Mensen zijn gek op succes. Mislukkingen laten we liever links liggen, die vergeten we zo snel mogelijk. Op naar een volgende innovatie, het volgende project en de volgende mislukking. Aan de andere kant zijn we vaak risicomijdend en durven we niet te veranderen en te vernieuwen. Zonde, want angst voor mislukking werkt belemmerend voor creatieve ideeën en innovatie. Dat schrijft Paul Louis Iske, hoogleraar Open innovatie & Business Venturing, in zijn boek Instituut voor Briljante Mislukkingen. Iske roept daarin op om open te staan voor gemaakte fouten en deze grondig te analyseren. Om daarvan te leren en het de volgende keer beter te doen, met meer kans op succes.
De term ‘Briljante Mislukkingen’ is goed gemunt, want het eindresultaat is misschien niet wat je gepland, gehoopt of verwacht had, maar heeft wel waarde en kan zelfs waardevoller zijn dan oorspronkelijk de bedoeling was. De auteur noemt twee verschillende typen briljante mislukkingen:
- Type 1. Waarbij een ander resultaat is bereikt dat ook waardevol is en soms zelfs waardevoller dan het bedoelde resultaat. Zoals de Viagra-pil die ooit voor hartfalen was ontwikkeld.
- Type 2. Waarbij het resultaat zelf minder waardevol is dan wat oorspronkelijk beoogd was, maar wel van wordt geleerd. Bijvoorbeeld om er achter te komen dat iets niet werkt en waarom het niet werkt.
De auteur besteedt tien hoofdstukken aan het ontstaan, herkennen, voorkomen en leren van briljante mislukkingen. Zo passeren twaalf risicofactoren de revue die direct gerelateerd zijn aan fouten en mislukkingen. Van gebrekkige communicatie en zelfgenoegzaamheid tot stress en onvoldoende teamwork. Zodra je je bewust bent van deze risicofactoren, kun je er op een slimme manier gebruik van maken en er een kans van maken. Ook heeft de auteur geïnventariseerd waarom dingen anders lopen dan gepland. Het resultaat bestaat uit zestien archetypen (oermodellen) die helpen bij het identificeren en leren van mislukkingen. We lezen over de De Lege Plek aan Tafel (niet alle relevante partijen zijn betrokken), De Huid van de Beer (te snel concluderen dat iets een succes is), De Rechter Hersenhelft (niet alle beslissingen zijn rationeel) en De Generaal zonder Leger (wel het juiste idee, maar niet de middelen). Met behulp van deze archetypen kun je beter achterhalen waar en waarom zaken een onverwachte wending namen. Een andere invalshoek om naar mislukkingen te kijken is het niveau waarop gefaald wordt. Een briljante mislukking kan het gevolg zijn van falen op systeem-, organisatie-, team- en/of individueel niveau.
De auteur beschrijft rijkelijk voorzien van theorieën, bronnen en voorbeelden uit de praktijk, op aansprekende wijze waarom zoveel dingen mislukken en waarom we daar maar al te vaak niet van leren. Dat heeft alles te maken met de werking van ons brein (die een groot aantal ‘biassen’ kent) en onze cultuur (die succes verheerlijkt en falen verkettert). De kern van het boek bestaat uit het BriMi-model: het realiseren van positieve verandering door op een cyclische manier te proberen en leren. Belangrijk daarvoor is een gezond innovatie- en ondernemingsklimaat gebaseerd op open innovatie en ondernemerschap. Met de wetenschap dat mislukken niet erg hoeft te zijn als je er maar van leert. Zo blijkt uit onderzoek dat ondernemers die een keer onderuit zijn gegaan en van hun fouten leren in herhaling meer succes boeken. Leren draait om kennis en daarvoor beschrijft de auteur de formule: inzichten x informatie x inspiratie. Afgestemd op de verschillende niveaus van leren: single-loop en double-loop learning. Ook interessant is de stelling dat je kunt leren van briljante mislukkingen voordat ze plaatsvinden. Door achteraf en vooraf scenario’s te onderzoeken voor respectievelijk ‘alternatieve geschiedenissen’ en ‘alternatieve toekomsten’. In dit laatste geval niet zozeer om de toekomst te voorspellen, maar om de verschillende mogelijke toekomsten beter te kunnen begrijpen. Zodat je de kans op een briljante mislukking kunt verkleinen. Belangrijk bij dit alles is een veilige omgeving, zo schrijft de auteur, waarin je in een positieve sfeer en vrij van angst kunt proberen, falen en leren. Want waarom doen we zo moeilijk over leren van mislukkingen, terwijl dat een natuurlijk proces is? Om je het BriMi-gedachtegoed eigen te kunnen maken sluit ieder hoofdstuk af met vragen of opdrachten om zelf mee aan de slag te gaan.
Instituut voor Briljante Mislukkingen is een handig hulpmiddel voor iedereen die wil leren van briljante mislukkingen en de slaagkans van verandering en vernieuwing wil vergroten. Kijk voor inspiratie op de website van het Instituut voor Briljante Mislukkingen. Ik sluit af met de voornaamste boodschap waarmee de auteur het boek begint: durven mislukken is belangrijk! Als niemand meer risico durft te nemen, gaat het snel bergafwaarts met de samenleving. Mislukkingen zijn onvermijdelijk, ja, zelfs noodzakelijk om vooruit te komen. Of zoals Thomas A. Edison, fameus uitvinder en oprichter van General Electric ooit zei: ‘I have not failed. I've just found 10,000 ways that won't work.’
Over Sjors van Leeuwen
Sjors van Leeuwen (Indora Managementadvies) is adviseur, auteur en spreker op het gebied van klantgericht ondernemen, strategie en marketing. Door zijn ervaring is hij goed thuis in vele strategische vraagstukken en het toenemend belang van de ‘de klant’ als onderscheidende factor. Sjors schreef o.a. Wendbare strategie op één A4, Zorgmarketing in de praktijk en CRM in de praktijk.
