Het slimme onbewuste, waarvan nu een volledig herziene editie is verschenen, is een heerlijk populair-wetenschappelijk werk. Het is helder en vlot geschreven, gelardeerd met wetenschappelijke onderbouwing die praktisch wordt uitgelegd. Daardoor voel je door het hele boek heen het stevige fundament waarop het is gebaseerd.
Waar gaat het boek over?
Het bewustzijn blijkt een mooi maar nutteloos versiersel te zijn dat de evolutie ooit aan onze psyche heeft toegevoegd. Want onbewust nemen we veel meer waar, wordt ons gedrag grotendeels aangestuurd, nemen we vaak betere beslissingen en zijn we veel creatiever en genialer dan we bewust kunnen bevatten. Of zoals de schrijver, psycholoog en filosoof Wilhelm Wundt, treffend zegt: ‘Het onbewuste doet al het werk; ons bewustzijn toont alleen af en toe het resultaat van al die arbeid.’
Als ‘koning van de schepping’ zijn we maar wat blij met ons bewuste brein, en we overschatten daardoor de rol die het in ons leven speelt. In Het slimme onbewuste kraakt Ap Dijksterhuis alle mythes en overschattingen van het bewuste deel van ons brein.
Het bewuste gekraakt
In een goed opgebouwd boek neemt hij ons mee in hoe we door de eeuwen heen naar het onbewuste hebben gekeken. Vervolgens gaat hij hoofdstuk voor hoofdstuk in op de rol van ons onbewuste in dagelijkse processen zoals waarnemen, meningsvorming, beslissen, creativiteit en handelen. Aan de hand van heldere gedragsexperimenten en talloze praktijkvoorbeelden neemt Dijksterhuis je mee in deze complexe materie. Het boek is zo geschreven dat je, bij het omslaan van de laatste pagina, echt iets hebt geleerd over de functie en werking van het onbewuste – en hoe je dit bewustzijn kunt meenemen in sommige aspecten van je leven.
Aan de hand van veel onderzoek – uitgevoerd door hemzelf en andere wetenschappers – geeft hij antwoord op allerlei herkenbare vragen:
-Waarom stemmen we op een bepaalde kandidaat?
- Waar komt etnisch profileren vandaan?
- Waar komt mijn mening eigenlijk vandaan?
- Hoe kun je meer fooi ontvangen?
- Hoe ontstaat een eureka-moment?
- Waarom is het raadzaam om ergens een nachtje over te slapen?
- Wat kunnen we leren van Willem van Hanegem over besluitvorming?
- Is het voorbeeld uit de jaren ’50 over subliminale waarneming en Coca-Cola in de bioscoop een broodjeaapverhaal?
- Bestaat er vrije wil?
Voor een breed publiek
De sfeer en toon van het boek doen denken aan hoe Victor Mids zijn trucs uitlegt, hoe Robert Dijkgraaf en Diederik Jekel wetenschap toegankelijk maken, en aan de betere artikelen uit de Quest. Dijksterhuis refereert aan veel verschillende wetenschappers, filosofen en psychologen, en weet het onderwerp ‘het onbewuste’ zo in dit boek te vangen dat het zeer compleet aanvoelt.
De onderbouwing en de manier van schrijven maken dit boek interessant voor een breed publiek. Zowel lezers die geïnteresseerd zijn in de rationeel-wetenschappelijke kant van ons gedrag als mensen die meer willen begrijpen over drijfveren en motivatie, komen volledig aan hun trekken.
Zeventien jaar na het verschijnen is het boek nog steeds relevant, inzichtgevend en … ook wel een beetje ontnuchterend.
Over Ward Grootens
Ward Grootens is Trainer en Coach op het gebied van (Persoonlijk) Leiderschap. Daarnaast is hij auteur en Podcast-host. In zijn werk put hij uit zijn achtergrond in oa HRM, Organizational Behavior Management, Systemisch Werk en Neuro Linguïstisch Programmeren. Hij brengt door middel van zijn werk zowel individuele leiders als organisaties in beweging.
