Benedictijnse stuurmanskunst - ‘Een boek vol diepgang’

Wil Derkse schreef eerder Een levensregel voor beginners, waarin hij de benedictijnse spiritualiteit vertaalt naar het dagelijks leven. Slechts 1 hoofdstuk daarin was gewijd aan ‘benedictijns leiderschap’, maar nu, na ruim 20 jaar, is daar dan de verdieping op dat thema met dit nieuwe boek. Ingegeven door het verlangen van talloze ‘stuurlieden’ zoals Derkse ze graag noemt, naar diepte, zin, intensiteit en vrijheid in hun taken als stuurlieden in organisaties, maar ook als persoon.

Gereedschapskist

Derkse schrijft met dit boek een bijdrage te willen leveren aan een filosofische en spirituele gereedschapskist voor leiders in organisaties. In die opzet is hij ruimschoots geslaagd. Het is een boek vol diepgang, geformuleerd in prachtige volzinnen. Geen luchtig ‘tussendoortje’ derhalve, maar de lezer die de moeite neemt, wordt ruimschoots beloond.

Derkse neemt ons mee in de Benedictijnse deugden, waarvan hij op enig moment droogjes opmerkt dat sommige daarvan tegenwoordig bijna zichtbaar ongemak oproepen. Bijvoorbeeld als het gaat over ‘obedientia’, vaak letterlijk vertaald als ‘gehoorzaamheid’. In onze egalitaire samenleving niet bepaald een pré: eigen(wijs)heid en van de gebaande paden af durven wijken worden juist als een groot goed gezien. Eigenzinnig, zelfstandig en wars van hiërarchie, zo zien we onszelf graag. Gehoorzaam zeker niet.

Maar. Daar komt Benedictus in beeld: schort je eerste oordeel eens even op, en laat de diepere betekenis tot je doordringen. Obedientia heeft namelijk niets te maken met dociliteit, met gedwee en netjes binnen de lijntjes kleuren, maar veel meer met ‘de kunst van het gehoor geven’. Oprecht en aandachtig luisteren dus. Kijk, dat klinkt al heel anders voor moderne oren. Luisteren als belangrijke vaardigheid voor leiders, daar is natuurlijk niks sufs aan. Integendeel juist, we zijn ons er meer dan ooit van bewust dat leiders die oprecht luisteren het verschil maken.

Humilitas

Een andere Benedictijnse deugd, ‘humilitas’ zorgt op het eerste gezicht zo mogelijk voor nog groter ongemak. De letterlijke vertaling ‘nederigheid’ is niet iets wat in onze cultuur in het rijtje gewenste leiderschapskwaliteiten staat. Maar ook hier gaat het er om een laagje dieper te kijken. Derkse noemt het ‘deemoed’, een moedige houding om te dienen. Dat komt ineens heel dicht bij het moderne ‘dienend leiderschap’. Voor Derkse overigens een pleonasme. Want in zijn visie is ‘dienen’ juist de kern van leiderschap.

Stuurmanskunst

Ook over de stuurmanskunst van je eigen innerlijk heeft Derkse wijze woorden. In jezelf heb je vaak ook een drukke ‘bemanning’ van allerlei krachten, neigingen, stemmen en gevoelens. Hoe ben je ook een goede herder van deze innerlijke kudde? Cultivering van ‘silentium’, de stilte, is hiervoor cruciaal. Evenals oog te houden voor ‘persoonlijke horizonverruiming’, zodat de leider zijn bemanning kan blijven inspireren. Vaak schiet deze persoonlijke voeding van de innerlijke vitaliteit er als eerste bij in. Door de grote verantwoordelijkheden, de beslommeringen van alledag en de bijbehorende hectiek.

Actueel

Geïnspireerd door hoe ook de Benedictijnen met deze realiteit omgaan, schrijft Derkse over het belang van dagelijks contact te hebben met een bron die je voedt. Want van alleen maar geven raak je uitgeput, en van alleen maar ontvangen kom je in de rol van consument, hetgeen op termijn zeer onbevredigend is. Cultiveer een goede dagelijkse gewoonte, om zo je innerlijke veerkracht en vitaliteit te voeden.

Met talloze voorbeelden uit zijn jarenlange ervaring als leidinggevende én die uit het kloosterleven is dit boek behalve inspirerend ook heel levendig en praktisch toepasbaar. En zo onderwijst Derkse ons een belangrijke les: Benedictijnse spiritualiteit is hoogst actueel en ook buiten de kloostermuren van grote waarde.