‘Vrouwelijke experts zijn een waardevolle bron voor media’

Waardoor dacht jij: dit boek moet er komen?

Vrouwelijke experts zijn nog steeds erg ondervertegenwoordigd in de media. Ondertussen hoor ik redacties iets te vaak roepen dat het best goed gaat. Terwijl van alle mensen in nieuwsitems slechts 31 procent vrouw is. Van alle mensen in een expertrol in nieuwsitems is zelfs maar 26 procent vrouw, en van alle talkshowgasten is slechts 34 procent vrouw. Ook stereotype portrettering komt nog altijd voor, zoals een vrouwelijke econoom die in een dagbladinterview de vraag krijgt: ‘Goh, maar hoe doe je dat dan thuis?’ Het gaat er dus niet alleen om dat vrouwelijke experts vaker in de media komen, maar ook dat de aandacht bij de inhoud blijft en niet afgeleid wordt door ze tijdens het interview terug te zetten in een traditionele rol.

Het leuke is dat lezers ook aangeven dat mijn boek hierbij helpt. Zo kreeg ik een bericht van een vrouw die graag wilde aanschuiven bij Nieuwsweekend van NPO Radio 1. De tips in mijn boek hielpen haar bij het bedenken van een insteek, vervolgens werd ze uitgenodigd. Ze stuurde: ‘Ik kom door je boek niet alleen vaker in de media, maar ook op een manier waar ik zelf achter sta.’ Zo gaaf!

In jouw boek laat je ook verschillende vrouwelijke experts en mediamakers aan het woord. Wat zijn voor jou de eyeopeners uit die interviews?

Ik kwam er onder andere achter dat veel redacties onterecht roepen dat vrouwen ‘nee’ zeggen als ze gevraagd worden om als expert aan te schuiven. Mijn database alleen al bestaat uit ruim 4000 experts waarvan ruim 90% vrouw is, die allemaal ‘ja’ zeggen. Wel checken vrouwen bij een interviewaanvraag over het algemeen eerst goed of het hun expertise is. Terwijl ik van talkshowredacties terugkrijg dat mannen zich vaak aanbieden met nieuws waarin ze eigenlijk geen expert zijn, puur om weer in beeld te zijn. Dit kan schadelijk zijn: het publiek kan namelijk iets aannemen van iemand die helemaal geen expert is op dat gebied. Daarnaast zijn er gelukkig ook fantastische mannelijke experts, alleen moet het podium veel beter verdeeld worden.

Waarom is dit zo belangrijk?

Dan ontstaat er niet alleen een realistische afspiegeling van de maatschappij, maar ook meer kansengelijkheid. Dat de man oververtegenwoordigd is als expert zorgt er namelijk voor dat wij in gedachten bij een expert zoals een wetenschapper een man zien. Uit onderzoek onder 66 landen staat Nederland hierin zelfs op nummer 1.

Wat heeft dit voor gevolgen?

Vrouwen worden minder snel serieus genomen op de werkvloer en moeten harder werken om zich te bewijzen. Mannen hebben juist eerder de neiging om zichzelf qua kennis over te waarderen en pakken eerder hun podium. Terwijl vrouwen zichzelf eerder onderwaarderen en denken: wie ben ik nou om mijn expertise te delen in plaats van mijn vakgenoot?
Uit onderzoek is ook gebleken dat de stereotype portrettering van vrouwen in de media invloed heeft op de studiekeuzes van meisjes, die kiezen bijvoorbeeld eerder voor studies voor ondersteunende dan leidinggevende functies. Maar als de media veel meer vrouwelijke rolmodellen in allemaal verschillende soorten beroepen zichtbaar maakt, worden de vrouwen in de rol van expert genormaliseerd. Met als gevolg dus meer kansengelijkheid.

In je boek omschrijf je dat je zelf ook een drempel over moest om je podium te pakken. Hoe heb je dat aangepakt?

