VOORWOORD V
1 FINANCIELE DIENSTEN IN DE VERZEKERINGSBRANCHE 1
mr. N. Vloemans en mr. C.E.E.S.M. Spierings
1.1 Inleiding 1
1.2 Het begrip ‘ADVISEREN’ 2
1.2.1 Uitoefening van een beroep of bedrijf 2
1.2.2 Aanbevelen van een of meer specifieke verzekeringen 4
1.2.3 Bepaalde cliënt 5
1.2.4 Adviseur 6
1.2.5 Civielrechtelijk kader 6
1.3 Het begrip ‘BEMIDDELEN’ 8
1.3.1 Uitoefening van een beroep of bedrijf 8
1.3.2 Tussenpersoon 8
1.3.3 Tot stand brengen van een verzekering of het assisteren bij het beheer en de uitvoering van een verzekering 8
1.3.4 Gevallen waarin geen vergunning voor bemiddelaars is vereist 11
1.3.5 Verbonden bemiddelaar 12
1.3.6 Civielrechtelijk kader 13
1.3.6.1 Opdracht 13
1.3.6.2 Bemiddeling 13
1.3.6.3 Lastgeving en volmacht 14
1.3.6.4 De positie van de bemiddelaar ten opzichte van derden 18
1.4 Het begrip ‘AANBIEDEN’ 18
1.4.1 Het als wederpartij aangaan van een overeenkomst inzake een verzekering 18
1.4.2 In de uitoefening van een beroep of bedrijf aangaan, beheren of uitvoeren van een dergelijke overeenkomst 19
1.4.3 Rechtstreeks of middellijk 19
1.4.4 Een voldoende bepaald voorstel 19
1.4.5 Civielrechtelijke analyse 20
1.5 Het begrip ‘Optreden als gevolmachtigde agent’ 21
1.5.1 In de uitoefening van een beroep of bedrijf 21
1.5.2 Als gevolmachtigde van een verzekeraar 21
1.5.3 Voor diens rekening sluiten van een verzekering met een cliënt 21
1.5.4 Civielrechtelijke analyse 22
1.6 Slotopmerkingen 22
2 DE ZORGPLICHT VAN DE VERZEKERAAR 25
mr. S.Y.Th. Meijer
2.1 Inleiding 25
2.2 Informatieverplichtingen 26
2.2.1 Productinformatie 26
2.2.2 Informatie over de financiële dienst 27
2.2.3 Het grensgebied tussen informeren en adviseren 28
2.3 De verplichting tot het inwinnen van informatie 29
2.3.1 Met advies: de ken-uw-klant toets 30
2.3.2 Zonder advies: de kennis- en ervaringstoets 30
2.4 De generieke zorgplicht 33
2.5 De verhouding tussen de intermediairverzekeraar en de assurantietussenpersoon 35
2.5.1 Verplichtingen inzake ketenbeheersing 35
2.5.2 Verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de dienstverlening door de bemiddelaar 36
2.6 De privaatrechtelijke zorgplicht van de verzekeraar 37
2.6.1 Het kader voor de privaatrechtelijke zorgplicht 37
2.6.2 De omvang van de zorgplicht 39
2.6.3 De verhouding tussen de verzekeraar en de assurantietussenpersoon 41
2.7 De verhouding tussen de publiekrechtelijke en de privaatrechtelijke zorgplicht 42
2.8 Conclusie 45
3 DE GEVOLMACHTIGD AGENT 47
mr. dr. C.J. de Jong
3.1 Inleiding 47
3.2 Verschijningsvormen 48
3.2.1 Huisvolmachten 49
3.2.2 Collegiale samenwerkingsverbanden 49
3.2.3 Serviceproviders 50
3.2.4 Quasi-verzekeraars 50
3.3 Rechtsverhoudingen 50
3.3.1 Volmachtverlening 52
3.3.1.1 Schriftelijkheidsvereiste 53
3.3.1.2 Bevoegdheden 53
3.3.1.3 Beperkingen 54
3.3.2 Einde van de volmacht 54
3.3.2.1 Beheer en afwikkeling 55
3.4 Uitbesteding 55
3.4.1 Uitbestedingsverbod 56
3.4.2 Toepasselijke regels 56
3.5 Samenwerkingsovereenkomst 57
3.5.1 Verplichte regelingen 57
3.5.2 Overige regelingen 58
3.5.3 Gedragstoezicht 59
3.5.3.1 Productontwikkeling 60
3.5.3.2 Beloning 61
3.5.3.3 Polisafgifteplicht 61
3.5.4 Naleving 62
3.6 Protocol Volmacht 63
3.6.1 Roltransparantie 63
3.6.2 Belangtransparantie 64
3.6.3 Integriteit en bedrijfsvoering 64
3.7 Protocol Intermediaire Pools 65
3.7.1 Poolvorming 66
3.7.1.1 Coassurantie 66
3.7.2 Self assessment 67
3.7.3 Verticalisering 67
4 DE DIENSTVERLENING VAN EEN MAKELAAR TER BEURZE 69
mr. P.L. Soeteman
4.1 Inleiding: de makelaar door de eeuwen heen 69
4.2 De beursmakelaar, zorgplicht, dienstverlening en beloning 70
4.2.1 De zorgplicht 70
4.2.2 De dienstverlening 72
4.2.3 De beloning van de makelaar 73
4.3 De beursmakelaar, een enkel voorbeeld van “lastige” regelgeving 74
4.4 De beursmakelaar, Wft en “huisvolmachtpools” 76
4.5 De beursmakelaar en intermediairwijziging 77
4.6 De beursmakelaar en de Bedrijfsregeling Brandregres 2014 81
4.7 De beursmakelaar, BIPAR Principles en het Protocol Intermediaire Pools 84
4.8 De beursmakelaar en de Gedragscode geïnformeerde verlenging en contractstermijnen zakelijke schade- en inkomensverzekeringen 89
