Volgens Scheffers moeten we naar een team kijken als een levend organisme waarbinnen individuen zich anders gedragen dan wanneer ze alleen zijn. Een team is dus geen optelsom van losse individuen! Managers voeren juist altijd individuele beoordelingsgesprekken, waardoor teamproblematiek automatisch als individueel onvermogen wordt bestempeld. Er is onvoldoende oriëntatie op het team als geheel, het inzicht in het verleden, de veiligheid en onderlinge dynamiek.
De auteur leert ons dat een gezonde dynamiek draait om de interactie tussen de teamleden. Als mensen niet genoeg erkenning krijgen of het gevoel hebben dat ze meer investeren in het werk dan dat ze ervoor terugkrijgen, of wanneer ze neerbuigend worden toegesproken, voelen ze zich gestrest, geminacht en vernederd. Binnen een gezond team heeft ieder teamlid een plek, is er voldoende autonomie en duidelijkheid over posities en is er een balans tussen geven en nemen.
Het is de taak van elke leidinggevende om periodiek aan de teamconditie te werken en de teamconditie als een van de prestatie indicatoren in het eigen functioneren op te nemen. De moderne manager zal zich moeten richten op psychologische veiligheid en zijn team weerbaar moeten maken tegen de druk en ambiguïteit vanuit de organisatie. De conditie van het team is daarbij essentieel volgens Scheffer. Wanneer een teamconditie niet sterk genoeg is en het team toch prestaties moet blijven leveren, gaat het team steeds ongezonder functioneren.
Gedrag van teams en teamleden wordt juist onder spanning sterk beïnvloed door wat ze in het verleden aan pijnlijke ervaringen hebben meegemaakt. Al deze pijnlijke gevoelens ‘golven’ als diepzeestromen bewust of onbewust in een team mee. Diepzeestromen worden zichtbaar in beschermingsgedrag dat vaak gepaard gaat met heftige emoties. Zo kunnen zelfs de beste teams ontsporen.
Juist nu moeten leiders streven naar participatief leiderschap om werkelijk een gezamenlijke prestatie neer te zetten. Dit type leiderschap stimuleert een actieve houding en geeft de mogelijkheid om ieders eigenheid, kracht en specifieke kennis in te zetten.
Voorst zal er aandacht moeten zijn voor het individu binnen het team. Juist op individueel niveau spelen emoties een grote rol omdat emoties uitingen zijn van ervaringen en gevoelens die mensen willen vergeten omdat dat als te pijnlijk worden ervaren. Pas na bewustwording hiervan ontstaat er ruimte om anders naar zaken te kijken.
In hoofdstuk 7 gaat de auteur in op de bias die wij hebben bij onze waarnemingen. Want wat we zien is vaak de afspiegeling van wat we denken, hopen, vrezen of verwachten. We hebben allemaal interpretaties en oordelen over wat we zien en horen. We moeten ons juist bewust worden van onze vooringenomenheid en onderzoeken wat een team ons duidelijk wil maken. Luisteren zonder te oordelen dus!
Hoofdstuk 9 gaat in op wat jezelf kunt doen als manager aan de teamconditie. Zo zijn vijf attitudes zijn van belang als je een team gezond wil laten functioneren. Ga ervan uit dat de meeste teamleden deugen, dat je situaties niet snel kunt fixen, dat gezond gedrag vrijkomt als je ook naar het ongezonde durft te kijken.
Dit boek leert ons dat dat het werken aan teamconditie een continu proces is, waarvan participatief leiderschap en psychologische veiligheid het fundament vormen. Juist nu medewerkers onder hoogspanning staan om te leveren in een informatie gestuurde, snel veranderende omgeving met ambigue signalen, is een gezonde teamconditie voorwaarde om langdurig te kunnen presteren en stress te doorstaan. De manager zal daarnaast extra aandacht voor de teamleden persoonlijk moeten hebben en periodiek de behoefte van het team expliciet moeten maken.
Wil je het goed doen als manager, dan zal je moeten investeren in de ‘zachte’ randvoorwaarden, die op hun beurt direct effect hebben op individuele prestaties en team resultaten.
Over Elmas Duduk
Elmas Duduk is psycholoog en bedrijfskundige. Als expert Lerende Organisaties en Veranderkundige begeleidt zij gerenommeerde organisaties bij complexe verandertrajecten, inrichtingsvraagstukken en kennismanagement. Als coach begeleidt zij executives en high performers. Zij is auteur van de boeken Crossmenstorschap en Comforttransitie.
