Ervaring met ondernemers heeft Bart meer dan wie ook. Die bewerking mag gerust letterlijk worden genomen. Als kersvers regiodirecteur wilde Bart, ongeveer 11 jaar geleden, namelijk zo snel mogelijk zijn ondernemers leren kennen. Als hij snel wilde weten wat hen bezighield en waar ze mee worstelden, was er maar een manier om daarachter te komen: het hen zelf vragen. Dus besloot hij om iets te doen wat geen van zijn voorgangers of collega’s ooit had gedaan: hij zou in sneltreinvaart zoveel mogelijk ondernemers persoonlijk bezoeken. In hun bedrijf. Dus nodigde hij zichzelf, bijna elke dag van de werkweek, uit voor een ontbijt bij een van zijn leden. Zij zorgden voor de koffie, hij voor de croissants. In tegenstelling tot wat hij zich eerst had voorgenomen, zijn die ontbijtbezoeken nooit gestopt. Vandaag heeft Bart meer dan 1.000 (duizend!) ondernemers bezocht.
Zijn belangrijkste vaststelling na vele intensieve gesprekken: elke ondernemer heeft het gevoel dat de problemen waarmee hij worstelt uniek zijn voor zijn bedrijf. Terwijl in alle gesprekken net steeds dezelfde, vergelijkbare problemen opdoken. In meer dan 90% van de verhalen kwam een combinatie van een of meerdere van 10 groeipijnen naar voren.
Toen Bart op een nieuwjaarsreceptie over zijn bijzondere vaststelling begon, had ik daar wel een verklaring voor.
De groei van een kruidenier
Die verklaring kwam niet uit de lucht vallen. Eén vraag houdt me immers al van bij de oprichting van mijn bedrijf bezig. Die vraag werd getriggerd door een buurtsuper bij mij om de hoek. De zaak begon lang geleden als een kruidenier en is door de jaren heen uitgegroeid tot de grootste supermarkt van het dorp. Die geschiedenis is op zich niet zo bijzonder. Ongeveer in dezelfde periode startten ook 2 anderen met hun zaak: een zekere meneer Heijn in Nederland en meneer Delhaize in België. De ondernemingen van beide heren hebben in diezelfde periode, in eenzelfde regio en dezelfde conjunctuur, groei van een heel andere omvang weten op te tekenen. Dat het enorme verschil in uiteindelijke omvang alleen kon worden verklaard door het verschil in talent van de ondernemer leek me eenvoudigweg een te voor de hand liggende oplossing. Er moest een genuanceerdere verklaring zijn.
Geholpen door de ervaring uit de vele bedrijven die ik door de jaren heen heb begeleid, heb ik een diepgaandere verklaring gevonden. Bij het bestuderen van de geschiedenis van bedrijven, van kleine MKB’s tot beursgenoteerde multinationals, viel me op dat nogal wat ondernemingen een vergelijkbare, sterke start nemen. De groei van een overgroot deel valt echter plots, en zonder aanwijsbare reden stil. Bij de ene gebeurt dat wat vroeger dan bij de andere. Maar de groei stokt bij nagenoeg elk bedrijf van het ene moment op het andere. Nader onderzoek bracht aan het licht dat groeipijnen, die elk snelgroeiend bedrijf onvermijdelijk ervaart, verantwoordelijk waren voor het stoppen van het groeiproces. Het was meestal niet een of andere geniale marketingcampagne, of een doelgerichte overname op het ideale moment, die de supersize groei inzette, maar wel de snelheid waarmee de organisatie haar groeipijnen kon overwinnen. Vooral die bleek bepalend voor de verdere groeispurt. De cases die Bart in ons gesprek aanhaalden waren stuk voor stuk schoolvoorbeelden van groeipijnen.
Groeipijnen zijn ‘sneaky bastards’
Dan blijft de vraag waarom zoveel ondernemers met groeipijnen te maken hebben en waarom ze zo moeilijk kunnen worden overwonnen. Dat heeft alles te maken met 3 specifieke eigenschappen van die groeipijnen.
