Leren & Presteren gaat over hoe je gemotiveerd raakt en wat het belang van kennis in deze opzoektijd nu eigenlijk nog is, tot welke fouten je ongemerkt maakt, hoe je productiever wordt en hoe wijsheid is opgebouwd, alles wordt helder en met herkenbare voorbeelden opgediend.
Bij vooraf doorbladeren valt al op dat elk hoofdstuk wordt afgesloten met een korte schrijfopdracht, waarmee je de zojuist gelezen tekst direct kunt toepassen en verankeren in je eigen werk. Daarna volgt in ‘Om te onthouden’ een puntsgewijze samenvatting van het hoofdstuk.
In de inleiding schetst Visser kort de route die hij gaat volgen, wat maakt dat ik bij elk hoofdstuk al weet hoe het in het geheel past. Het kost me wat meer tijd om deze opbouw ook binnen de hoofdstukken terug te vinden: Hij geeft bij elk hoofdstuk een halve pagina introductie op het onderwerp; er volgen diverse kopjes over de verschillende aspecten van het onderwerp; de onderdelen worden geïntegreerd en tenslotte volgt een praktisch advies. In het tweede hoofdstuk (Hoe je ergens beter in wordt) merkte ik dat ik me af begon te vragen ‘leuk, al die kennis, maar wat kán ik hier nu mee?’. De auteur heeft dan al gesproken over deliberate practice, het doorbreken van je prestatieplafond, en een onderzoek over cijferreeksen onthouden. Voor mij voelt het op dat moment als los zand. Op de volgende bladzijde wordt mijn vraag echter direct beantwoord, wanneer hij hieraan de 4 stadia van het ontwikkelen van interesses koppelt, en concrete voorbeelden geeft hoe je deze stadia bij je leerling kunt stimuleren. Zo heeft toch ook elk individueel hoofdstuk een logische opbouw. Zodra ik dat ook heb kunnen duiden, geef ik me gemakkelijk over en volg ik met plezier de voor mij uitgezette paden in elk hoofdstuk.
Visser is niet bang dingen bij naam te noemen. Iets wat elke onderwijskundige weet maar wat zelden hardop gezegd mag worden: ‘Leren kan natuurlijk heel leuk zijn. Maar het idee dat leren op ieder moment leuk zou moeten zijn, is belemmerend.’ Hoe vaak wordt er in de praktijk alle mogelijke moeite gedaan weg te moffelen dat leren niet alleen maar een feestje is? Dit kenmerkt Vissers open stijl. Hij is hierin af en toe zelfs vrij hard: zo noemt hij relativisten ‘goedgelovige mensen’ wanneer hij keihard stelt dat leerstijlen niet bestaan. Hij lijkt weinig geduld te hebben met onduidelijkheid, en toont door heel zijn schrijven dat hij absoluut niet gehinderd wordt door de zogenoemde ‘equality bias’, waarbij de waarde van het oordeel van de deskundige en dat van de ondeskundige gelijk ingeschat worden. Dit verschijnsel wordt, met nog 23 andere veelvoorkomende hindernissen, uitgelegd in de appendix: Cognitieve fouten. Het is verbazingwekkend hoeveel van deze fouten herkenbaar zijn in de dagelijkse praktijk, en zelfs in dit boek herken ik er één: Visser lijkt een lichte vorm van de ‘curse of knowledge’ te tonen. In een van de eerdere hoofdstukken heeft hij het binnen een paragraaf over de ‘myelinelaag’, ‘neuronen’ en ‘homeostasis’. Voor wie zich nog niet eerder in de werking van de hersenen heeft verdiept, is dit een grote stap.
Een andere stap die groot kan zijn, is dat het beschikbare onderzoek dat Visser gebruikt voor het onderbouwen van zijn theorie, veelal gebaseerd is op middelbare scholieren, terwijl de rest van het hoofdstuk zich richt op het bedrijfsleven. Ik noem hier als voorbeeld een gedeelte over mindset in hoofdstuk 4, waarin hij vier verschillende (meta)onderzoeken aanhaalt die alle in schoolsituaties zijn uitgevoerd. De vraagstelling erna heeft betrekking op de zinnigheid om in bedrijven te investeren in de verdere ontwikkeling en groei van alle medewerkers, in plaats van slechts een gedeelte. Wellicht is er nooit noemenswaardig onderzoek gedaan dat zich specifiek op het bedrijfsleven richt, maar voor mij voelt deze onderbouwing wat wankel doordat het niet benoemd wordt.
Ondanks deze kleine smetjes (want klein zijn ze), ben ik al met al enorm blij met Leren & presteren en met mij diverse collega’s die ik direct een paar pagina’s kon laten lezen om een vraagstuk op te lossen. Aanrader!
Veerle Kik is opleider klantcontact bij UWV. Zij geeft opleidingen aan nieuwe medewerkers in wetskennis, communicatie en systeemtrainingen. Daarnaast verzorgt zij trainingsdagen communicatie voor ervaren medewerkers door het land.
Over Veerle Blajic-Kik
Veerle Blajic-Kik is opleider klantcontact bij UWV. Zij geeft opleidingen aan nieuwe medewerkers in wetskennis, communicatie en systeemtrainingen. Daarnaast verzorgt zij trainingsdagen communicatie voor ervaren medewerkers door het land.
