Over Tom Barkhuysen
Prof.mr. T. Barkhuysen is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en fellow van het Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk onderzoek. Daarnaast is hij advocaat te Amsterdam.
Tom Barkhuysen
Prof.mr. T. Barkhuysen is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en fellow van het Meijers Instituut voor Rechtswetenschappelijk onderzoek.
Meer over de auteurs
Tom Barkhuysen,
J.E. van den Brink,
A. Drahmann,
Willemien den Ouden,
Y.E. Schuurmans,
M.K.G. Tjepkema
e.a.
Bestuursrecht in het Awb-tijdperk
Gebonden Nederlands 2024 10e druk 9789013175387Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Samenvatting
Bestuursrecht in het Awb-tijdperk neemt de Algemene wet bestuursrecht (Awb) als vertrekpunt en geeft een complete inleiding op het uiterst interessante vakgebied van het bestuursrecht. Aan de hand van casusposities ontleend aan de rechtspraak passeren alle relevante thema's op compacte, toegankelijke en systematische wijze de revue.
In deze uitgave zijn de meest recente ontwikkelingen in rechtspraak en wetgeving verwerkt. De auteurs zijn of waren verbonden aan de afdeling staats- en bestuursrecht van de Universiteit Leiden en hebben een brede ervaring in de rechtspraktijk. Alle actuele ontwikkelingen in het bestuursrecht zijn in deze nieuwe druk verwerkt. Zo is in het bestuursrecht veel aandacht voor het mensvriendelijker maken van het bestuursrecht, dat meer maatwerk zou moeten kunnen bieden. Daarnaast zijn recente ontwikkelingen verwerkt, zoals de inwerkingtreding van titel 4.5 Awb Awb – over nadeelcompensatie. Ook wordt al vooruitgekeken naar toekomstige wetgeving zoals de Wet versterking waarborgfunctie Awb en de Wet modernisering elektronisch bestuurlijk verkeer.
Bestuursrecht in het Awb-tijdperk is vooral geschreven voor diegene die een eerste degelijke kennismaking wil met het bestuursrecht, met name in de bachelor fase Nederlands recht. De titel wordt ook gebruikt op diverse universiteiten en hogescholen bij vakken als Bestuursrecht, Bestuursprocesrecht en Staats- en Bestuursrecht.
Specificaties
ISBN13:9789013175387
Taal:Nederlands
Bindwijze:gebonden
Aantal pagina's:480
Uitgever:Wolters Kluwer
Druk:10
Verschijningsdatum:2-12-2024
Hoofdrubriek:Juridisch
ISSN:
Jongbloed:Bestuursrecht [algemeen]
Lezersrecensies
Wees de eerste die een lezersrecensie schrijft!
Over Willemien den Ouden
Willemien den Ouden is als hoogleraar staats- en bestuursrecht verbonden aan het Instituut Publiekrecht van de Rechtenfaculteit van de Universiteit Leiden. Zij promoveerde in 2002 op een proefschrift over de rechtmatigheid van subsidieverplichtingen, publiceert regelmatig over het subsidierecht en het staatssteunrecht en verzorgt veel post-academisch onderwijs op dit terrein.