De eerste is dat groeipijnen hetzelfde effect lijken te hebben als kiespijn: de pijn begint heel licht, en wordt geleidelijk aan erger. Net traag genoeg om aan elke volgend ongemak gewend te geraken en niet naar de tandarts te gaan. Links bijten in plaats van rechts, warme en koude dranken uit de buurt houden, een pijnstiller nemen… Bij een groeionderneming is dat net zo. De werking kraakt, met groeiende ongemakken. Maar die worden erbij genomen. In tegenstelling met tandpijn, worden ze vaak zelfs als normaal gezien.
Een tweede vaststelling is dat groeipijnen zich vaak vermommen. Het probleem dat de ondernemer ervaart is meestal het gevolg van een andere, dieperliggende oorzaak die verborgen blijft. De oplossing voor de groeipijnen verzandt daardoor ongewild in symptoombestrijding die het echte probleem niet aanpakt. Een mooi voorbeeld daarvan is het aanwerven van extra personeel omdat het stijgend aantal bestellingen niet meer vlot wordt afgehandeld. Die extra medewerkers blijken het probleem echter niet op te lossen, maken het in nogal wat gevallen zelfs erger, omdat er eigenlijk nood is aan een nieuwe organisatiestructuur én medewerkers met een ander profiel.
Tenslotte blijkt dat, als de oorzaak wordt gevonden en aangepakt, de verandering die het probleem veroorzaakt niet ten volle wordt doorgezet. Het gevolg is dat er snel na de eerste actie, opnieuw aanpassingen nodig zijn. Zo verglijdt een bedrijf in een cascade van veranderingsprojecten die het draagvlak en motivatie bij het personeel helemaal onderuithalen, niet in het minst omdat de problemen gewoon blijven.
Herkenbare praktijk
De beste manier om groeipijnen juist en grondig aan te pakken vraagt een aanpak in 3 stappen: eerst de symptomen leren herkennen, vervolgens daarvan de onderliggende oorzaak blootleggen en die als laatste stap grondig aanpakken. Die 3-fasige benadering wordt in De Groeiparadox uitgediept voor de 10 meest voorkomende groeipijnen. En dat niet alleen vanuit het standpunt van de ondernemer. De groeipijnen worden ook vertaald naar wat managers in hun afdeling ervaren.
De erg praktijkgerichte benadering is er echt op gericht om ondernemers te helpen bij het overwinnen van hun groeipijnen. De herkenbaarheid en relevantie van deze benadering wordt prachtig geïllustreerd door de volgende anekdote. Genomineerden voor de JCI-jongerenaward krijgen al vele jaren een gratis Masterpraxis aangeboden door Paquay & Associates. Toen, bij de laatste editie, een van de genomineerden zo laat op de workshop verscheen dat deelnemen geen zin meer had en dus ook weer naar huis moest, kreeg hij als troostprijs (een beetje tegen zijn zin) een kopie van De Groeiparadox mee. Groot was mijn verbazing toen ik de dag erna een mail kreeg van de betrokken ondernemer. Hij had tot 4 u ’s nachts in De Groeiparadox gelezen. Wat hij las was zo herkenbaar dat hij het hele boek in één ruk had uitgelezen. En dat hij nu graag zo snel mogelijk een afspraak wilde om te bekijken hoe hij zijn problemen zo snel mogelijk kon aanpakken.
Die praktische bruikbaarheid en relevantie, dat is precies waarom Bart en ik De Groeiparadox hebben geschreven.
Over Matty Paquay
Matty Paquay leidt Paquay & Associates, een advieskantoor voor groeibedrijven, en is gastprofessor in Business Model Design aan de UHasselt. Matty heeft een eigen, soms afwijkende kijk op wat hij in het bedrijfsleven ziet gebeuren.
Over Bart Lodewyckx
Bart Lodewyckx is gedelegeerd bestuurder van UNIZO Limburg. Omdat hij al snel ontdekte dat je ondernemers en hun uitdagingen niet leert kennen op recepties, zoekt hij ze op in hun ondernemingen. Zo bezocht hij de voorbije jaren meer dan 250 KMO-ondernemers.
