Michael Kortekaas is bekend van het tv-programma ‘Hunted’ waar hij een van de jagers was. Ook daarvoor heb je mentale kracht nodig, zowel de voortvluchtigen als de jagers zelf. Ik woonde recent een lezing van hem bij, dat was zo boeiend dat ik zijn boek graag eens wilde lezen. Hij snijdt namelijk een zeer actueel thema aan, mentale kracht. Hij wil deze lezer helpen om te leren omgaan met spanning, stress en prestatiedruk, dat is ook gelijk de ondertitel van het boek. Zoals hij het zelf al aangeeft is Ontdek je mentale kracht geen rocketscience. Zijn stelregel is: ‘hoe beter jij voor jezelf zorgt, hoe beter jij je voelt en hoe beter je kan zorgen voor anderen’. Hij gebruikt daarbij voorbeelden uit de praktijk, inclusief zijn prive-omgeving.
mentale kracht
Maar wat is dan mentale kracht? Kortekaas definieert het als het vermogen om effectief om te gaan met spanning, stress en prestatiedruk. Oftewel mensen met mentale kracht zijn in staat om hun mentale gezondheid te behouden of te herwinnen in of na moeilijke omstandigheden. Dat raakt de kern denk ik: iedereen zit wel eens niet lekker in zijn vel, de kunst is om daar uit te komen, te herstellen.
In het boek draait het om één essentiële vraag: ‘Hoe gaat het met je?’ Een vraag die we te weinig aan elkaar stellen. En misschien ook wel te weinig aan onszelf, want jij bent vaak de enige die dit echt kan beantwoorden.
Voordat we tot de kern van het model van Kortekaas komen beschrijft hij nog de actuele situatie aan de hand van het PAID model: Pressure to perform, Always on, never done, Information overload en Distractors everywhere. Deze spreken erg voor zichzelf, de druk om te presteren is er altijd en te veel informatie zeker. Het always on, never done, herken ik erg bij mezelf, ik stond ook vrijwel altijd aan. Volgens Kortekaas moet je daar echt heel rap mee stoppen, daar help je jezelf de vernieling mee in. Dat herken ik ook wel, het is goed om de telefoon eens weg te leggen en echt aandacht te hebben voor een ander.
energiekwadrant
Het energiekwadrant vond ik een eye-opener. Hierbij word je energie uitgezet in kwadrant hoog-laag, negatief en positief. Positief hoge energie is ‘Performance’, laag-positief ‘Recovery’, laag-negatief ‘Burnout’ en hoog-negatief is ‘Survival’. In survival ben je energiek, maar prikkelbaar, achterdochtig, reactief. Dat herken ik bij mezelf, ik heb daar regelmatig gezeten. Met name doordat je geen tijd neemt voor Recovery, je blijft maar doorgaan. Aan de hand van dit boek kan ik het een plek geven, dat helpt!
herstelmechanismen
Wat kun je dan doen om te herstellen? Naast de schijf van 5 voor voeding, heb je ook de Big 5 van herstelmechanismen: voeding, slaap, verrijkte omgeving (nieuwe prikkels of het aanleren van nieuwe vaardigheden), ontspanning en beweging.
Kortekaas breekt ook een lans voor focus. Door de information overload doen we veel dingen tegelijk, waardoor je aandacht is afgeleid. Je doet dan de dingen maar half en zeker niet efficient.
We hebben de grootste moeite om ons te concentreren. Kortekaas pleit voor een breinbreak, waarin je even geen nieuwe informatie opneemt of verwerkt. Bijvoorbeeld door gewoon een paar minuten uit het raam te kijken. Schijnt goed te werken voor je creativiteit. Ook multitasken, hoewel vaak verguisd, kan je helpen om te focussen. Mits dit geen bewuste aandacht vraagt, zoals het onbewust maken van tekeningen tijdens een vergadering.
Psychologische veiligheid
Voor mentale kracht heb je ook een veilige omgeving nodig, een cultuur met daarin psychologische veiligheid. Dan durf je ook je kwetsbaarheid te tonen. En dat is weer noodzakelijk om te kunnen verbinden en om je verbonden te voelen.
En waar kunnen we beter met mentale kracht beginnen dan bij de jeugd? Kortekaas pleit ervoor om het een schoolvak te laten zijn. Je kunt hier niet vroeg genoeg mee beginnen. Maar het valt of staat wel met de juiste motivatie, intrinsieke motivatie. Vanuit jezelf willen om dit georganiseerd te krijgen.
Het boek bevat inderdaad geen rocketscience, het is niet vernieuwend. Theorieën zijn aan elkaar geknoopt en met elkaar in verband gebracht. En toch leidt het tot wat eye openers, misschien is dit ook de kracht van de herhaling. Sterk vond ik ook het laatste hoofdstuk, waarin Kortekaas mentale kracht op zijn eigen situatie heeft geplot. De kwetsbaarheid waar hij het in het boek over heeft, past hij in de praktijk ook toe. Dit is een boek om regelmatig er weer even bij te pakken en stukjes te herlezen. En zoals de schrijver het zelf al zegt: ‘DOEN is de magic bullet. Zeggen dat je iets gaat doen is waardeloos’. Oftewel ga er mee aan de slag!
Over Jan Hoogstra
Jan Hoogstra heeft meer dan 25 jaar ervaring als IT-adviseur en IT-auditor bij grote accountants- en adviesbureaus. Tijdens zijn loopbaan heeft hij veel opdrachten gedaan op het gebied van informatiebeveiliging en optimalisering van de inzet van IT. Jan is directeur bij CognoSense, dat gespecialiseerd is in de menselijke kant van IT.