Inhoudsopgave
Woord vooraf / V
Lijst van afkortingen / XIX
1 Een omstreden evenementenvergunning
Inleiding tot het bestuursrecht en dit boek / 1
1.1 Wat is bestuursrecht? / 3
1.2 Algemeen deel en bijzondere delen / 6
1.3 Bestuursrecht en andere rechtsgebieden / 8
1.4 Ontwikkeling van het bestuursrecht / 10
1.5 Bronnen van bestuursrecht / 10
1.6 Doel en opbouw van dit boek / 12
2 Afwijken mag, maar dan wel uitdrukkelijk!
De Algemene wet bestuursrecht en de relatie tot bijzonder bestuursrecht / 15
2.1 Totstandkoming Awb / 16
2.2 Systeem en inhoud / 19
2.3 Relatie met andere wetgeving / 22
2.4 Terugblik / 26
3 Openbaar gezag blijkt in beginsel uit een wettelijke bepaling
Bestuur / 27
3.1 Inleiding / 29
3.2 Gedecentraliseerde eenheidsstaat / 29
3.3 Openbare lichamen / 31
3.4 Bestuursorganen / 32
3.4.1 Algemeen / 32
3.4.2 A-bestuursorganen / 35
3.4.3 B-bestuursorganen / 37
3.4.4 Gevolg verschil a- en b-bestuursorganen / 41
3.5 Terugblik / 41
4 Niets dat haar onderscheidt van willekeurige anderen en dus geen belanghebbende
Bestuurden / 43
4.1 Inleiding / 44
4.2 Ratio / 44
4.3 Rechtstreeks belang / 45
4.4 Wie is belanghebbende? / 51
4.5 Voorbeeld / 52
4.6 Terugblik / 53
5 Geen bestuurshandelen zonder bevoegdheid
Bestuursbevoegdheid / 55
5.1 Inleiding / 56
5.2 Het legaliteits- en het specialiteitsbeginsel / 58
5.2.1 Legaliteitsbeginsel / 58
5.2.2 Specialiteitsbeginsel / 62
5.3 Bevoegdheidsverdeling binnen het openbaar bestuur / 63
5.3.1 Inleiding / 63
5.3.2 Verkrijging van bevoegdheid: attributie / 64
5.3.3 Overdracht van bevoegdheid: delegatie / 65
5.3.4 Opdracht van bevoegdheid: mandaat / 67
5.3.4.1 Mandaat / 67
5.3.4.2 Ondermandaat / 69
5.3.5 Praktische consequenties van gebrekkige delegatie en mandaat / 69
5.4 Terugblik / 71
6 Besluit of geen besluit, dat is de vraag …
Bestuurlijk handelen / 73
6.1 Inleiding / 74
6.2 Besluiten / 78
6.2.1 Besluit en Awb / 78
6.2.2 Definitie besluit / 78
6.2.3 Schriftelijke (papieren en elektronische) en mondelinge beslissingen / 79
6.2.4 Rechtshandeling / 80
6.2.4.1 Inleiding / 80
6.2.4.2 Negatieve beslissingen / 82
6.2.4.3 Bestuurlijk oordeel / 83
6.2.4.4 Waarschuwingen / 84
6.2.4.5 Gedoogverklaringen / 85
6.2.5 Publiekrechtelijk van aard: een exclusieve bevoegdheid / 86
6.2.5.1 Publieke taak / 87
6.2.6 Samenvatting / 89
6.2.7 Soorten besluiten / 89
6.3 Beschikkingen / 91
6.3.1 Algemeen / 91
6.3.2 Persoonsgerichte en zaaksgerichte beschikkingen / 93
6.3.3 De afwijzing van de aanvraag van een beschikking / 94
6.3.4 Soorten beschikkingen / 94
6.3.4.1 Inleiding / 94
6.3.4.2 Begunstigende en belastende beschikkingen / 94
6.3.4.3 Gebonden en discretionaire beschikkingen / 95
6.4 Algemeen verbindende voorschriften / 97
6.4.1 Algemeen: soorten / 97
6.4.2 Definitie avv / 98
6.5 Beleidsregels / 98
6.5.1 Algemeen / 98
6.5.2 Juridisch karakter beleidsregels / 100
6.5.3 Wettelijke regeling / 101
6.6 Overige besluiten van algemene strekking / 102
6.7 Terugblik / 104
7 Het bestuur, de rechter en de bijtgrage hond
Bijzondere rechtsnormen / 105
7.1 Algemeen / 106
7.2 Gelede normstelling / 107
7.3 Bevoegdheden: discretionair of gebonden / 109
7.4 Bijzondere en algemene rechtsnormen / 113
7.5 Terugblik / 113
8 Behoorlijk en vooral evenredig bestuur
Algemene rechtsnormen, materieel / 115
8.1 Inleiding / 118
8.2 De ontwikkeling van algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 120
8.3 Algemene materiële normen in de Awb / 121
8.3.1 Normen in verschillende hoofdstukken / 121
8.3.2 Verbod van vooringenomenheid / 123
8.3.3 Zorgvuldigheidsbeginsel / 124
8.3.4 Specialiteitsbeginsel / 126
8.3.5 Evenredigheidsbeginsel / 127
8.3.6 Verbod van détournement de pouvoir / 130
8.3.7 Motiveringsbeginsel / 132
8.4 Niet-gecodificeerde beginselen van behoorlijk bestuur / 136
8.4.1 Vertrouwensbeginsel / 136
8.4.2 Gelijkheidsbeginsel / 138
8.4.3 Rechtszekerheidsbeginsel / 140
8.5 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur contra legem / 141
8.6 Privaatrechtelijke zorgvuldigheidsnorm / 145
8.7 Terugblik / 145
9 Integere procedures voor (niet) integere burgers
Algemene rechtsnormen, procedureel / 147
9.1 Inleiding / 149
9.2 Omgangsnormen in bestuurlijk verkeer / 149
9.2.1 Passende ondersteuning, bijstand en vertegenwoordiging / 149
9.2.2 Doorzendplicht en terugzendplicht / 151
