Leiderschap zonder leiding te geven: dat is waar deze tijd om vraagt. Aldus professor Henk Volberda, mister sociale innovatie. Al jaren is Volberda een roepende in de woestijn met zijn stelling dat niet zozeer technologische, maar sociale innovatie het verschil zal gaan maken in de nabije toekomst. Innovatie van bedrijfsprocessen, van businessmodellen, van samenwerkingsvormen, van leiderschap… ‘Leiderschap zonder leiding te geven is zo’n succesvoorbeeld,’ aldus Volberda in een ingezonden brief in het Financieele Dagblad.
Dat succes maakt Volberda in zijn stuk niet erg hard, net zo min als hij duidelijk maakt hoe dat dan moet, leiderschap zonder leiding te geven. Dat zouden de managers die hij zo nadrukkelijk aanspreekt, toch wel graag willen weten. Volberda komt niet veel verder dan twee voorbeelden: de celfilosofie van Eckart Wintzen en FiNext, een bedrijf dat die celfilosofie min of meer omarmd heeft. In FiNext ‘kan iedere professional zelf een team starten of zich bij een bestaand team aansluiten’, schrijft Volberda. ‘Het team stelt eigen doelen vast en verdeelt het deel van de winst (hij bedoelt: verdeelt de winst naar persoonlijke bijdrage - BK). Voor het salaris geldt dat het leeuwendeel variabel is op basis van teamprestaties. Heuvelman en Wijnstra (respectievelijk de strateeg en ceo van FiNext) vertrouwen op de inzet en capaciteiten van hun werknemers en de organisatie floreert erbij.’
Misschien dat dat werkt bij financieel adviseurs, maar hoe moet dat in een zorginstelling? Of in een bakkerij? Daar zal toch enige vorm van sturing nodig zijn, lijkt mij zo. Maar wellicht is dat teveel het oude denken, dat niet past bij ‘de nieuwe generatie werknemers 2.0’. Veel professionals in grote organisaties zijn niet tevreden met hun managers, constateert Volberda. ‘De uitdaging is volgens Wim Heuvelman van FiNext om als manager in een groeiende organisatie niet in te grijpen. Dit vereist echter veel durf. Durf te doen wat anderen niet doen, durf de uitersten te verkennen en durf leiding te geven zonder te leiden.’
Zoals gezegd: erg concreet wordt het allemaal niet. Daarvoor zal de geïnteresseerde manager dan maar moeten wachten op het volgende boek van Volberda. Zijn laatste boek is alweer van 2004, dus dat wordt wel weer eens tijd.
Over Ben Kuiken
Ben Kuiken is filosoof, schrijver en ontregelaar. Als organisatiefilosoof helpt hij mensen om anders te denken, te kijken en te praten over organisaties en de problemen die daar ontstaan. Ben is auteur van een groot aantal boeken over organiseren, spelen, en filosofie, waaronder De laatste manager, De Organisatiefilosoof, en Het Zinnigste boek dat je ooit zult lezen.