Ik doe dit omdat ik het leuk vind om anderen zichtbaar te maken, niet omdat ik zelf zo graag de barricade op wil. Maar als mensen niet weten wie je bent, weten ze niet waar ze je kunnen vinden en loop je veel kansen mis. Dus ontkwam ik er niet aan. En als je in de media komt, ben je in één keer zichtbaar voor een heel groot publiek. Hierdoor werd ik ook al snel gevraagd voor presentaties, terwijl ik in het begin van mijn carrière spreekangst had voor grote groepen. Bij elke aanvraag bedacht ik: als ik het wel doe, bereik ik misschien iemand die daardoor zichtbaar wordt, en een rolmodel voor anderen kan zijn. Al zeggen vrouwen meestal geen ja, omdat ze zo graag rolmodel willen zijn, maar omdat ze bijvoorbeeld een bepaalde maatschappelijke missie hebben. In ’t begin kan het oncomfortabel zijn, maar juist buiten je comfortzone kan je jezelf verder ontwikkelen. Zo vind ik interviews geven en presenteren inmiddels zelfs leuk. Al zijn er ook vrouwen die dit meteen leuk vinden.

Wat is een goede manier om met (gezonde) spanning om te gaan voor een interview?

Zie het niet alleen maar als negatief en omarm het. Het kan je juist scherp maken en ervoor zorgen dat jij je extra goed voorbereidt. Bij mij valt die spanning daardoor vaak weg. Houd daarbij ruimte over voor spontaniteit: ga dus geen zinnetjes uit je hoofd leren. Het lukt namelijk nooit om het exact zo te zeggen. Bovendien fixeer jij je daar dan zo op dat je veel minder goed luistert en minder spontaniteit brengt waardoor je boodschap minder goed overkomt.

Hoe pak je dat zelf aan?

Ter voorbereiding van de interviews op mijn boek heb ik alle mogelijke vragen bedacht en voor mezelf beantwoord. Vervolgens heb ik deze als een soort podcast ingesproken en afgeluisterd tijdens het hardlopen. Hierdoor hoorde ik waar ik aan moest scherpen. Daarnaast ben ik ook zelf langs Maria Punch geweest, een van de mediatrainers die aan het woord komt in mijn boek.

Waar hebben experts nog meer moeite mee en help je ze bij?

De grootste valkuil is een nieuwe methode of product als een ‘onwijs mooie pleister’ bij de journalist aanbevelen. Die denkt: lekker belangrijk, waar is de wond, hoe groot is die wond, en waarom is die pleister überhaupt nodig? Experts beseffen vaak niet dat het ook gaat om: wat is het probleem, waarom is dit nodig en waarom is het voor deze doelgroep van dit medium überhaupt relevant? Zit er herkenning in het verhaal? Zou je het in een krant kunnen plaatsen met een nieuwswaardige krantenkop? Of ben je dan een advertentie aan het lezen? Grote kans dat je in dat laatste geval door de salesafdeling wordt gebeld.

Wat is een goede manier om journalisten te contacten?

Stuur als je vakgebied in het nieuws is een kort en krachtig mailtje. Bijvoorbeeld: ‘De huizenmarkt is ingestort, maar als expert zie ik dat dit in onze regio anders is. Namelijk …, en dat komt door: bullet point, bullet point, bullet point. Ik ben vandaag te bereiken op dit telefoonnummer.’ Als jouw vakgebied in het nieuws is, is het belangrijk om heel snel te schakelen. En dat hoeft dus niet in de vorm van een persbericht, iets wat mensen vaak denken om vervolgens lang te gaan broeden op het perfecte persbericht. Terwijl een mailtje veel sneller kan zijn, en vaak persoonlijker voelt. De journalist ziet dat je er goed over hebt nagedacht en moeite doet om het passend te maken voor het medium. Bij een persbericht voelt de journalist zich ondanks eventuele persoonlijke aanhef niet uniek benaderd, en weet: dit is naar vele anderen gestuurd.