5 DE ASSURANTIETUSSENPERSOON 95
mr. I. van Velzen
5.1 Inleiding 95
5.2 Verschijningsvormen 96
5.2.1 Bemiddelaar die adviseert op grond van een objectieve of selectieve analyse 98
5.2.2 Bemiddelaar met contractuele verplichtingen 99
5.2.3 Onderbemiddelaar 100
5.2.4 Verbonden bemiddelaar 100
5.2.5 Bemiddelaar als ‘aangesloten onderneming’ 101
5.2.6 Vrijgestelde bemiddelaar 102
5.2.7 Algehele vrijstelling van de Wft-eisen 102
5.3 De tussenpersoon als adviseur 103
5.4 Relevante gedragscodes en gebruiken 104
5.4.1 Adfiz 105
5.4.2 SAR 107
5.4.3 Overige belangen- en keurmerkorganisaties 108
5.4.4 Beursgebruik 108
5.5 Bemiddelen en nazorg 112
5.6 Informatieverplichtingen 114
5.7 De zorgplicht 116
5.7.1 De Wft-zorgplicht 116
5.7.1.1 De generieke zorgplicht 117
5.7.1.2 Informeren 118
5.7.1.3 Adviseren 119
5.7.1.4 De beloningsregels 120
5.7.1.5 Het toezicht en de sancties bij de zorgplicht 123
5.7.2 De BW-zorgplicht 123
5.7.2.1 Zorgplicht bij het tot stand komen van de verzekering 126
5.7.2.2 Zorgplicht en het verzekerd bedrag 127
5.7.2.3 Zorgplicht en de verzekeringsdekking 129
5.7.2.4 Zorgplicht en beëindiging van de verzekering 131
5.7.2.5 Zorgplicht en de schadebehandeling 132
6 PROVISIE IN DE VERZEKERINGSBRANCHE 135
mr. E.A.J. Nederlof-Wouters van den Oudenweijer
6.1 Inleiding 135
6.2 De publiekrechtelijke provisieregels in vogelvlucht tot 1 januari 2013 136
6.2.1 Wet Assurantiebemiddeling (‘Wab’) (van december 1954 tot april 1991) 136
6.2.2 Wet op het Assurantiebemiddelingsbedrijf (‘Wabb’) (van april 1991 tot 2006) 138
6.2.3 Wet financiële dienstverlening (‘Wfd’) (van 2006 tot 2007) 140
6.2.4 Wet op het financieel toezicht (‘Wft’) (van 2007 tot 2013) 140
6.3 De provisieregels uit de Wft per 1 januari 2013 146
6.3.1 Het provisiebegrip uit de Wft 146
6.3.2 De provisieregels 148
6.4 Privaatrechtelijke regels die impact kunnen hebben op provisie 151
6.4.1 Wat als de assurantietussenpersoon de provisie niet expliciet is overeengekomen? Artikel 7:405 lid 1 BW 151
6.4.2 Wat als sprake is van belangenverstrengeling?
Artikel 4:718 BW 153
6.4.3 Wat als de assurantietussenpersoon het iustum pretium-beginsel schendt? 155
6.4.4 Oneerlijke handelspraktijken (artikel 6:193a BW) 156
6.5 De commissieregels uit de Wft per 1 januari 2013 156
6.5.1 Het commissiebegrip uit de Wft 157
6.5.2 De commissieregels 158
6.5.3 Wanneer geen afbreuk aan de verplichtingen om zich in te zetten voor de belangen van de cliënt? 159
6.5.3.1 De wetsgeschiedenis 159
6.5.3.2 De AFM 160
6.6 Eindconclusie 162
7 DE VERZEKERINGSPORTEFEUILLE 165
mr. B.M. van Wijk en mr. W.G. de Haan
7.1 Inleiding 165
7.2 Verzekeringsportefeuille van een bemiddelaar 166
7.2.1 Wettelijk kader 166
7.2.1.1 Civiele regelgeving 166
7.2.1.2 Wft 168
7.2.2 Betekenis voor de verzekeringsportefeuille van een bemiddelaar 170
7.2.2.1 Verzekeringsportefeuille van een bemiddelaar 170
7.2.2.2 Portefeuillerecht van een bemiddelaar 171
7.2.2.3 Overdracht van de verzekeringsportefeuille van een bemiddelaar 179
7.2.3 Portefeuillerecht van specifieke bemiddelaars 180
7.2.3.1 Verbonden bemiddelaar 181
7.2.3.2 Aangesloten onderneming 182
7.2.3.3 Uitgezonderde en vrijgestelde bemiddelaar 182
