Fooled by Randomness

In het 'Woord vooraf' van 'Misleid door toeval' zet Nassim Nicholas Taleb meteen de toon: 'De dankbaarste brieven (van mensen die zich gesteund voelden door het boek - HvTB) kwamen van mensen die het, buiten eigen schuld, niet goed gegaan was in het leven en die het boek gebruikten om hun echtgenote duidelijk te maken dat ze als vakman net zo goed waren als hun zwager, maar minder geluk hadden gehad dan hij.'

Hiermee is de toon gezet voor het boek, hoewel sommige delen minder zijn dan dit woord vooraf. Taleb zegt niet dat alles toeval is, maar dat toeval een criterium is om succesvol te kunnen zijn. De verhalende anekdotes zijn grappig en geven aan dat erg succesvolle beurshandelaren dit aan kortdurend geluk te danken hebben. Echt succesvolle beurshandelaren verdienen minder, zijn soberder, houden het langer vol, maar komen ook vervelend aan hun einde.

In zijn vorige boek 'De zwarte zwaan' schreef Taleb over zeldzame gebeurtenissen. Ook in 'Misleid door toeval' gaat hij hierop in. Succesvolle beurshandelaren geven aan dat ze zeldzame gebeurtenissen kunnen ontdekken. Volgens Taleb is dit niet zo. MBA'ers, statistici en beurshandelaren ontdekken geen zeldzame gebeurtenissen, omdat ze denken dat hoe meer informatie je hebt, hoe zekerder je bent van de uitkomst. Het probleem is hierbij: hoeveel zekerder? Juist de afwezigheid van informatie kan bepalend zijn.

Als voorbeeld dient 'de zwarte zwaan'. Stel, je hebt 200.000 witte zwanen gezien en geen enkele met een andere kleur. Met statistische zekerheid kun je concluderen dat alle zwanen wit zijn. Maar wanneer je het geluk hebt een zwarte zwaan te zien trek je deze inductiesconclusie niet. Dit inzicht in de inductieve redenering heeft mij duidelijk gemaakt waarom ogenschijnlijke goed onderbouwde conclusies niet altijd waar hoeven te zijn. Een feitelijkheid kan een conclusie bevestigen of weerleggen. Het ontbreken van een feit kan puur toeval zijn.

Een leuk voorbeeld in het boek hiervan is; 'Ik heb zojuist een grondig statistisch onderzoek naar het leven van president Bush afgerond. In 58 jaar, waarin ik bijna 21.000 waarnemingen heb gedaan, is hij niet één keer gestorven. Ik kan daarom met een hoge mate van statistische significantie zeggen dat hij onsterfelijk is.' Hiermee komen we ook tot de kern van het boek; we hebben geen flauw benul van onzekerheid. We weten niet hoeveel we niet weten. Toch moeten we beslissingen nemen en doen dit op goed geluk zonder gebruik van logica. Achteraf gaan we zoeken naar de oorzaak van en logica achter de beslissing. Het is echter toeval en daarom zijn we zo goed als onze 'laatste transactie': post hoc ergo propter hoc (het een is het gevolg van het ander omdat het er na kwam).

Deze wetmatigheid is ook van toepassing op Taleb zelf. Zoals hij schrijft; 'ik ben geboren om misleid te worden door toeval'. In het verleden werden helden, zoals Homerus, beoordeeld op hun daden en niet op grond van de uitkomsten van hun gevechten. Dit is een betere keuze voor succes, want het maakt niet uit hoe intelligent onze keuzes zijn, hoe goed we zijn in het regisseren van ons leven, toeval heeft altijd het laatste woord.

Taleb geeft in zijn 'Woord vooraf' aan dat hij besloten heeft om zijn schrijfstijl niet aan te passen omdat deze deel uitmaakt van zijn persoonlijkheid. De persoonlijkheid van de auteur komt de levendigheid van het verhaal ten goede en boeken worden niet geschreven door redacteuren. Door een dergelijke instelling zijn opmerkingen over de leesbaarheid niet op zijn plaats. Toevallig is het aan de lezer om passages gewoon over te slaan.

'Misleid door toeval' is een leuk boek dat voor een breed publiek is geschreven. Het sluit waardig af met 'Het enige waar Vrouwe Fortuna niets over te zeggen heeft, is je gedrag. Succes'. Deze recensie is geschreven op basis van de Nederlandse vertaling 'Misleid door toeval'.