Charles Morris pakt het grondig aan; hij gaat ver terug in de tijd. Zoals de eerste kartelvorming van de Amerikaanse staalindustrie direct na de oorlog. De staalindustrie bepaalde de marktprijzen in een heus kartel. Daarna kregen de vakbonden een vinger in de pap met collectieve arbeidsvoorwaarden. Op het politieke vlak neemt de auteur u mee terug naar de periode van president Nixon. Hij trad aan in 1969 en de economie vertoonde toen al ernstige problemen. Onder zijn leiding kwam de Amerikaanse groei tot stilstand, terwijl de inflatie ongeveer 6 procent bedroeg. Hij was dan ook de persoon die de dollar loskoppelde van de goudprijs. Zo beschrijft de auteur ook van de volgende presidenten de positieve maar vooral ook negatieve maatregelen die ze namen. Die politieke ambities hadden vaak een zogenaamd democratisch gehalte, waarmee ik bedoel dat ze vooral gericht waren op de volgende verkiezing. Een verkapte vorm van 'window dressing' als je het mij vraagt.
Het is een Amerikaans boek en dat merk je. Natuurlijk ligt de oorzaak van de recessie in Amerika. Maar ook de Europese banken dachten te kunnen profiteren van de aantrekkelijke kredieten. Voor mij als niet-financieel expert blijft een dergelijk boek lastig te lezen. Morris legt de afkortingen en gehanteerde constructies natuurlijk wel uit, maar indien het geen dagelijkse kost is, blijft het lastig. Door omstandigheden moest ik het boek halverwege een paar dagen wegleggen en dan is het moeilijk om de draad weer op te pakken. Voor de meer ingewijden in de financiële wereld zal dat wel meevallen. Ik heb in ieder geval een paar keer terug moeten kijken om weer in de materie te komen. Het is werkelijk ontluisterend wanneer je leest welke constructies, of meer populair gezegd luchtballonnen, gecreëerd zijn en uiteindelijk geleid hebben tot de huidige crisis. Een overfinanciering van je huis op de eventuele toekomstige waarde. Hoe bruin wil je het bakken? De financiers hebben alleen de provisies die ze konden verdienen met het verhandelen van schulden voor ogen gehad. Allerlei hefboomconstructies zijn verzonnen om slechte leningen zo goed mogelijk te verpakken en min of meer onzichtbaar te maken. Velen hebben het aan zien komen, ook degenen die konden ingrijpen. Maar helaas, ze deden het niet, en de reden onthult de auteur niet. Hij blijft keurig objectief. De verdamping, oftewel meltdown, van 2 biljoen dollar is nog niet alles. Er hangen nog meer luchtballonnen in de lucht. Bijvoorbeeld de creditkaart-ballon; de kaart wordt momenteel ook gebruikt om hypotheken mee af te lossen. De gigantische rentepercentages die berekend worden, maken deze ballon taai, maar hij zal een keer klappen. Ik ben zeer benieuwd hoe het er over pakweg vijf jaar uit zal zien. Lijkt me leuk om dit boek dan nog eens te lezen en zien of het bij die 2 biljoen is gebleven.
Over Eric van Arendonk
Eric van Arendonk RM is docent Commerciële Economie bij de Hogeschool Utrecht (HU), auteur van Neuromarketing en zelfstandig marketingadviseur.
