Minachting en arrogantie blijken aan de basis te liggen van onethisch en zelfzuchtig leiderschap. Dit uit zich bijvoorbeeld in liegen, in uitschelden en kleineren van medewerkers, en in publiekelijk kritiek geven. In Nederland heeft ongeveer 1 op de 9 werknemers met zo'n baas te maken. Het kan ook iemand zijn die zich gedraagt als zonnekoning, zoals Möllenkamp (deze week prominent in het nieuws) van woningcorporatie Rochdale, met zijn Maserati.
De achterliggende oorzaak van dit soort wangedrag is mogelijk een instabiel zelfbeeld: aan de buitenkant veel zelfvertrouwen, maar onbewust onzeker. De baas heeft dan het omlaag drukken en tiranniseren van anderen en statussymbolen voor zichzelf nodig om het wankele zelfbeeld overeind te houden. (Ik heb daarover eerder over geschreven, over de bully-baas.)
Om dit te voorkomen, zouden organisaties hier al bij de selectie rekening mee moeten houden, door dergelijke types niet aan te nemen en al helemaal niet te promoveren naar een leidinggevende functie. Want macht versterkt iemands eigenschappen, en zeker dit soort slechte. Maar aangezien het vaak om onbewuste onzekerheid gaat, zal het bij een gewone assessment niet zo makkelijk aan het licht komen. Een mogelijke strategie die wordt gebruikt bij Google (en deels is gebaseerd op mijn onderzoek naar slijmen!) is erop letten hoe een sollicitant zich gedraagt tegen ondergeschikt personeel, zoals de receptioniste of secretaresse. (Ook daar heb ik hier al eerder over geschreven, onder de kop Butter up the boss.)