9.2.3 Geheimhouding / 152
9.2.4 Elektronisch bestuurlijk verkeer / 153
9.3 De aanvraag van een beschikking / 155
9.3.1 Algemeen / 155
9.3.2 Vereisten / 155
9.3.3 Gegevensverstrekking / 156
9.3.4 Herhaalde aanvraag / 158
9.4 De voorbereiding van beslissingen / 160
9.4.1 Inleiding / 160
9.4.2 Advisering / 160
9.4.3 Uniforme openbare voorbereidingsprocedure / 164
9.4.4 Coördinatie van samenhangende besluiten / 167
9.4.5 Hoorplicht / 167
9.4.6 Beslistermijnen / 170
9.4.6.1 Aanvang en lengte van termijnen / 170
9.4.6.2 Gevolg van niet tijdig beslissen / 171
9.5 Vormvereisten / 173
9.6 Bekendmaking / 175
9.7 Terugblik / 176
10 Bestuurlijk WhatsAppverkeer buiten het bereik van openbaarheidsregels?
Openbaarheid en inspraak / 179
10.1 Inleiding / 180
10.2 Inspraak / 181
10.3 Openbaarheid / 182
10.3.1 Openbaarheid van besluiten van algemene strekking / 182
10.3.2 Openbaarheid van vergaderingen / 183
10.3.3 Openbaarheid van informatie / 184
10.3.3.1 Reikwijdte en zorgplicht / 185
10.3.3.2 Openbaarmakingsplicht / 186
10.3.3.3 Uitzonderingsgronden / 188
10.3.3.4 Rechtsbescherming / 189
10.3.3.5 Relatie met andere openbaarheidsregelgeving / 190
10.3.3.6 Openbaarheid van informatie en de Europese Unie / 191
10.4 Terugblik / 191
11 Subsidie voor de vergeten zorgmedewerkers
Het algemene subsidierecht in de Awb / 193
11.1 Inleiding; subsidierecht in de Awb / 195
11.2 De subsidiedefinitie / 196
11.3 De eis van een wettelijke grondslag / 199
11.4 Het subsidieproces / 201
11.4.1 De aanvraag en weigeringsgronden / 201
11.4.2 Subsidieverlening / 203
11.4.3 Verplichtingen / 205
11.4.4 Voorschotten / 207
11.4.5 Subsidievaststelling / 207
11.4.6 Uitbetaling / 209
11.4.7 Terugvordering / 210
11.5 Handhaving / 211
11.6 Beschikbaarheid en verdeling van schaarse subsidiegelden / 211
11.7 Terugblik / 213
12 Regels zijn regels en die moeten worden gehandhaafd!
De handhaving van het bestuursrecht / 215
12.1 Inleiding / 218
12.2 Handhaving in verschillende vormen: verkenning, definities en algemene bepalingen / 219
12.2.1 Verkenning / 219
12.2.2 Definities / 221
12.2.3 Algemene bepalingen / 222
12.3 Toezicht op de naleving van regels / 223
12.4 Last onder bestuursdwang als herstelsanctie / 225
12.4.1 Algemeen / 225
12.4.2 Bevoegd orgaan / 225
12.4.3 Bijkomende bevoegdheden / 226
12.4.4 Materiële eisen / 226
12.4.5 Spoedeisende bestuursdwang / 228
12.4.6 Kostenverhaal / 229
12.4.7 Rechtsbescherming / 230
12.5 Last onder dwangsom als herstelsanctie / 231
12.6 Bestuurlijke boete als bestraffende sanctie / 233
12.7 Intrekking beschikking en overige sancties / 235
12.8 Samenloop van sancties / 236
12.9 Europees perspectief / 238
12.10 Terugblik / 239
13 Elke week koopzondag? Wie bepaalt dat eigenlijk?
Bestuurlijk toezicht / 241
13.1 Inleiding / 243
13.2 Preventief toezicht / 245
13.2.1 Goedkeuring van een genomen besluit / 245
13.2.2 Procedure van goedkeuring / 246
13.2.3 Toetsingsgronden goedkeuring / 246
13.2.4 Beslissing goedkeuring / 247
13.2.5 Toestemming voordat een besluit wordt genomen / 247
13.3 Repressief toezicht / 248
13.3.1 Spontane vernietiging en schorsing / 248
13.3.2 Procedure van vernietiging / 249
13.3.3 Schorsing / 250
13.3.4 Vernietigingsgronden / 251
13.3.5 Gevolgen van vernietiging / 253
13.4 De Europese dimensie van toezicht / 254
13.5 Terugblik / 255
14 Recht hebben en recht krijgen
Een introductie op rechtsbescherming / 257
14.1 Inleiding / 258
14.2 Het recht op toegang tot de rechter / 259
14.3 Historie: omstreden bestuursrechtspraak / 259
14.4 Historie: organisatie van de bestuursrechtspraak / 261
14.5 De herziening van de rechterlijke organisatie / 262
14.6 De historie is nog steeds herkenbaar / 263
14.7 Van rechtsbescherming, naar juridisering, naar geschilbeslechting / 265
14.8 Een alternatief voor procedures: mediation / 267
14.9 Terugblik / 269
15 Gezeur is geen reden om van horen af te zien
Klachtenbehandeling door bestuursorganen en de Nationale ombudsman / 271
15.1 Algemeen / 272
15.2 Interne klachtbehandeling / 273
15.2.1 Algemeen / 273
15.2.2 Afdeling 9.1.1 Awb: algemene bepalingen / 274
15.2.3 Afdeling 9.1.2: klaagschriften / 275
15.2.4 Afdeling 9.1.3: de klachtadviesprocedure / 276
15.3 De Nationale ombudsman / 277
15.3.1 Algemeen / 277
15.3.2 Wie kan een klacht indienen bij de ombudsman? / 279