7.3 Verzekeringsportefeuille van een verzekeraar 184
7.3.1 Wettelijk kader 184
7.3.2 Betekenis voor de overdracht van een verzekeringsportefeuille van een verzekeraar 185
7.3.2.1 Civielrechtelijke route versus Wft-procedure 185
7.3.2.2 Civielrechtelijke route 185
7.3.2.3 Wft-procedure 186
7.3.3 Betekenis voor overgang van een verzekeringsportefeuille van een verzekeraar door fusie of splitsing 195
7.4 Gevolgen van overdracht van een verzekeringsportefeuille van een verzekeraar aan een andere verzekeraar voor de relatie met bemiddelaar 196
7.5 Conclusie 198
8 DISTRIBUTIE VAN VERZEKERINGEN, TOEZICHT EN HANDHAVING DOOR DE AFM 199
prof. mr. C.W.M. Lieverse en mr. M.M. van Asch
8.1 Inleiding 199
8.2 Toezicht op markttoegang (Wft) 201
8.3 Doorlopend gedragstoezicht (Wft) 204
8.4 Andere toezichtstaken van de AFM 206
8.5 Toezicht (Wft) 207
8.6 Handhaving door de AFM (Wft) 209
8.6.1 Handhavingsinstrumenten 209
8.6.2 Publicatie 211
8.6.3 Handhavingsbeleid 213
8.6.4 Bestuursrechtelijke of strafrechtelijke handhaving 213
8.6.5 Rechtsbescherming 214
8.6.6 Handhaving van de gedragsregels uit de Wft via het privaatrecht 215
8.7 Gevolgen van schending van de toezichtswetgeving 215
8.7.1 Invulling van de zorgplicht met de toezichtsregels, relativiteit 215
8.7.2 Samenloop van de toezichtswetgeving en het privaatrecht 217
8.8 De aard van het AFM-toezicht op distributie van verzekeringen 220
8.8.1 Ontwikkelingen in het toezicht door de AFM en de onderliggende regels 220
8.8.2 Materieel versus normatief toezicht 221
8.8.3 Wettelijke grondslag toezicht op productontwikkelingsprocessen 223
8.8.4 Eigen invulling AFM 225
8.8.5 De generieke zorgplicht 227
8.9 Toezicht op de toezichthouder 228
8.10 Conclusie/afsluiting 229
9 DE SOLIDITEIT VAN DE VERZEKERAAR – PRUDENTIEEL TOEZICHT 231
mr. dr. R.J. Theissen
9.1 Inleiding 231
9.2 Europese regels: Van Solvency I regime naar Solvency II sinds 1 januari 2016 233
9.3 Wft-toezicht 235
9.3.1 Twin Peaks 235
9.3.2 Doelstelling prudentieel toezicht op verzekeraars 236
9.3.3 Levenscyclus verzekeraar: markttoetreding, lopend toezicht, resolutie 238
9.3.4 Overige wettelijke eisen aan DNB bij het verzekeringstoezicht 240
9.3.5 Relevantie voor klanten en andere wederpartijen van verzekeraars 241
9.3.6 Waar staan prudentiële regels in de Wft? 243
9.4 Eisen Markttoegang 244
9.4.1 Scope 244
9.4.2 Markttoetreding: vergunningprocedure 246
9.4.3 Markttoegang verzekeraars uit andere lidstaten van de EU of derde landen 249
9.5 Lopend toezicht vereisten 251
9.5.1 Inleiding 251
9.5.2 Minimumkapitaalvereiste 253
9.5.3 Solvabiliteitskapitaalvereiste 255
9.5.4 Technische voorzieningen en de daaraan gekoppelde beleggingen 258
9.5.5 Organisatie 259
9.5.6 Op solobasis en/of op groepsbasis 261
9.6 Markt-exit 263
9.6.1 Beëindiging van activiteiten, fusie, overname 263
9.6.2 Verzekeraar in crisis 264
9.6.3 Verplichte plannen verzekeraar, en bijbehorende DNB ingrepen 265
9.6.4 Liquidatie 270
9.7 De organisatie van het publieke verzekeringstoezicht 271
9.7.1 Interne, nationale en internationale samenwerking 271
9.7.2 Instrumenten DNB 275
9.8 Toekomst 279
Trefwoordenregister 281
Jurisprudentieregister 295
