Wat me de laatste tijd vooral opvalt is hoe de bereidheid om dit aan te pakken de laatste jaren is afgenomen. We zijn het kennelijk gaan zien als iets dat ‘erbij hoort’. Het wordt onder de mat geveegd of er wordt omheen gewerkt. Zo ontstaan veenbranden die pas worden aangepakt als er al mensen zijn vertrokken, afgehaakt of met een burn-out thuis zitten.
hoopvolle voorbeelden
Maar ik zie daarnaast ook hoopvolle voorbeelden. Leiders die een omgeving scheppen waarin veiligheid en verbinding centraal staan. Die negatieve situaties niet laten woekeren maar het moeilijke gesprek aangaan op een manier die relaties versterkt. Hun aanpak laat zien dat empathie geen ‘zachte’ vaardigheid is die je er als leider ‘ook nog bij kunt doen’, maar juist een krachtige leiderschapskwaliteit. Het vormt het fundament onder alle andere vaardigheden. Want zonder empathie voelt strategisch inzicht kil, probleemoplossend vermogen mechanisch en daadkracht autoritair.
Laat één ding duidelijk zijn: empathisch leiderschap is bepaald niet voor watjes. Het vraagt juist om moed, integriteit en daadkracht. Het betekent dat je het lef hebt om mensen aan te spreken op ongewenst gedrag. Om heldere kaders te stellen en grenzen te trekken. Want dat leidt tot een veel gezondere organisatiecultuur dan wegkijken of alles maar laten gebeuren.
managementhype
Ik kan je bijna horen denken: is empathisch leiderschap na visionair, transformationeel of inspirerend leiderschap niet gewoon weer een nieuwe managementhype? Daar kan ik kort over zijn: dat is het niet. Het is niet nieuw en het is ook zeker geen hype. Als mens zijn we evolutionair geprogrammeerd om ons te verbinden met anderen, om samen te werken en elkaar te helpen. Het zit in ons DNA. Maar ergens onderweg zijn we die natuurlijke empathische vermogens kwijtgeraakt. In een wereld die draait om efficiency, kortetermijnwinst en hyperindividualisme, is empathie steeds verder naar de achtergrond verdwenen. We zijn gaan geloven dat zakelijk succes draait om ratio, om pushen en competitie.
We leven in een tijd waarin iedereen praat en zendt, maar we zijn verleerd hoe we écht naar elkaar kunnen luisteren. Als we er niet in slagen om ons te verbinden met mensen die - soms extreem - anders denken, als het ons niet lukt om waarachtige gesprekken met elkaar te voeren, dan falen we als gemeenschap.
empathie revolutie
Waarom schrijf ik hier nu een boek over? Omdat ik geloof dat organisaties een krachtig vehikel zijn om het tij te keren. Een organisatie is een fractaal - een uitsnede van de samenleving. Maar wel een uitsnede waarin we nog actief mensen ontmoeten uit andere bubbels. Als we daar verbindingen kunnen herstellen, dan heeft dat direct invloed op het grotere geheel.
Het is de hoogste tijd voor een empathie revolutie. Niet door grote woorden of heroïsche acties, maar door in onze organisaties heel bewust de kwaliteit van relaties centraal te stellen. Door er florerende ecosystemen van te maken, niet ondanks maar dankzij die bonte verzameling aan afkomsten, karakters en perspectieven. In mijn boek geef ik je concrete tips, voorbeelden en modellen voor hoe je dat als leider direct in de praktijk kunt gaan brengen.
Maar naast een praktisch ‘how to’ boek is Empathisch leiderschap is niet voor watjes ook een oproep aan leiders: toon je moed. Bouw aan een empathische cultuur. Want wat er in organisaties gebeurt, blijft niet binnen de muren van het kantoor. Het verspreidt zich via alle mensen die er mee in aanraking komen naar hun families, vrienden en gemeenschappen. Zo ontstaat een olievlek die zich via al die mensen verspreidt naar andere plekken in de samenleving. Dat is hoe diepe maatschappelijke verandering ontstaat.
Over Petra Kuipers
Petra Kuipers werkt als organisatieadviseur en trainer en is gespecialiseerd in de thema’s leiderschap en verandering. Met haar bedrijf PRSPR begeleidt Petra organisaties, teams en professionals bij het ontwikkelen van die vormen van leiderschap, zodat ze niet alleen effectiever worden, maar bovendien menselijkheid, verbinding en inspiratie (terug)brengen in het werk.
