VOORWOORD V
1 BESPIEGELINGEN OP DE RODE DRADEN IN HET VERZEKERINGSRECHT NA TIEN JAAR TITEL 7.17 BW 1
Prof.mr. J.H. Wansink
1.1 Inleiding 1
1.2 De rode draden in het verzekeringsrecht 1
1.3 Een hernieuwde toetsing aan de rode draden na tien jaar titel 7.17 BW 2
1.4 De sociale functie van verzekering 2
1.4.1 De sociale functie van verzekering eist een actief handelen van de verzekeraar ter bescherming van de verzekeringnemer/verzekerde 3
1.4.1.1 Verzwijging 3
1.4.1.2 Waarschuwingsplichten en “verborgen valkuilen” 3
1.4.2 De sociale functie beperkt de vrijheid van acceptatie voor de verzekeraar 7
1.4.3 “Assurance oblige” 8
1.5 Het vertrouwensbeginsel en verzekering 16
1.5.1 Doet het vertrouwensbeginsel bij een – welbewust – beschamen van het vertrouwen door de verzekerde altijd de basis aan de verzekeringsrelatie vervallen? 17
1.5.2 Het vertrouwensbeginsel kan in de uitwerking afbreuk doen aan de sociale functie van verzekering 18
1.6 Het indemniteitsbeginsel bij schadeverzekering 18
1.7 Afronding 21
2 VERZEKEREN 23
Mr. I. van Velzen
2.1 Wanneer is er sprake van een verzekering? 24
2.1.1 Multisafe 25
2.1.2 Het serviceabonnement van de tussenpersoon als ‘verzekering’ 26
2.1.3 Andersoortige serviceabonnementen als ‘verzekering’ 28
2.1.4 Garanties als ‘verzekering’ 29
2.1.5 Overeenkomsten die wel een verzekering lijken, maar dat niet zijn 30
2.2 Het onzekerheidsvereiste 32
2.2.1 Wat moet onzeker zijn bij aanvang? 33
2.2.2 Wanneer moet er sprake zijn van onzekerheid? 34
2.2.3 Onzekerheid tijdens de looptijd 36
3 TIEN JAAR VERZWIJGING. EEN BIJDRAGE OVER DE TERMIJN VAN ONTDEKKING, DE REDELIJK HANDELEND VERZEKERAAR EN DE ROL VAN DE DESKUNDIGE 39
Prof.mr. N. van Tiggele-van der Velde
3.1 Inleiding 39
3.2 De termijn van inroeping van verzwijging 40
3.2.1 De termijn: wiens last en risico? 41
3.2.2 Het moment van ontdekking ingevuld 43
3.2.3 Ontdekken of behoren te ontdekken? 45
3.3 Het deskundigenbericht: van groter betekenis dan onder het oude recht? 49
3.4 Hoe vergaat het de redelijk handelend verzekeraar? 51
3.4.1 Hoe handelt de redelijk handelend verzekeraar? 52
3.4.2 Zou de wetgever het zo bedoeld hebben? 56
3.4.3 Wat doet (wel) recht aan de figuur van de redelijk handelende verzekeraar? 56
3.5 Conclusie 57
4 TEGEN GENOT ENER PREMIE 59
Mr. T.J. Dorhout Mees
4.1 Inleiding 59
4.2 Voldoet de regeling in titel 7.17 BW nog? 61
4.3 De premie als essentieel element 61
4.3.1 De gevolgen van verzuim de premie (tijdig) te betalen 63
4.4 Reflexwerking? 65
4.5 Overige discussies 68
4.5.1 Premierestorno 68
4.5.2 Verrekening door tussenpersoon van premie met uitkering 70
4.6 Slot 71
5 OPZEGGING, DUUR EN WIJZIGING 73
Mr. J.H. Duyvensz
5.1 Inleiding 73
5.2 Wat regelt titel 7.17 BW niet? 74
5.3 Opzegtermijn (artikel 7:940 lid 1 BW) 75
5.4 Looptijd (artikel 7:940 lid 2 BW) 75
5.5 Opzegging (artikel 7:940 lid 3 BW) 77
5.6 Wijziging van de polisvoorwaarden en bloc (artikel 7:940 lid 4 BW) 80
