Als je eenzijdig stuurt op winst en kosten, raken mensen uitgeput en gedemotiveerd. Maar als mensen zich veilig, gewaardeerd, bevlogen en verantwoordelijk voelen kun je als organisatie meer positieve impact bereiken. Het goede nieuws: het begint bij jou. Ook op je werk heb je veel meer invloed dan je denkt.
Op een schaal van 1 tot 10: hoe positief is je team of organisatie? Meestal kan het beter, leuker en zinvoller. En toekomstgericht; want de ecologische, technologische en sociale veranderingen gaan steeds sneller. We leven in een grote transitie. Het is hoog tijd om onszelf en onze systemen te transformeren. Jij doet ertoe in deze transitie, maar ook de organisatie waar je werkt. Juist bedrijven hebben veel impact omdat ze snel kunnen schakelen, mensen samenbrengen en duurzame producten en diensten kunnen ontwikkelen die waarde toevoegen.
Daarbij kun jij verschil maken - of je nu leidinggevende of teamlid bent. Dagelijks beïnvloed je de mensen om je heen.
Wat is een positieve cultuur?
Jij, je team en organisatie kunnen een positieve bijdrage leveren. Werk aan een positief doel en een positieve cultuur en opeens kan het wél. Een positieve organisatiecultuur denkt positief en kijkt naar wat er goed gaat, verbetert wat kan en bereikt positieve deviatie (buitengewone prestaties). De basis is sociale veiligheid en goed samenwerken, de inspiratie komt van een gezamenlijk positief doel. Iedereen voelt zich verantwoordelijk en blijft leren ten dienste van het doel - of dat nu het klimaat betreft of het dienen van klanten of de maatschappij.
'In een positieve organisatie floreren mensen en overtreffen ze de verwachtingen met betrekking tot de resultaten. Ze hebben een cultuur waarin mensen samenwerken, groeien en presteren op een buitengewoon niveau,' stelt Robert Quinn. Kim Cameron omschrijft een positieve cultuur als gericht op:
- wat mensen en organisaties inspireert (naast dat wat hen irriteert en moeilijk is)
- wat er goed gaat (naast wat fout gaat of wat niet goed genoeg is)
- wat je levenslust doet toenemen (naast datgene wat je uitput)
- wat het goede is om te doen (naast datgene wat moreel bezwaarlijk is)
- wat buitengewoon is (naast datgene wat alleen effectief is)
Hoe werkt dat positieve?
Waarom werkt een positieve cultuur met positieve doelen zo goed? Je presteert beter als je je gewaardeerd en positief voelt. Je zelfvertrouwen en creativiteit nemen toe - en als er toch iets fout gaat, is het makkelijker om optimistisch te blijven. Positiviteit verbetert relaties en communicatie. Je bent opener en meer geneigd tot delen, terwijl je je afsluit als je je slecht voelt. Barbara Fredrickson onderzocht positieve emoties: 'Het verbreedt het gedragsrepertoire en de veerkracht van mensen.' In een positieve cultuur wordt goed al snel beter en omdat dat energie geeft, gaan mensen kijken wat er nog meer mogelijk is. Zo ontgin je het ‘positief potentieel’ dat er is en lever je een positieve bijdrage aan de wereld.
Vier elementen
Een positieve organisatiecultuur bestaat uit vier elementen:
1. Positief denken en deviatie: je let op sterke punten, je verbetert voortdurend en zoekt naar positief potentieel om ‘positieve deviatie’ te bereiken.
2. Een positief doel: dat is betekenisvol bijdragen aan klanten of de wereld en dat coördineert de activiteiten.
3. Verbinding en samenwerken: je werkt met mensen die je vertrouwt en die je steunen, er is sociale veiligheid om alles te bespreken (ook afwijkende ideeën).
4. Leren en autonomie: je wordt uitgedaagd, blijft leren en je voelt je medeverantwoordelijk.
Deze vier elementen versterken elkaar. Je kunt ze ontwikkelen met gerichte teamsessies en interventies.