15.3.3 Waarover kan men een verzoek tot onderzoek indienen? / 280
15.3.4 Wanneer kan een klacht worden ingediend? / 280
15.3.5 Procedureregels / 281
15.3.6 Toetsingsgronden / 282
15.4 Terugblik / 283
16 De zwartwerkende hulp
Bezwaar en administratief beroep / 285
16.1 Inleiding / 286
16.1.1 Algemeen / 286
16.1.2 Bezwaar of administratief beroep? / 288
16.1.3 Bezwaar en administratief beroep in de Awb / 289
16.2 De bezwaarprocedure / 290
16.2.1 Functies van de bezwaarprocedure / 290
16.2.2 Wanneer bezwaar? / 291
16.2.3 Formele eisen aan een bezwaarschrift / 293
16.2.4 Termijnen / 294
16.2.4.1 Tijdige indiening van het bezwaarschrift / 295
16.2.4.2 Bezwaarschrift te vroeg ingediend / 296
16.2.4.3 Termijn bij niet-tijdige beslissing op aanvraag / 296
16.2.4.4 Termijnoverschrijding / 297
16.2.5 Bezwaar schorst niet / 299
16.2.6 Behandeling van het bezwaarschrift / 300
16.2.7 Hoorplicht / 301
16.2.7.1 Uitzonderingen / 302
16.2.7.2 De hoorprocedure / 304
16.2.8 De beoordeling van het bezwaarschrift / 304
16.2.8.1 Beoordeling / 304
16.2.8.2 Passeren van rechtsschendingen / 306
16.2.9 De beslissing op het bezwaarschrift / 306
16.2.9.1 Beslistermijn / 306
16.2.9.2 De beslissing / 307
16.2.10 Kosten / 308
16.3 Administratief beroep / 309
16.3.1 Algemeen / 309
16.3.2 Administratief beroep in de Awb / 310
16.4 Terugblik / 311
17 Over het vinden van de weg door het doolhof van de rechtsbescherming
Bestuursrechtspraak / 313
17.1 Inleiding / 316
17.2 Algemene bestuursrechtspraak / 318
17.2.1 Inleiding / 318
17.2.2 Beroep in eerste aanleg, absolute bevoegdheid van de rechtbank / 319
17.2.3 Relatieve bevoegdheid van de rechtbank / 320
17.2.3.1 Vaststellen van de territoriaal bevoegde rechtbank / 320
17.2.3.2 Conflicterende rechtsmacht / 322
17.3 Hoger beroep, in algemene en bijzondere bestuursrechtspraak / 322
17.3.1 Inleiding / 322
17.3.2 De Afdeling bestuursrechtspraak als hoogste algemene bestuursrechter / 323
17.3.3 De Centrale Raad van Beroep als hoogste bestuursrechter in socialezekerheids- en ambtenarenzaken / 323
17.3.4 Het College van Beroep voor het bedrijfsleven als hoogste bestuursrechter in het economisch bestuursrecht / 324
17.3.5 De belastingrechtspraak: ook bijzondere bestuursrechtspraak / 325
17.4 Bijzondere bestuursrechtspraak in eerste en enige aanleg / 326
17.4.1 Inleiding / 326
17.4.2 Bijzondere bestuursrechtspraak bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 326
17.5 Rechtseenheid en rechtsontwikkeling in de bestuursrechtspraak / 327
17.6 Terugblik / 331
18 Van trechter naar rechtsbescherming
Het bestuursprocesrecht / 333
18.1 Inleiding / 335
18.1.1 Algemeen / 335
18.1.2 De vormgeving van het bestuursprocesrecht / 337
18.2 Behandeling van het beroep / 338
18.2.1 De beginfase van de procedure / 338
18.2.2 Vooronderzoek / 339
18.2.3 Versnelde behandeling / 340
18.2.4 Vereenvoudigde behandeling / 341
18.2.5 Onderzoek ter zitting / 341
18.3 Beoordeling van het beroep / 343
18.3.1 De beoordeling van de beroepsgronden / 343
18.3.2 Ambtshalve aanvullen van rechtsgronden / 344
18.3.3 Ambtshalve aanvullen van feiten / 345
18.3.4 Ambtshalve toetsing / 346
18.3.5 Ex tunc- en ex nunc-toetsing / 346
18.3.6 Gronden voor vernietiging / 347
18.4 Rechterlijke beslissingen / 349
18.4.1 Mogelijke uitspraken / 349
18.4.2 Bevoegdheid / 349
18.4.3 Ontvankelijkheid / 350
18.4.4 Ongegrondverklaring van het beroep / 350
18.4.5 Gegrondverklaring van het beroep / 350
18.4.6 Definitieve geschilbeslechting / 351
18.4.7 Vergoeding griffierecht / 354
18.4.8 Proceskostenveroordeling / 354
18.5 Voorlopige voorziening / 355
18.5.1 Algemeen / 355
18.5.2 Connexiteit als voorwaarde bij voorlopige voorziening / 356
18.5.3 Procedure / 356
18.5.4 Beoordeling / 356
18.5.5 Inhoud van de voorziening / 357
18.5.6 Duur voorlopige voorziening / 358
18.5.7 Kortsluiting / 359
16.5.8 Afdwingen, opheffen of wijzigen / 359
18.5.9 Voorlopige voorziening en hoger beroep / 359
18.6 Hoger beroep / 360
18.6.1 Bevoegdheid tot het instellen van hoger beroep / 360
18.6.2 Object van hoger beroep / 361
18.6.3 Uitspraken in hoger beroep / 363
18.7 Herziening van de uitspraak / 363
18.8 Terugblik / 364
19 Een schot hagel om je recht veilig te stellen
Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter / 365