5.7 Artikel 7:940 lid 5 BW (uitzondering op wijziging) 82
5.8 Schriftelijke opzegging en (artikel 7:940 lid 6 en 7 BW) opzegging langs elektronische weg 83
5.9 Andere opzeggingsregels 84
5.10 Conclusie 85
6 OVERGANG VAN HET VERZEKERD BELANG 87
Prof.mr. M.M. Mendel
6.1 Inleiding 87
6.2 Evenwichtige belangenbehartiging in art. 7:948 BW 89
6.3 “De rechtshandeling waarbij het goed wordt overgedragen”, art. 7:948 lid 1 BW 89
6.4 Is de aanduiding van de verzekerde in de polis: “aan u of wie het anders zoude mogen aangaan”, een toonderclausule? 91
6.5 De derogerende werking van art. 6:248 lid 2 BW ten opzichte van de regel van art. 7:948 lid 2 BW 92
6.6 Geldt art. 7:948 BW ook als vóór de overdracht de verzekerde zaak een gedekte maar nog niet door de verzekeraar vergoede schade heeft opgelopen? Cessie 95
6.7 Varia 96
7 DE BEREDDINGSPLICHT 99
Mr. N. Vloemans
7.1 Bereddingsplicht versus algemene zorgvuldigheidsplicht 100
7.1.1 Inleiding 100
7.1.2 Schuld van de verzekerde? 102
7.1.3 Strijd met indemniteitsbeginsel? 102
7.1.4 Misbruik van recht? 104
7.2 Een risico waartegen de verzekering dekking biedt of had geboden 104
7.2.1 Wat is precies het verzekerde risico? 105
7.2.2 Meerdere belangen 107
7.3 Een risico dat zich heeft verwezenlijkt of dat ophanden is 108
7.3.1 Wanneer is een risico ophanden? 108
7.3.2 Wanneer is de verwezenlijking van het risico niet meer ophanden? 108
8 DE OBLIEGENHEIT: STUDEERKAMERPROJECT OF MISKEND TALENT? 111
Prof.mr. N. van Tiggele-van der Velde
8.1 Inleiding 111
8.2 De Obliegenheit geduid 112
8.3 “Obliegenheit Praktisch” 114
8.3.1 Een aantal voorbeelden voorop 114
8.3.2 Toepassing van de Obliegenheit in de jurisprudentie blijft (vooralsnog) uit 117
8.4 Afronding 120
9 WETTELIJKE UITSLUITINGEN IN TITEL 7.17 BW. DE UITSLUITINGEN VOOR ‘EIGEN GEBREK’ EN ‘EIGEN SCHULD’; EEN OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELINGEN IN DE AFGELOPEN TIEN JAAR 123
Mr. M.M.R. van Ardenne-Dick
9.1 Inleiding 123
9.2 Aard of gebrek: ‘eigen gebrek’ 123
9.2.1 Inleiding 124
9.2.2 Het begrip eigen gebrek in recente rechtspraak 124
9.2.2.1 Hoe constateer je een eigen gebrek? 125
9.2.2.2 Een eigen gebrek komt meestal niet alleen 126
9.2.3 Conclusie 129
9.3 Eigen schuld 130
9.3.1 Inleiding 130
9.3.2 Opzet 130
9.3.2.1 De uitleg van de opzetclausule in de rechtspraak; een brede schets 130
9.3.2.2 De opzetclausule 2000 in de rechtspraak 133
9.3.3 Roekeloosheid 141
9.3.3.1 De uitleg van het begrip 141
9.3.3.2 Welke invulling wordt in de rechtspraak aan het begrip roekeloosheid gegeven? 143
9.3.3.3 Roekeloosheid/merkelijke schuld en brandstichting door de verzekerde 145
9.3.3.4 Roekeloos handelen bij de transportverzekering 147
9.3.4 Eigen schuld en toerekening aan anderen 148
9.3.5 Conclusie 148
10 HET INDEMNITEITSBEGINSEL. ZIJN HET SCHADEVERZEKERINGSRECHT EN DE SCHADEVERZEKERINGSPRAKTIJK INDEMNITEITSBEGINSELVAST? 149
Mr. P.J.M. Drion
10.1 Wet 149
10.2 Betekenis 149
10.3 Strekking van artikel 7:944 en 7:960 BW 151
