘Jouw rol in dit team is blauw, hij bepaalt de sfeer’, of het bleef bij ongrijpbare constateringen; ‘de sfeer is ziekmakend, de cultuur is veeleisend, plezier maken zit hier in het DNA.’
Het Groepswezen
Een fundamenteel gevoel dat bij iedereen leeft en zoveel gedrag en resultaat bepaalt, verdient het om waargenomen te worden. De groep als geheel bestaat. Je kunt met haar afstemmen en haar transformeren. Alleen vergt dit een totaal andere benadering dan een individu. De groep als geheel heeft namelijk geen ego of theory of mind, maar haar kracht manifesteert zich wel als een volwaardig teamlid. Sterker nog, zij is het meest bepalende en sturende teamlid van allemaal. Maak kennis met: het Groepswezen. Een entiteit die altijd wil insluiten, omdat ze bestaat bij de gratie van haar deelnemers. Het Groepswezen kent geen einde en geen taak, haar levensdoel is voortbestaan.
Schade en schande
Ik leerde zelf het Groepswezen door schade en schande kennen. Ik had geleerd om als leidinggevende direct mijn positie in te nemen en te handelen vanuit mijn visie. Wat ik niet wist is dat ik vooral bezig was met de afstemming met de individuele teamleden. Het Groepswezen had geen boodschap aan mijn positie en visie en zij hield zich buiten mijn zicht bezig met waar zij voor op aarde is: mensen binden en voor zich laten werken. Dit leidde vaak tot voor mij onverklaarbaar gedrag. Ondermijning, sabotage, passieve agressie, verzuim. Het duurde een tijd voor ik doorhad dat ik anders moest waarnemen, handelen en afstemmen. Want afstemmen met groepswezen staat gelijk aan conflict.
Haar waarnemen en in conflict komen
Toen ik het Groepswezen en haar specifieke gedrag begon te herkennen, kreeg ik langzaam door dat als ik geduld had en het ongemak verdroeg om snel te handelen, het Groepswezen zich liet zien en horen. Door eerst met haar mee te bewegen en mijn taak los te laten leerde ik haar kennen. Zo werd mij ook helder wat ik in die opdracht werkelijk te doen had. Vervolgens moest ik uiteraard wel een keer mijn kaarten op tafel leggen en aangeven wat ik kwam doen. Zo kwam ik op den duur tegenover haar te staan en moest ik mijn verlatingsangst onder ogen komen. Ik kwam met haar in conflict. Niet fijn, maar noodzakelijk voor een succesvol vervolg. Hoe dit gaat en dit voor andere managers en leidinggevenden kan werken heb ik beschreven in mijn boek: Het Groepswezen. Door je niet te veel te richten op het individu maar juist op het Groepswezen, zet je je aandacht en energie efficiënt in en kom je tot resultaten die gezond zijn voor haar en daarmee voor (bijna) iedereen.
Over Bart van der Velpen
Bart van der Velpen is Arbeids & Organisatiepsycholoog, gespecialiseerd in de werking en tegenwerking van groepen. Als interim-manager gaat hij met zijn teams aan de slag om met hun groepswezen af te stemmen en in conflict te komen. Dit om hun collectieve taken uit te kunnen voeren, zonder al te veel individueel gedoe. Als spreker en adviseur gaat hij verder in op prangende collectieve thema's.
