Na ‘honderden zo niet duizenden’ intensieve contacten met topbestuurders bij grote bedrijven en overheid, zag Huisman patronen ontstaan, verborgen structuren en wetmatigheden, zo lees ik in de inleiding. De Communicator is zijn ideaalbeeld, iemand wiens dagelijks werk en succes afhankelijk is van hoe hij (of zij) met anderen omgaat. Communicatie is zijn middel om doelen te bereiken. En: goede communicatie kan van een professional een (goede) bestuurder of leidinggevende maken.
Goede communicatie
Maar wat is goede communicatie? Huisman geeft hierop zijn persoonlijke visie in 72 inzichten. Sommige daarvan vond ik open deuren, andere verrassend, en met een aantal was ik het absoluut niet eens. En dat kan, de inzichten zijn Huismans professionele meningen en niet wetenschappelijk onderbouwd, hoewel ik in een aantal toch wel bekende theorieën meende te herkennen. Die mix maakt het boek interessant.
Zo heeft Huisman bepaald een mening over het activisme van Lewis Hamilton, die hij niet met name noemt, maar die wel herkenbaar is in ‘de Formule 1 coureur die zeer bezorgd is over de effecten van klimaatverandering … maar zelf een mega-carbon footprint achterlaat … ‘. Hij vindt Lewis niet geloofwaardig. Ik ben zelf wat minder stellig en verwacht niet dat alle klimaatactivisten altijd alles CO2 neutraal doen; juist hun bereik, hoeveel mensen ze kunnen beïnvloeden met hun boodschap (voor Lewis: vegan) is belangrijk.
Communicator begint wat tegen-intuïtief door te stellen dat de lezer het boek van begin tot eind moet lezen, om de samenhang goed te begrijpen. Cherry-picking uit dit boek van bijna 600 pagina’s is niet de bedoeling. De inhoudsopgave vind je dan ook niet voorin, maar achterin, zodat je ná het lezen wel nog even kunt terugbladeren naar inzichten die je geraakt hebben. Prima, je hoeft het boek ook niet in één ruk uit te lezen, de inzichten zijn afgeronde betogen.
72 inzichten voor communicatie
Wat wordt er zoal in de 72 inzichten behandeld? Emotie versus ratio, empathie, perspectiefwisseling, schandalen, crises, communicatie over bestuurs-beloning, weerstand, schuldvraag, complimenten en kritiek, luisteren, betrokkenheid, contact maken, open deuren en clichés, karakteranalyse, storytelling, geloofwaardigheid, veranderingsprocessen, respect tonen, naam-associaties, symboliek, eufemismen, discipline, opinies en meningen, gedachten opschrijven, woordvoering, vertrouwen, reputatie en imago, verwachtingsmanagement, ambities, historie van het bedrijf, corporate decency, strategie, zelfspot, samenwerken, wet- en regelgeving, liegen, geruchten, omgaan met (sociale) media, verantwoording afleggen, charisma, hoofd- en bijzaken, in de spotlights staan, etc. etc. Heel breed dus, en daardoor wat minder diep.
Erg interessant vond ik inzicht 8: De Communicator heeft 3 rollen, namelijk Acteur, Regisseur en Toeschouwer, en schakelt moeiteloos daartussen. Acteurs staan graag in het middelpunt, genieten van de aandacht. Regisseurs zitten aan de knoppen, hebben de controle. Toeschouwers observeren van een afstand. We beperken ons vaak tot één rol, blijven in onze comfortzone. Veel CEO’s zijn Regisseur, en moeten zich dwingen de Acteur-rol te pakken, in de spotlights te gaan staan. En hun eigen activiteiten objectief, afstandelijk te bekijken is helemáál moeilijk. Maar ze moeten toch een balans tussen de drie rollen vinden.
Verrassend vond ik inzicht 52, waarin het o.a. gaat over authenticiteit. Dat wordt ontraden. Wees niet ‘jezelf’, maar focus op vakmanschap, dienstbaarheid en bescheidenheid. Vertolk een rol die past bij het moment en de setting. Het gaat niet om jou, maar om je positie.
Reflectie
Ik las een aantal verrassende inzichten, en ook een aantal waar ik het absoluut niet mee eens was (maar ik ben geen CEO, misschien is het vanuit die positie dan juist wel de juiste aanpak). Daarmee is het doel van het boek bereikt: ik heb gereflecteerd. Iets nieuws lezen weegt bij mij zwaar in mijn oordeel over een boek, en dat is in dit geval zéker gebeurd.
Wat, niet hoe
Aan de voorbeelden hierboven kun je zien dat Huisman focust op wát de Communicator moet zijn en doen, en niet, of nauwelijks, op het hoe. Hij geeft veel anekdotes en voorbeelden ter toelichting, maar geen oefeningen. Omdat er ook geen literatuurlijst is opgenomen, kun je ook niet makkelijk even ‘verder lezen’ om je bepaalde onderwerpen eigen te maken. Het boek is bedoeld om te reflecteren, minder om te leren. Dat is bewust, in het nawoord haalt Huisman Galileo aan: ‘Je kan een mens niets leren, je kan hem alleen helpen het zelf te ontdekken in zichzelf.’ Over het ontbreken van een literatuurlijst of voetnoten zegt Huisman dat deze het leesplezier zouden verminderen en vaak alleen gebruikt worden om indruk op de lezer te maken.
Mooi uitgevoerd met (te) bloemrijk taalgebruik
Het boek ziet er prachtig uit, ingebonden, mooi dik papier, groot lettertype. De inzichten zijn kort, zo’n 10 pagina’s per inzicht, zodat je makkelijk in etappes kunt lezen. De schrijfstijl is prettig en hier en daar bloemrijk, wat je niet vaak ziet bij managementboeken. Er zijn alinea’s die wel héél veel bijvoeglijke naamwoorden gebruiken: ‘…. Alles beter dan dat de mensen aan zijn lippen hangen omdat hij de aandacht trekt met opmerkingen die clownesk, gechargeerd, scabreus, aantoonbaar onjuist of choquerend zijn. …’ (Uit les 43). Ook vond ik dat er een overdadige hoeveelheid beeldspraak werd gebruikt.
Gelukkig staan er ook de nodige grappen in, en de voorbeelden zijn herkenbaar. Dat maakt dit boek ook heel relevant: menig topman struikelt op communicatie, minder op beleid. Of de uitvoering, als dikke ‘Bijbel’, past bij de doelgroep (CEO’s met weinig tijd) moet blijken. Voor op het nachtkastje?
Maar Rob Huisman zal als communicatie-expert wel nagedacht hebben over de beste communicatie van zijn inzichten naar zijn doelgroep, toch?
Over Elly Stroo Cloeck
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
