Maar eerlijk is eerlijk: er is ook wel wat aan de hand. Cijfers over dreigende burn-outs onder medisch specialisten (i.o.) zijn schrikbarend hoog. Velen van ons worden overvraagd en ervaren minder geluk in ons werk dan we zouden willen. Het lijkt alsof we kritieke vaardigheden ontberen die we nodig hebben om een leuk leven als medisch specialist te kunnen leiden: grenzen aangeven, feedback geven, mediteren. Tijdens de opleiding is zo hier en daar wel wat aandacht voor dit soort niet-medische competenties, maar de geneeskundestudent zit daar op dat moment niet op te wachten: die wil leren over ziektes, medicijnen, operaties, en heeft geen trek in geneuzel over gedragspatronen. Vervolgens ben je a(n)ios en sta je met je voeten in de klei, en dreigt dat hulpeloze gevoel: je moet (zelf) leren zwemmen of… verzuipen. Hoge werkdruk, ernstig zieke patiënten, soms moeizame samenwerking onderling: een heel ander beeld dan je had toen je in de schoolbanken zat. Voor velen wordt dit kennelijk niet veel beter als ze eenmaal klaar zijn met de opleiding. De JNIV pleit dan ook voor structurele coaching en intervisie.
Ilse Ganzeboom is één van die coaches die al jaren medisch specialisten en huisartsen begeleidt met dit soort vraagstukken. Zij schreef het boek Word een gelukkiger dokter. Het zoveelste zelfhulpboek? Ja, maar het aardige van dit boek is dat het specifiek voor ártsen is geschreven. Alleen al de beschrijving van de ziekenhuiscultuur (‘Dan had je maar een ander vak moeten kiezen’) zorgt voor herkenning en stimuleert om verder te lezen. Ilse neemt je verder mee aan de hand en helpt je via persoonlijkheidstesten, opdrachten over werkgeluk en feedback geven naar het einddoel: een gelukkiger bestaan als medisch specialist. Ze geeft uitleg over theorieën die wellicht bekend voorkomen van de bewuste heidagen, maar dan met een dokter-sausje eroverheen. Dat je gelukkiger wordt van een baan met zingeving en autonomie (en hoe je dat kunt vergroten) bijvoorbeeld. Dat het verhaal dat je jezelf vertelt, beïnvloedt hoe je je voelt. Hoe je feedback geeft aan die nukkige collega zonder in een mediationtraject te belanden. Al met al is de boodschap dan ook: je hebt meer regie dan je denkt. Wij hebben vaak het gevoel dat wij de omstandigheden op de werkvloer niet kunnen beïnvloeden: de volle poli’s, de immer ontevreden SOLK-patiënt, je starre collega, de drukke diensten - maar niets is gelukkig minder waar. Met wat aanpassingen aan je mindset en het zoeken naar de mogelijkheden tussen de onmogelijkheden kom je een heel eind.
Het boek is goed opgebouwd, leest prettig doordat het kort-maar-krachtig geschreven is (ook uitermate geschikt voor de altijd drukke medisch specialist) en het is praktisch toepasbaar. De leermomenten volgen elkaar wel in rap tempo op, als een ware stoomcursus ‘gelukkiger dokter worden’. Het lijkt mij raadzaam om de stappen een voor een in de praktijk te brengen en niet direct door te snellen naar het volgende hoofdstuk. Of je hardnekkige vastgeroeste patronen kunt doorbreken door het lezen van een boek is maar de vraag. Als er ernstige problemen zijn waar je mee kampt, dan is er waarschijnlijk meer hulp nodig. Leerzaam is Word een gelukkiger dokter zeker - en alles wat je ervan opsteekt, is mooi meegenomen.
Deze recensie verscheen eerder in Interne Geneeskunde. Het tijdschrijft van de Nederlandse Internisten Vereniging.