19.1 Inleiding / 367
19.2 Voorprocedure / 367
19.3 Bevoegdheid en ontvankelijkheid / 368
19.3.1 Bevoegdheid / 368
19.3.2 Ontvankelijkheid: taakverdeling tussen burgerlijke rechter en bestuursrechter / 369
19.3.2.1 Algemeen / 369
19.3.2.2 Beginsel van formele rechtskracht / 372
19.4 Procesrecht / 378
19.4.1 Algemeen / 378
19.4.2 Vorderingen en beslissingen / 378
19.5 Terugblik / 379
20 Waarom de overheid soms minder vrij is dan de gewone burger
Bestuur en privaatrecht / 381
20.1 Inleiding / 383
20.2 Aanvaardbaarheid van het sluiten van overeenkomsten door de overheid / 386
20.2.1 Aanvaardbaarheid van beleidsovereenkomsten / 386
20.2.2 Aanvaardbaarheid van bevoegdhedenovereenkomsten / 389
20.3 Beginselen van behoorlijk bestuur in het privaatrecht / 390
20.4 Nakoming van overeenkomsten / 392
20.5 Terugblik / 393
21 De schietpartij in de avondwinkel
Schadevergoeding bij onrechtmatige daad en nadeelcompensatie / 395
21.1 Inleiding / 396
21.2 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad / 398
21.2.1 Onrechtmatigheid / 398
21.2.2 Toerekening/schuld / 402
21.2.3 Causaliteit / 403
21.2.4 Schade / 405
21.2.5 Relativiteit / 406
21.3 De rechtsgangen met betrekking tot onrechtmatige overheidsdaden / 407
21.4 Schadevergoeding bij rechtmatige daad: nadeelcompensatie / 411
21.4.1 Nadeelcompensatie bij de burgerlijke rechter / 411
21.4.2 Nadeelcompensatie bij de bestuursrechter / 413
21.5 De speciale en abnormale last / 418
21.6 Terugblik / 420
22 Bouwen op basis van Europees recht
Europees en internationaal bestuursrecht / 421
22.1 Algemeen / 422
22.2 EVRM / 423
22.2.1 Doorwerking / 423
22.2.2 Betekenis voor het bestuursrecht / 425
22.2.3 Rechtsbescherming bij het EHRM / 427
22.3 EU-recht / 428
22.3.1 De Europese rechtsorde / 428
22.3.2 Doorwerking / 430
22.3.3 Betekenis voor het Nederlandse bestuursrecht / 432
22.3.4 Rechtsbescherming / 434
22.4 Terugblik / 436
Trefwoordenregister / 439
Lijst van afkortingen / XIX
1 Een omstreden evenementenvergunning
Inleiding tot het bestuursrecht en dit boek / 1
1.1 Wat is bestuursrecht? / 3
1.2 Algemeen deel en bijzondere delen / 6
1.3 Bestuursrecht en andere rechtsgebieden / 8
1.4 Ontwikkeling van het bestuursrecht / 10
1.5 Bronnen van bestuursrecht / 10
1.6 Doel en opbouw van dit boek / 12
2 Afwijken mag, maar dan wel uitdrukkelijk!
De Algemene wet bestuursrecht en de relatie tot bijzonder bestuursrecht / 15
2.1 Totstandkoming Awb / 16
2.2 Systeem en inhoud / 19
2.3 Relatie met andere wetgeving / 22
2.4 Terugblik / 26
3 Openbaar gezag blijkt in beginsel uit een wettelijke bepaling
Bestuur / 27
3.1 Inleiding / 29
3.2 Gedecentraliseerde eenheidsstaat / 29
3.3 Openbare lichamen / 31
3.4 Bestuursorganen / 32
3.4.1 Algemeen / 32
3.4.2 A-bestuursorganen / 35
3.4.3 B-bestuursorganen / 37
3.4.4 Gevolg verschil a- en b-bestuursorganen / 41
3.5 Terugblik / 41
4 Niets dat haar onderscheidt van willekeurige anderen en dus geen belanghebbende
Bestuurden / 43
4.1 Inleiding / 44
4.2 Ratio / 44
4.3 Rechtstreeks belang / 45
4.4 Wie is belanghebbende? / 51
4.5 Voorbeeld / 52
4.6 Terugblik / 53
5 Geen bestuurshandelen zonder bevoegdheid
Bestuursbevoegdheid / 55
5.1 Inleiding / 56
5.2 Het legaliteits- en het specialiteitsbeginsel / 58
5.2.1 Legaliteitsbeginsel / 58
5.2.2 Specialiteitsbeginsel / 62
5.3 Bevoegdheidsverdeling binnen het openbaar bestuur / 63
5.3.1 Inleiding / 63
5.3.2 Verkrijging van bevoegdheid: attributie / 64
5.3.3 Overdracht van bevoegdheid: delegatie / 65
5.3.4 Opdracht van bevoegdheid: mandaat / 67
5.3.4.1 Mandaat / 67
5.3.4.2 Ondermandaat / 69
5.3.5 Praktische consequenties van gebrekkige delegatie en mandaat / 69
5.4 Terugblik / 71
6 Besluit of geen besluit, dat is de vraag …
Bestuurlijk handelen / 73
6.1 Inleiding / 74
6.2 Besluiten / 78
6.2.1 Besluit en Awb / 78
6.2.2 Definitie besluit / 78
6.2.3 Schriftelijke (papieren en elektronische) en mondelinge beslissingen / 79
6.2.4 Rechtshandeling / 80
6.2.4.1 Inleiding / 80
6.2.4.2 Negatieve beslissingen / 82
6.2.4.3 Bestuurlijk oordeel / 83
6.2.4.4 Waarschuwingen / 84
6.2.4.5 Gedoogverklaringen / 85
6.2.5 Publiekrechtelijk van aard: een exclusieve bevoegdheid / 86
6.2.5.1 Publieke taak / 87
6.2.6 Samenvatting / 89
6.2.7 Soorten besluiten / 89
6.3 Beschikkingen / 91
6.3.1 Algemeen / 91
