Want er zijn inmiddels zo veel boeken over leiderschap verschenen dat sommige auteurs de grenzen van het vakgebied zijn gaan opzoeken om toch nog iets nieuws te verzinnen. Zonder iets wezenlijks bij te dragen. Die boeken herken je vaak aan attributen, zoals: menselijk, klantgericht, persoonlijk, authentiek, voor elk leiderschap is er een smaak. Of boeken die lezers de meest exotische vormen voorschotelen: ontsokkeld leiderschap, quantum leiderschap, Franciscaans of Benedictijns leiderschap, of waarachtig leiderschap. You name it, we’ve got it.
De nieuwste loot is forward leadership, recentelijk onder auspiciën van voormalig president Barack Obama himself geïntroduceerd. Anders dan de bijzondere introductie doet vermoeden, is forward leadership niet meer maar ook maar ook niet minder dan een vorm van leiderschap om je organisatie door het huidige nogal woelige door technologie gedreven tijdsgewricht te loodsen. Vertrouwen en luisteren zijn hier belangrijke ingrediënten. What’s new. Enfin, het vereist tegenwoordig een Leiderschap voor Dummies om niet te verdwalen in het enorme leiderschapsbos dat inmiddels tot wasdom is gekomen.
In Red de alfawolf komen Martin Appelo en Arvid Buit met een zeer letterlijke variant van forward leadership: de leider die in penibele situaties voor de troepen uitgaat. Net zoals de alfawolf die in gevaarlijke situaties zijn plaats achter de roedel inruilt voor de spits. Waarom dit boek? Nou, hierom. ‘In leiderschapsland zien we een ongelooflijke ontwikkeling richting compassie, empathie, mindfulness en andere soft skills die buitengewoon goed werken voor wederkerigheid en contacten goed houden. Maar het loopt uit de klauwen. Je ziet het in de vele overleggen op de hei, teamuitjes, meditatieweekenden voor managers. Het wordt steeds minder gepast om voor de troepen uit te lopen wanneer het crisis is en keiharde beslissingen genomen moeten worden.’ En dat kost geld, veel geld. De alfawolf is een leider die zegt ‘we gaan het zo en zo doen, en als het je niet bevalt, voor jou tien anderen’.
In Goede leiders zweven niet gaan Stoker en Garretsen een stap verder: niet forward maar backward leadership. En dat betekent weer leunen op de fundamenten van effectief leiderschap. Geen vage concepten, geen punten op de horizon, in hun kracht gezette medewerkers of kantelende businessmodellen, maar doen waar een situatie of omgeving om vraagt. En dat vertaalt zich in down to earth leiderschap, waarbij de crisis de katalysator is geweest. ‘Managers (ook leiders – red.) hebben de teugels aangetrokken, zijn directiever geworden,’ zo schrijven de auteurs. Kortom, doen wat nodig is. En terecht, want ‘in een mondialiserende wereld met steeds snellere productwisselingen doen managementbeslissingen er meer toe dan ooit’.
Ergens in De sleutel tot succesvol veranderen van je organisatie schrijft Gerard van Vliet dat het bij leiderschap niet zozeer draait om de leiders als wel om de volgers. Niet hun grote vergezichten of revolutionaire ideeën maakten leiders als Gandhi, Mandela of Kennedy Grote Leiders maar hun enorm grote scharen volgers. En dat maakt forward leadership toch weer actueel, want ook een leider als Obama verleidde zijn grote groep volgers de boodschap van change luid en duidelijk te verkondigen. Yes we can, maar dan als leiderschapsmantra.
Over Pierre Pieterse
Pierre Pieterse was tot februari 2022 hoofdredacteur van Managementboek Magazine.
