Ambtshalve onderzoeken en beslissen in strafzaken

Voorwoord

1. Een vraag van beleid

2. Ambtshalve optreden van de strafrechter in eerste aanleg
2.1 Gevallen
2.1.1 Inleiding
2.1.2 Het oproepen van getuigen en deskundigen
2.1.3 Het oproepen van de verdachte
2.1.4 Leemten in het dossier
2.1.5 Het ontbreken van een rechtsmiddel tegen voorzittersbeslissingen
2.1.6 Gebreken in de tenlastelegging
2.1.7 Aanwezigheidsrecht
2.1.8 Feitsomschrijving
2.1.9 Onrechtmatig verkregen bewijs
2.1.10 Zittingsvoorschriften
2.1.11 Strafuitsluitingsgronden
2.1.12 Sancties
2.1.13 Kennis van de rechter
2.1.14 De inrichting van het onderzoek ter terechtzitting
2.2 De rechter kent de wet
2.3 Rubricering en vooruitblik

3. Onderzoek ter vaststelling van de feiten
3.1 Inleiding
3.2 Zoeken naar de materiële waarheid
3.3 Zoeken ten voordele én ten nadele van de verdachte?
3.4 Het tegensprekelijk/responsief karakter van het strafproces
3.5 Blik op de rechtspraak van de Hoge Raad
3.6 Opvattingen in het buitenland
3.7 De materiële waarheid staat centraal
3.8 Ambtshalve zoeken naar feiten betreffende het voorbereidend onderzoek?
3.9 Zittingsvoorschriften
3.10 Differentiëren tussen beantwoording van formele en materiële vragen?
3.11 De ernst van het feit
3.12 Prognose
3.13 Ambtshalve herstel van misslagen

4. Procespartijen en het zoeken naar de materiële waarheid
4.1 Het openbaar ministerie
4.2 De verdachte en de materiële waarheid
4.3 De raadsman en de materiële waarheid
4.4 De gevolgen van verschil in taak en positie
4.5 De benadeelde partij

5. De taak van de strafrechter in het licht van het EVRM
5.1 Opvatting van de taak van de strafrechter
5.2 Eerlijk proces
5.3 Aanwezigheidsrecht
5.4 Hoor en wederhoor
5.5 Het beginsel van de ‘equality of arms’
5.6 Onpartijdige rechter
5.7 Het recht op verdediging
5.8 Positieve verplichtingen
5.9 De fundamentele rechten in Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

6. Positie van de strafrechter in breder perspectief
6.1 Strafrecht als instrument van openbare orde
6.2 Geen scheidsrechter tussen procespartijen
6.3 Gezag tegenover procesdeelnemers en publiek
6.4 De ‘cultuur’ van de strafrechter
6.5 De werkvloer

7. De sanctie
7.1 De wet
7.2 Gronden voor zwaardere bestraffing dan gevorderd
7.3 Hoor en wederhoor bij strafverzwaring
7.4 Is het de taak van de strafrechter hoger te straffen dan gevorderd?

8. Waar brengt ons dit alles?

9. De rechter in hoger beroep
9.1 Inleiding
9.2 Invloed van het grievenstelsel
9.3 Ambtshalve niet-ontvankelijk verklaren bij gebrek aan grieven
9.4 De invloed van de berechting in eerste aanleg op de ambtshalve onderzoeksplicht in hoger beroep
9.5 Agenda voor de appelrechtspraak
9.6 De verantwoordelijkheid van de appelrechter

10. De strafrechter in cassatie
10.1 De Hoge Raad als rechter in cassatie
10.2 Ambtshalve ingrijpen in cassatie
10.3 IJkpunten
10.4 Doen wat de rechter had behoren te doen
10.5 Inwinnen van inlichtingen (art. 83 RO)
10.6 De (fictie van de) papieren muur
10.7 De hantering van art. 80a RO
10.8 Hoever reikt de arm van de Hoge Raad?
10.9 Tot hoever dient de ambtshalve toetsing van de uitspraak van de
feitenrechter te gaan?
10.10 Ambtshalve cassatie ten nadele van de verdachte?
10.11 Ambtshalve cassatie ten nadele van de verdachte in het licht
van de positie van de Hoge Raad als strafrechter
10.12 Geeft de Hoge Raad het goede voorbeeld aan de feitenrechter?
10.13 Bewaking van de kwaliteit van de rechtspraak: een taak voor het parket bij de Hoge Raad?

11. Slot

Trefwoordenregister