6.3.2 Persoonsgerichte en zaaksgerichte beschikkingen / 93
6.3.3 De afwijzing van de aanvraag van een beschikking / 94
6.3.4 Soorten beschikkingen / 94
6.3.4.1 Inleiding / 94
6.3.4.2 Begunstigende en belastende beschikkingen / 94
6.3.4.3 Gebonden en discretionaire beschikkingen / 95
6.4 Algemeen verbindende voorschriften / 97
6.4.1 Algemeen: soorten / 97
6.4.2 Definitie avv / 98
6.5 Beleidsregels / 98
6.5.1 Algemeen / 98
6.5.2 Juridisch karakter beleidsregels / 100
6.5.3 Wettelijke regeling / 101
6.6 Overige besluiten van algemene strekking / 102
6.7 Terugblik / 104
7 Het bestuur, de rechter en de bijtgrage hond
Bijzondere rechtsnormen / 105
7.1 Algemeen / 106
7.2 Gelede normstelling / 107
7.3 Bevoegdheden: discretionair of gebonden / 109
7.4 Bijzondere en algemene rechtsnormen / 113
7.5 Terugblik / 113
8 Behoorlijk en vooral evenredig bestuur
Algemene rechtsnormen, materieel / 115
8.1 Inleiding / 118
8.2 De ontwikkeling van algemene beginselen van behoorlijk bestuur / 120
8.3 Algemene materiële normen in de Awb / 121
8.3.1 Normen in verschillende hoofdstukken / 121
8.3.2 Verbod van vooringenomenheid / 123
8.3.3 Zorgvuldigheidsbeginsel / 124
8.3.4 Specialiteitsbeginsel / 126
8.3.5 Evenredigheidsbeginsel / 127
8.3.6 Verbod van détournement de pouvoir / 130
8.3.7 Motiveringsbeginsel / 132
8.4 Niet-gecodificeerde beginselen van behoorlijk bestuur / 136
8.4.1 Vertrouwensbeginsel / 136
8.4.2 Gelijkheidsbeginsel / 138
8.4.3 Rechtszekerheidsbeginsel / 140
8.5 Algemene beginselen van behoorlijk bestuur contra legem / 141
8.6 Privaatrechtelijke zorgvuldigheidsnorm / 145
8.7 Terugblik / 145
9 Integere procedures voor (niet) integere burgers
Algemene rechtsnormen, procedureel / 147
9.1 Inleiding / 149
9.2 Omgangsnormen in bestuurlijk verkeer / 149
9.2.1 Passende ondersteuning, bijstand en vertegenwoordiging / 149
9.2.2 Doorzendplicht en terugzendplicht / 151
9.2.3 Geheimhouding / 152
9.2.4 Elektronisch bestuurlijk verkeer / 153
9.3 De aanvraag van een beschikking / 155
9.3.1 Algemeen / 155
9.3.2 Vereisten / 155
9.3.3 Gegevensverstrekking / 156
9.3.4 Herhaalde aanvraag / 158
9.4 De voorbereiding van beslissingen / 160
9.4.1 Inleiding / 160
9.4.2 Advisering / 160
9.4.3 Uniforme openbare voorbereidingsprocedure / 164
9.4.4 Coördinatie van samenhangende besluiten / 167
9.4.5 Hoorplicht / 167
9.4.6 Beslistermijnen / 170
9.4.6.1 Aanvang en lengte van termijnen / 170
9.4.6.2 Gevolg van niet tijdig beslissen / 171
9.5 Vormvereisten / 173
9.6 Bekendmaking / 175
9.7 Terugblik / 176
10 Bestuurlijk WhatsAppverkeer buiten het bereik van openbaarheidsregels?
Openbaarheid en inspraak / 179
10.1 Inleiding / 180
10.2 Inspraak / 181
10.3 Openbaarheid / 182
10.3.1 Openbaarheid van besluiten van algemene strekking / 182
10.3.2 Openbaarheid van vergaderingen / 183
10.3.3 Openbaarheid van informatie / 184
10.3.3.1 Reikwijdte en zorgplicht / 185
10.3.3.2 Openbaarmakingsplicht / 186
10.3.3.3 Uitzonderingsgronden / 188
10.3.3.4 Rechtsbescherming / 189
10.3.3.5 Relatie met andere openbaarheidsregelgeving / 190
10.3.3.6 Openbaarheid van informatie en de Europese Unie / 191
10.4 Terugblik / 191
11 Subsidie voor de vergeten zorgmedewerkers
Het algemene subsidierecht in de Awb / 193
11.1 Inleiding; subsidierecht in de Awb / 195
11.2 De subsidiedefinitie / 196
11.3 De eis van een wettelijke grondslag / 199
11.4 Het subsidieproces / 201
11.4.1 De aanvraag en weigeringsgronden / 201
11.4.2 Subsidieverlening / 203
11.4.3 Verplichtingen / 205
11.4.4 Voorschotten / 207
11.4.5 Subsidievaststelling / 207
11.4.6 Uitbetaling / 209
11.4.7 Terugvordering / 210
11.5 Handhaving / 211
11.6 Beschikbaarheid en verdeling van schaarse subsidiegelden / 211
11.7 Terugblik / 213
12 Regels zijn regels en die moeten worden gehandhaafd!
De handhaving van het bestuursrecht / 215
12.1 Inleiding / 218
12.2 Handhaving in verschillende vormen: verkenning, definities en algemene bepalingen / 219
12.2.1 Verkenning / 219
12.2.2 Definities / 221
12.2.3 Algemene bepalingen / 222
12.3 Toezicht op de naleving van regels / 223
12.4 Last onder bestuursdwang als herstelsanctie / 225
12.4.1 Algemeen / 225
12.4.2 Bevoegd orgaan / 225
12.4.3 Bijkomende bevoegdheden / 226
12.4.4 Materiële eisen / 226
12.4.5 Spoedeisende bestuursdwang / 228
12.4.6 Kostenverhaal / 229
12.4.7 Rechtsbescherming / 230
