In onze tijd van permanente verandering ontwikkelen ons denken en handelen zich niet in één richting, maar als een voortdurende beweging tussen het geleerde uit het verleden en de uitdaging van de toekomst. De ‘zorg' in de titel van Signatuur in de zorg slaat dan ook op meer dan de zorg in de zorgsector. Met zorg bedoelt Kerkhoff de continue en wederzijdse betrokkenheid van de leider (Ik) en zijn/haar omgeving (Wij).
De auteur heeft met 14 leidinggevenden in de zorg diepte-interviews gehouden over hoe zij leiderschap ervaren en hoe zij dat in de praktijk brengen. In een open dialoog met haar gesprekspartners weet zij gevoelige snaren te raken en dringt zij door tot de essentie van persoonlijk leiderschap. Zij noemt die essentie: ‘de signatuur van persoonlijk leiderschap'.
Die grijpt terug op karakter, vaardigheden en leerervaringen, maar wordt zichtbaar in het zoekproces naar de juiste balans. Het is steeds een afweging tussen uitersten: stollen versus vernieuwen (zaken vastzetten als het nodig is voorspelbaar te zijn en zaken vernieuwen om de organisatie relevant te houden), uniform versus uniek (eenduidigheid als de situatie dat vraagt, met een visie op wanneer maatwerk noodzakelijk is) en weten versus niet weten (erkennen dat je niet alles weet). Kerkhoff laat zien dat elke door haar geïnterviewde leidinggevende een eigen signatuur heeft en een eigen moreel kompas heeft ontwikkeld in het onrustige veld van de zorg.
Leiderschap vraagt, volgens Kerkhoff, dus steeds een handelen vanuit het centrum om zo contact te maken met anderen in de omgeving. Zij ziet leiderschap als een ambacht dat onderhoud vraagt en zaken in samenhang en het juiste perspectief plaatst. Leiderschap vereist daarnaast een principiële bereidheid om iets van jezelf weg te geven waardoor er een goede vertrouwensbasis ontstaat voor relaties met anderen. Als het gaat om het sturen op processen en resultaat (output), vraagt Kerkhoff bijvoorbeeld meer aandacht voor inspiratie en verbeelding door verleden en toekomst creatief en pakkend met elkaar te verbinden.
Hessiële Kerkhoff heeft een goed leesbaar, hoewel niet eenvoudig boek geschreven, in de jij-vorm waardoor elke lezer zich betrokken en soms ook aangesproken mag voelen. Wat ook bijdraagt aan de leesbaarheid is de afwisseling tussen de dimensies (of waardenprincipes en) de betekenis daarvan voor de signatuur van leiderschap. Ze weet theorie en praktijk met elkaar te verbinden. Een interessante bijkomstigheid is dat haar onderzoek niet slechts informatie opleverde over ‘goed leiderschap', maar op zichzelf ook lijkt bij te dragen aan de groei van het leiderschap van de (doorgewinterde) directeuren en bestuursleden in de zorg.
Het boek kan worden opgevat als een reisgids met inzichten en ervaringen. Steeds gericht op het ontwikkelen van een breder repertoire van handelingsmogelijkheden.
Kerkhoff richt zich met haar boek tot leidinggevenden in de zorg. Maar het is interessant voor iedereen die eigenaarschap toont en verantwoordelijkheid neemt. Kortom: Signatuur in de zorg een aanrader voor hen die leiding willen geven aan veranderingsprocessen en niet in de laatste plaats aan henzelf.
Over Paul Misdorp
Paul Misdorp is Directeur van VinNDT (Veranderen in Nieuw Denken Toepassen) en kennispartner van Zeelenberg, adviseurs voor Mens en Organisatie en van House of Coherence.