10.4 Kentering van de hard and fast rule 152
10.5 Contractuele correctie 155
10.6 Recentere jurisprudentie 156
10.7 Het indemniteitsbeginsel en de ‘Principles of European of Insurance Contract Law’ (PEICL) 158
10.8 Afronding 159
11 SUBROGATIE 161
Mr. A.P.E. De Ruiter
11.1 Inleiding 161
11.2 Artikel 7:962 lid 1 BW 161
11.2.1 Dezelfde weren voor verzekeraar en verzekerde 162
11.2.2 Subrogatie verzekeraar in rechten verzekerde uit artikel 6:10 en 6:12 BW 164
11.2.3 Keuzevrijheid verzekerde 166
11.2.4 Nevenvorderingen 167
11.3 Artikel 7:962 lid 2 BW (voorrangsregel) 169
11.3.1 Reikwijdte voorrangsregeling 169
11.3.2 Billijkheid voorrangsregeling 170
11.3.3 Redactie lid 2 171
11.4 Artikel 7:962 lid 3 eerste zin BW (uitsluiting van subrogatie) 171
11.4.1 Indirect verhaal via hoofdelijkheid 171
11.4.2 Werkgeversbegrip 172
11.4.3 Peilmoment kwalificatie 174
11.4.4 Herleving verhaal bij dekking aansprakelijkheid 174
11.5 Artikel 7:962 lid 3 tweede zin BW (uitzondering op uitsluiting van subrogatie) 175
11.5.1 Herleven verhaal bij opzet/bewuste roekeloosheid 175
11.5.2 Herleven verhaal bij coulance uitkering 176
11.5.3 Uitleg tweede zin lid 3 176
11.6 Conclusie 177
12 DE DIRECTE ACTIE. 10 JAAR NIEUW VERZEKERINGSRECHT 179
Mr. A.Ch.H. Franken
12.1 Inleiding 179
12.2 Wettelijke regeling 180
12.3 10 jaar jurisprudentie 183
12.4 De directe actie als eigen recht 187
12.5 Conclusie 196
13 SAMENLOOP VAN VERZEKERINGEN 199
Mr.dr. W.C.T. Weterings
13.1 Inleiding 199
13.2 Meerdere verzekeraars betrokken 200
13.3 Verhaalsrecht uitkerende verzekeraar op andere verzekeraar(s) 202
13.4 Verhaalsrecht ook bij onverplichte uitkering 204
13.5 Onderlinge verdeling schade samenlopende verzekeraars; verdeelsleutel 205
13.6 Onderlinge verdeling kosten samenlopende verzekeraars 207
13.7 De houding van verzekerde 208
13.8 Regelend recht: ‘na-u-clausules’ 209
13.9 Regelend recht: ‘voor-u-clausules’ 211
13.10 Conclusie 213
14 VERJARING 215
Mr. B.M. Jonk-van Wijk en mr. J.T. Kool
14.1 Inleiding 215
14.2 Artikel 7:942 BW 216
14.2.1 Inleiding 216
14.2.2 Artikel 7:942 lid 1 eerste volzin BW (2006) 217
14.2.3 Artikel 7:942 lid 1 tweede volzin BW (2006) 221
14.2.4 Artikel 7:942 lid 2 en 3 BW (2006) 223
14.2.5 Slot 231
14.3 Artikel 7:985 BW: levensverzekeringen 232
14.4 Conclusie 234
15 SOMMEN- EN LEVENSVERZEKERING 235
Prof.dr. W.M.A. Kalkman
15.1 Algemene opmerkingen 235
15.2 Sommenverzekering versus schadeverzekering 236
15.3 De leer van het zelfstandig recht is stevig verankerd in onze jurisprudentie 236
15.4 Levensverzekering en schuldeisers 239
15.5 De criteria die gelden bij de uitleg van een begunstiging 243
15.6 Opzettelijke verwezenlijking van het risico door de begunstigde 244
15.7 De criteria voor zelfdoding in de zin van de verzekeringsvoorwaarden 247
15.8 Beleggingsverzekeringen, informatieverplichtingen en de invloed van het Europees recht 250
15.9 Afsluitende opmerkingen 259
Trefwoordenregister 261
Jurisprudentieregister 273