Wat kun jij doen?
De kleinste bouwstenen van cultuur zijn interacties en acties: wat je zegt, vraagt, doet - of juist niet. Daarmee kun je direct bijdragen aan een positievere cultuur. Het effect van interacties wordt vaak onderschat. Maar als je consequent volhoudt, kun je grote verandering op gang brengen. Alles wat je zegt of niet zegt, beïnvloedt de cultuur. Wees dus alert op wat je wel en niet wil in je team of organisatie. 'Wie zwijgt stemt toe.' Of zeg je er wat van? Hoe beïnvloed jij de cultuur?
Je maakt een verschil, zeker bij je directe collega’s. Het is een kwestie van uitproberen en volhouden. Daarvoor heb je geen toestemming of budget nodig, ook geen leidinggevende positie. Interacties nodigen anderen uit om te reageren of dingen anders te zien of te doen. Vier soorten interacties zijn: vragen, luisteren, delen en reageren.
Vragen: Je kunt meer vragen stellen, of betere vragen die het team verder helpen. Je kunt de vraag stellen die niet gesteld wordt of vraag hoe we zouden werken als we op ons best waren?
Luisteren: Je kunt een klankbord zijn voor anderen, luisteren met aandacht als coach of collega. Je kunt luisteren naar wat niet gezegd wordt en dat navragen.
Delen: Je kunt hulp aanbieden. Help collega’s om het potentieel te zien dat nog niet is benut.
Reageren: Je kunt de sociale veiligheid vergroten door te reageren op het 'hoe' van een gesprek of overleg, bijvoorbeeld op interacties zoals oordelen, beschuldigingen, aanvallende vragen, spot, of het negeren van onderwerpen of mensen. Als je reageert, laat je merken: 'Zo doen we dat hier (niet).'
Kleine interacties
Het voordeel van ‘kleine’ interacties is dat je die kunt volhouden ook als je het druk hebt. Bijvoorbeeld: meer vragen stellen en beter luisteren. Dat beïnvloedt relaties direct positief. Vragen wordt vaak onderschat. Maar ons gedrag volgt onze vragen. Vooral vragen naar mogelijkheden werkt positief. Onze hersenen zoeken naar antwoorden. Vind je niet direct een antwoord, dan beïnvloedt die vraag in je achterhoofd je toekomstige waarnemingen. 'Hé, zie ik iets dat op een antwoord lijkt?' Iedereen kan meer en betere open vragen stellen. Formuleer de vragen die voor jou belangrijk zijn. Wat wil jij je collega's vragen? Als je positieve voorbeeld aanslaat, gaan steeds meer mensen betere open vragen stellen, en daardoor meer ontdekken en beter samenwerken.
Hiermee kun je als positieve beïnvloeder de ‘verandering zijn’ die je wilt zien in je team. Zo kun je steeds meer anderen positief beïnvloeden. Mensen kopiëren elkaars acties en interacties, zeker als de relaties en resultaten er positiever van worden.
In mijn boek Positieve Cultuur Doe Je Samen vind je alle theorie en tools uit de positieve psychologie en organisatiewetenschap die je nodig hebt, inclusief reflectie-vragen en oefeningen, inclusief uitgewerkte teamsessies om samen een positieve cultuur te ontwikkelen. Begin met kleine interacties die je kunt verspreiden. Betrek je team bij de interactieve oefeningen en experimenten. Werk samen aan buitengewone prestaties met een positieve impact. Voor de huidige uitdagingen hebben we al onze creativiteit, samenwerking, veerkracht, leervermogen en daadkracht nodig. Op naar meer positieve teams en organisaties.
Over Marcella Bremer
Marcella Bremer MScBA begeleidt organisaties en groepen met het ontwikkelen van een toekomstgerichte cultuur, toekomstscenario's, positieve doelen en helpt hen veranderen.
Ze is mede-oprichter van OCAI-online en Positive Culture Academy. Ze schreef boeken over organisatiecultuur, leiderschap en een roman over (klimaat)verandering: De Levenslijn.