12.5 Last onder dwangsom als herstelsanctie / 231
12.6 Bestuurlijke boete als bestraffende sanctie / 233
12.7 Intrekking beschikking en overige sancties / 235
12.8 Samenloop van sancties / 236
12.9 Europees perspectief / 238
12.10 Terugblik / 239
13 Elke week koopzondag? Wie bepaalt dat eigenlijk?
Bestuurlijk toezicht / 241
13.1 Inleiding / 243
13.2 Preventief toezicht / 245
13.2.1 Goedkeuring van een genomen besluit / 245
13.2.2 Procedure van goedkeuring / 246
13.2.3 Toetsingsgronden goedkeuring / 246
13.2.4 Beslissing goedkeuring / 247
13.2.5 Toestemming voordat een besluit wordt genomen / 247
13.3 Repressief toezicht / 248
13.3.1 Spontane vernietiging en schorsing / 248
13.3.2 Procedure van vernietiging / 249
13.3.3 Schorsing / 250
13.3.4 Vernietigingsgronden / 251
13.3.5 Gevolgen van vernietiging / 253
13.4 De Europese dimensie van toezicht / 254
13.5 Terugblik / 255
14 Recht hebben en recht krijgen
Een introductie op rechtsbescherming / 257
14.1 Inleiding / 258
14.2 Het recht op toegang tot de rechter / 259
14.3 Historie: omstreden bestuursrechtspraak / 259
14.4 Historie: organisatie van de bestuursrechtspraak / 261
14.5 De herziening van de rechterlijke organisatie / 262
14.6 De historie is nog steeds herkenbaar / 263
14.7 Van rechtsbescherming, naar juridisering, naar geschilbeslechting / 265
14.8 Een alternatief voor procedures: mediation / 267
14.9 Terugblik / 269
15 Gezeur is geen reden om van horen af te zien
Klachtenbehandeling door bestuursorganen en de Nationale ombudsman / 271
15.1 Algemeen / 272
15.2 Interne klachtbehandeling / 273
15.2.1 Algemeen / 273
15.2.2 Afdeling 9.1.1 Awb: algemene bepalingen / 274
15.2.3 Afdeling 9.1.2: klaagschriften / 275
15.2.4 Afdeling 9.1.3: de klachtadviesprocedure / 276
15.3 De Nationale ombudsman / 277
15.3.1 Algemeen / 277
15.3.2 Wie kan een klacht indienen bij de ombudsman? / 279
15.3.3 Waarover kan men een verzoek tot onderzoek indienen? / 280
15.3.4 Wanneer kan een klacht worden ingediend? / 280
15.3.5 Procedureregels / 281
15.3.6 Toetsingsgronden / 282
15.4 Terugblik / 283
16 De zwartwerkende hulp
Bezwaar en administratief beroep / 285
16.1 Inleiding / 286
16.1.1 Algemeen / 286
16.1.2 Bezwaar of administratief beroep? / 288
16.1.3 Bezwaar en administratief beroep in de Awb / 289
16.2 De bezwaarprocedure / 290
16.2.1 Functies van de bezwaarprocedure / 290
16.2.2 Wanneer bezwaar? / 291
16.2.3 Formele eisen aan een bezwaarschrift / 293
16.2.4 Termijnen / 294
16.2.4.1 Tijdige indiening van het bezwaarschrift / 295
16.2.4.2 Bezwaarschrift te vroeg ingediend / 296
16.2.4.3 Termijn bij niet-tijdige beslissing op aanvraag / 296
16.2.4.4 Termijnoverschrijding / 297
16.2.5 Bezwaar schorst niet / 299
16.2.6 Behandeling van het bezwaarschrift / 300
16.2.7 Hoorplicht / 301
16.2.7.1 Uitzonderingen / 302
16.2.7.2 De hoorprocedure / 304
16.2.8 De beoordeling van het bezwaarschrift / 304
16.2.8.1 Beoordeling / 304
16.2.8.2 Passeren van rechtsschendingen / 306
16.2.9 De beslissing op het bezwaarschrift / 306
16.2.9.1 Beslistermijn / 306
16.2.9.2 De beslissing / 307
16.2.10 Kosten / 308
16.3 Administratief beroep / 309
16.3.1 Algemeen / 309
16.3.2 Administratief beroep in de Awb / 310
16.4 Terugblik / 311
17 Over het vinden van de weg door het doolhof van de rechtsbescherming
Bestuursrechtspraak / 313
17.1 Inleiding / 316
17.2 Algemene bestuursrechtspraak / 318
17.2.1 Inleiding / 318
17.2.2 Beroep in eerste aanleg, absolute bevoegdheid van de rechtbank / 319
17.2.3 Relatieve bevoegdheid van de rechtbank / 320
17.2.3.1 Vaststellen van de territoriaal bevoegde rechtbank / 320
17.2.3.2 Conflicterende rechtsmacht / 322
17.3 Hoger beroep, in algemene en bijzondere bestuursrechtspraak / 322
17.3.1 Inleiding / 322
17.3.2 De Afdeling bestuursrechtspraak als hoogste algemene bestuursrechter / 323
17.3.3 De Centrale Raad van Beroep als hoogste bestuursrechter in socialezekerheids- en ambtenarenzaken / 323
17.3.4 Het College van Beroep voor het bedrijfsleven als hoogste bestuursrechter in het economisch bestuursrecht / 324
17.3.5 De belastingrechtspraak: ook bijzondere bestuursrechtspraak / 325
17.4 Bijzondere bestuursrechtspraak in eerste en enige aanleg / 326
17.4.1 Inleiding / 326
17.4.2 Bijzondere bestuursrechtspraak bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State / 326
