Ubuntu!

Desmond Tutu, winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede en Aartsbisschop van Kaapstad is voor mij de vleesgeworden Ubuntu. Hij geeft de volgende definitie: 'iemand met ubuntu staat open voor anderen en is toegankelijk voor anderen, voelt zich niet bedreigd door anderen omdat hij of zij genoeg zelfvertrouwen put uit de wetenschap dat hij of zij onderdeel is van een groter geheel en krimpt ineen wanneer anderen worden vernederd of wanneer anderen worden onderdrukt of gemarteld.' Hoewel Stephen Lundin en Bob Nelson een aardig boekje hebben geschreven wordt de praktijk van ubuntu naar mijn mening het best beschreven in het boek van Tutu over de Zuid-Afrikaanse Waarheidscommissie. Ik ben een grote fan van de ubuntu-filosofie zoals uitgedragen door Tutu en Nelson Mandela. En was dus verrast over het verschijnen van dit boek en graag bereid tot het schrijven van een recensie.

Maar het valt een beetje tegen. Het boek beschrijft een reis naar Zuid-Afrika en weer terug. Het laat reisleiders aan het woord die hun standaard reisverhalen afdraaien. Het klinkt allemaal een beetje plat en vluchtig. En dat is geheel in tegenspraak met de diepe waarheid van ubuntu. En bedenk daarbij dat Stephen Lundin de schrijver is van Fish!, de bestseller over werkplezier en motivatie. Wellicht waren m'n verwachtingen wat te hooggespannen. De schrijvers vertalen de Afrikaanse filosofie naar de werkvloer van het westerse bedrijfsleven. Het fictieve bedrijf BullsEye, een groot mondiaal detailhandelsbedrijf met meer dan 20.000 werknemers en honderden locaties (de vergelijking met Wal-Mart dringt zich op) staat centraal. De vorm waarin het boek is gegoten is die van het verhaal. Het verhaal van een, zowel op z'n werk als thuis, vastgelopen manager van de financiële afdeling van BullsEye. Zijn afdeling wordt slecht beoordeeld. Veel foutmeldingen, grote achterstand, hoog ziekteverzuim en slechte motivatie. De manager krijgt van zijn baas een laatste kans. Binnen een paar maanden verbetering of anders overplaatsing. Op dat moment wordt Simon opgevoerd. Een vriendelijke, Zuid-Afrikaanse collega die het team van de manager komt versterken. En Simon is anders. Simon is ubuntu. Hij laat de manager zien dat verandering geen kunstje is maar van binnenuit dient te komen. In zeer eenvoudig taalgebruik wijst Simon zijn manager de weg naar samenwerking en teamwork. En de manager past de lessen met succes toe op zijn team en de rest van de organisatie. Ubuntu wordt vertaald naar de kernwaarden van het bedrijf. Bijvoorbeeld: 'BullsEye is een gemeenschap waarin medewerkers aan het eind van de dag naar huis gaan met nieuwe energie en vitaliteit die je krijgt van een dag goed en hard werken, van trots, waardering en het gevoel dat je iets voor elkaar hebt gekregen.' Wie wil er niet bij zo'n bedrijf werken? Het verhaal spreekt me niet erg aan. Het is gekunsteld en geconstrueerd rond een idee. En dat overtuigt niet erg. De ubuntu-lessen die verwerkt zijn in het verhaal zijn waardevol, tijdloos en, inderdaad, heel goed toepasbaar op een werkomgeving . Het gaat bij ubuntu om erkenning. Het eerste niveau van erkenning bestaat uit de ander te waarderen om wie hij of zij is. Het tweede niveau van erkenning bestaat uit anderen te waarderen om wat ze bereiken. Dat is de kern van ubuntu. Ik wens jou en mezelf veel ubuntu in 2011.