Wanneer kies je wel voor een persbericht?

Het is de snelste manier om in een keer veel media en journalisten te bereiken. Zoals toen wij afgelopen jaar voor de vijftiende keer de Vrouw in de Media Awards organiseerden. Voor de bekendmaking van de winnaressen is een persbericht fijn om alle informatie duidelijk te vermelden. Ook bij een boeklancering is het effectief. Daarnaast zijn er nog veel meer speelse mogelijkheden om in de media te komen, zoals een opiniestuk. Ik hoop ook dat lezers dankzij mijn boek de media veel meer als een soort speeltuin gaan zien vol mogelijkheden en kansen. Zie het als onderdeel van je werk, en een x aantal journalisten als onderdeel van jouw zakelijke netwerk die je op de hoogte houdt van de ontwikkelingen binnen jouw markt.

Bij het schrijven van een opiniestuk adviseer je in jouw boek ook dat je vooral niet bang moet zijn voor mensen die het niet met jou eens zijn. Vinden vrouwen dat lastig?

In veel films, reclames en series, maar ook in het nieuws is de stereotype portrettering van de dienende lieve vrouw ons met de paplepel ingegoten. Daardoor zijn we een beetje geconditioneerd dat vrouwen vooral lief en dienend moeten zijn. Overigens denk ik dat mannen ook aardig gevonden willen worden, net als iedereen. Ik denk alleen dat het van vrouwen meer wordt verwacht, en dat we het ook in stand houden. Daar moeten we vanaf, iets wat Angela de Jong - televisierecensent en columnist van het Algemeen Dagblad - ook in mijn boek adviseert. Als jij verandering in jouw vakgebied wil, dan moet je tegenstanders met een weerwoord omarmen. Daarmee open je namelijk het gesprek.

Hoe pak je dit zelf aan?

Mijn opiniestukken plaats ik ook op LinkedIn in de hoop dat mensen het gesprek aangaan in de comments. Je kan namelijk nooit alles in één opiniestuk kwijt, dus is het heel fijn als je op sociale media het gesprek verder kan voeren. Dat is niet alleen goed voor je bereik, maar zorgt ook voor een verdiepingsslag. Het is een mooie manier om te zien hoe erover wordt gedacht, ook door eventuele tegenstanders. De inhoudelijke discussie die ontstaat, omarm je. Maar met reacties die niks met de inhoud te maken hebben, hoef je niks te doen. Die zijn vaak afkomstig van mensen die oncomfortabel worden van het feit dat jij als vrouw ruimte inneemt en een mening durft te ventileren. Die kan je gewoon negeren. Dat je iets deelt, betekent namelijk nog niet dat je verplicht bent om te reageren op alle reacties: een mooi inzicht van Emine Uğur – columnist voor Trouw en beleidsadviseur van de gemeente Den Haag.

Wat hoop je tot slot voor de toekomst?

Dat het normaal is om vrouwen in een expertrol te zien. Verder hoop ik dat vrouwelijke experts meer stilstaan bij het feit dat ze altijd meer weten dan ze beseffen en een heel waardevolle informatiebron voor journalisten zijn. Journalisten kunnen niet zonder, dus zorg dat de journalist jou ontdekt als waardevolle inspiratiebron. Besef ook dat journalisten niet bij jou op de werkvloer zitten en verander je mindset. Denk niet: ik kom publiciteit halen, maar: als waardevolle inspiratiebron ga ik er samen met de journalist voor zorgen dat er mooie dingen in de media komen. Het zou fantastisch zijn als vrouwen elkaar hierin steunen en verder helpen. Zie elkaar niet als concurrenten, maar ga naast elkaar staan, zet samen die stap vooruit en juich andere vrouwen ook toe als ze hun podium pakken.

Dit artikel staat in het julinummer van Managementboek Magazine. Deze editie lees je hier >