17.5 Rechtseenheid en rechtsontwikkeling in de bestuursrechtspraak / 327
17.6 Terugblik / 331
18 Van trechter naar rechtsbescherming
Het bestuursprocesrecht / 333
18.1 Inleiding / 335
18.1.1 Algemeen / 335
18.1.2 De vormgeving van het bestuursprocesrecht / 337
18.2 Behandeling van het beroep / 338
18.2.1 De beginfase van de procedure / 338
18.2.2 Vooronderzoek / 339
18.2.3 Versnelde behandeling / 340
18.2.4 Vereenvoudigde behandeling / 341
18.2.5 Onderzoek ter zitting / 341
18.3 Beoordeling van het beroep / 343
18.3.1 De beoordeling van de beroepsgronden / 343
18.3.2 Ambtshalve aanvullen van rechtsgronden / 344
18.3.3 Ambtshalve aanvullen van feiten / 345
18.3.4 Ambtshalve toetsing / 346
18.3.5 Ex tunc- en ex nunc-toetsing / 346
18.3.6 Gronden voor vernietiging / 347
18.4 Rechterlijke beslissingen / 349
18.4.1 Mogelijke uitspraken / 349
18.4.2 Bevoegdheid / 349
18.4.3 Ontvankelijkheid / 350
18.4.4 Ongegrondverklaring van het beroep / 350
18.4.5 Gegrondverklaring van het beroep / 350
18.4.6 Definitieve geschilbeslechting / 351
18.4.7 Vergoeding griffierecht / 354
18.4.8 Proceskostenveroordeling / 354
18.5 Voorlopige voorziening / 355
18.5.1 Algemeen / 355
18.5.2 Connexiteit als voorwaarde bij voorlopige voorziening / 356
18.5.3 Procedure / 356
18.5.4 Beoordeling / 356
18.5.5 Inhoud van de voorziening / 357
18.5.6 Duur voorlopige voorziening / 358
18.5.7 Kortsluiting / 359
16.5.8 Afdwingen, opheffen of wijzigen / 359
18.5.9 Voorlopige voorziening en hoger beroep / 359
18.6 Hoger beroep / 360
18.6.1 Bevoegdheid tot het instellen van hoger beroep / 360
18.6.2 Object van hoger beroep / 361
18.6.3 Uitspraken in hoger beroep / 363
18.7 Herziening van de uitspraak / 363
18.8 Terugblik / 364
19 Een schot hagel om je recht veilig te stellen
Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter / 365
19.1 Inleiding / 367
19.2 Voorprocedure / 367
19.3 Bevoegdheid en ontvankelijkheid / 368
19.3.1 Bevoegdheid / 368
19.3.2 Ontvankelijkheid: taakverdeling tussen burgerlijke rechter en bestuursrechter / 369
19.3.2.1 Algemeen / 369
19.3.2.2 Beginsel van formele rechtskracht / 372
19.4 Procesrecht / 378
19.4.1 Algemeen / 378
19.4.2 Vorderingen en beslissingen / 378
19.5 Terugblik / 379
20 Waarom de overheid soms minder vrij is dan de gewone burger
Bestuur en privaatrecht / 381
20.1 Inleiding / 383
20.2 Aanvaardbaarheid van het sluiten van overeenkomsten door de overheid / 386
20.2.1 Aanvaardbaarheid van beleidsovereenkomsten / 386
20.2.2 Aanvaardbaarheid van bevoegdhedenovereenkomsten / 389
20.3 Beginselen van behoorlijk bestuur in het privaatrecht / 390
20.4 Nakoming van overeenkomsten / 392
20.5 Terugblik / 393
21 De schietpartij in de avondwinkel
Schadevergoeding bij onrechtmatige daad en nadeelcompensatie / 395
21.1 Inleiding / 396
21.2 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad / 398
21.2.1 Onrechtmatigheid / 398
21.2.2 Toerekening/schuld / 402
21.2.3 Causaliteit / 403
21.2.4 Schade / 405
21.2.5 Relativiteit / 406
21.3 De rechtsgangen met betrekking tot onrechtmatige overheidsdaden / 407
21.4 Schadevergoeding bij rechtmatige daad: nadeelcompensatie / 411
21.4.1 Nadeelcompensatie bij de burgerlijke rechter / 411
21.4.2 Nadeelcompensatie bij de bestuursrechter / 413
21.5 De speciale en abnormale last / 418
21.6 Terugblik / 420
22 Bouwen op basis van Europees recht
Europees en internationaal bestuursrecht / 421
22.1 Algemeen / 422
22.2 EVRM / 423
22.2.1 Doorwerking / 423
22.2.2 Betekenis voor het bestuursrecht / 425
22.2.3 Rechtsbescherming bij het EHRM / 427
22.3 EU-recht / 428
22.3.1 De Europese rechtsorde / 428
22.3.2 Doorwerking / 430
22.3.3 Betekenis voor het Nederlandse bestuursrecht / 432
22.3.4 Rechtsbescherming / 434
22.4 Terugblik / 436
Trefwoordenregister / 439
Rubrieken
- advisering
- algemeen management
- coaching en trainen
- communicatie en media
- economie
- financieel management
- inkoop en logistiek
- internet en social media
- it-management / ict
- juridisch
- leiderschap
- marketing
- mens en maatschappij
- non-profit
- ondernemen
- organisatiekunde
- personal finance
- personeelsmanagement
- persoonlijke effectiviteit
- projectmanagement
- psychologie
- reclame en verkoop
- strategisch management
- verandermanagement
- werk en loopbaan
