Talloze bedrijven en platformen bieden via internet gratis diensten aan, zoals Facebook en Google, met als schijnbaar primaire doel om een zo groot mogelijke community te krijgen. Deze diensten zijn voor de consumenten gratis, maar als platform zijn deze diensten erg in trek bij bedrijven die graag hun producten en diensten aan deze consumenten aan willen bieden. Tim Wu beschrijft op een leuke wijze dat het vercommercialiseren van gegenereerde aandacht een businessmodel dat niet van deze tijd is, maar al vrij oud is.
Als een van de eerste voorbeelden haalt hij daarbij Thomas Day aan. Een krantenondernemer die begin 1900 er als een van de eerste in slaagde een krant uit te geven die niet op basis van abonnementsgeld bekostigd werd, maar op basis van advertentieruimte. Daardoor kon hij de krant aanzienlijk goedkoper aanbieden dan zijn concurrenten, en daardoor een nog groter publiek bereiken, hetgeen de advertentieruimte alleen maar aantrekkelijker maakte.
Tim Wu is er dus in geslaagd om met ‘Aandacht is het nieuwe goud' een duidelijke verhaal neer te zetten over de wijze waarop 'handelaren' door de eeuw heen aandacht trachten te genereren om deze vervolgens proberen door te verkopen. Dat daarbij telkens het conflict over hoe onafhankelijk de berichtgeving iedere keer opduikt, leidt dan ook geen twijfel. Immers, hoe onafhankelijk is bijvoorbeeld Oprah Winfrey die een nieuw boek promoot. Eentje die je moet gelezen hebben, en je wereld zal veranderen? Ik bedoel maar...
Daarnaast blijkt dat het vercommercialiseren van gegenereerde aandacht herhaaldelijk ingezet wordt in de dan opkomende technologie, van krant, radio, televisie, PC naar de hedendaagse mobiele telefoon. Met andere woorden, het businessmodel blijft continu van toepassing, terwijl de technologie voortschrijdt. Het is een zichzelf herhalend patroon. Wat Google en Facebook betreft is er eigenlijk 'niets nieuws onder de zon'.
Resumerend: ‘Aandacht is het nieuwe goud' is geen standaard theorieboek. Het thema van het boek: ‘hoe commercie en media vechten om in ons hoofd te komen’, is de rode draad. De verrassing voor mij zit in het feit dat dit niet een recent gevecht is, maar al veel eerder in vele vormen is uitgevochten. Tim Wu weet dit op zeer amusante en interessante wijze uiteen te zetten. Verwacht echter geen uitvoerig onderbouwde theorieen, het is meer een losse geschiedschrijving van de commercie door de eeuwen heen. Prima en afwisselend leesvoer tussen al die theorieboeken door dus.
En geef toe, U werd toch ook geprikkeld door de ‘gratis’ header van deze recensie?
Over Theo Sierhuis
Theo Sierhuis is informatie-analist & Agile coach.
