We hebben te maken met forse maatschappelijke problemen. Klimaatverandering houdt veel mensen bezig en bedreigt ons voortbestaan. Er is wereldwijd gebrek aan water en voedsel. Veel mensen hebben geen toegang tot goed onderwijs en goede gezondheidszorg. De 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties vragen al sinds 2015 aandacht voor problemen die de mensheid raken. Deze problemen kunnen niet door een enkele organisatie worden opgelost. Ook van overheden of moderne instituties zoals de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa of de Wereld Gezondheid Organisatie hoeven we geen heil te verwachten.
Bij overheden en instituties gaat het vooral om het uitruilen van belangen, zoals de recente klimaattop in Cairo nog eens overduidelijk heeft bewezen. Ook van wereldwijde ondernemingen hoeven we weinig te verwachten. De mooie dromen van Paul Polman bij Unilever of Emmanuel Faber bij Danone liepen stuk op kortetermijnbelangen van aandeelhouders. Beide topmannen konden het veld ruimen. Patagonia als sociale onderneming zet zich in voor duurzame productie van kleding, maar dit is slechts een druppel op de gloeiende plaat van klimaatverandering.
Onze maatschappelijke problemen gaan zo breed en diep dat die alleen door samenwerking kunnen worden aangepakt. Het is tijd voor waardengedreven allianties die wereldwijd hun stem laten horen en impact hebben.
Waardengedreven allianties
Waardengedreven allianties zijn specifieke allianties in de zin dat ze zich richten op het bijdragen aan een betere samenleving. Deze allianties zijn gebaseerd op een gemeenschappelijke ambitie met duidelijke waarden en principes die de alliantie in een bepaalde richting sturen en de leden begeleiden bij hun samenwerkingsactiviteiten.
Voorbeelden van zulke allianties zijn het Rode Kruis, Artsen zonder Grenzen en het Wereld Natuurfonds. Een waardengedreven alliantie is niet gericht op winstmaximalisatie en ook niet op het behalen van een groter marktaandeel of het creëren van concurrentievoordeel ten koste van anderen.
In tegenstelling tot bedrijfsallianties worden waardengedreven allianties gedreven door menselijke en maatschappelijke waarden en willen ze bijdragen aan een eerlijkere economie en een betere en rechtvaardigere samenleving. Dit betekent niet dat deze allianties niet winstgevend of duurzaam zijn. Ze zijn voor veel betrokkenen evengoed rendabel en hebben tegelijkertijd een positieve impact op de samenleving.
De belangrijkste ambitie van de leden van een waardengedreven alliantie is om door het bundelen van krachten de samenleving positief te veranderen. Omdat gedeelde waarden en een inspirerende ambitie de leden van waardengedreven allianties bij elkaar houden, zijn deze allianties meestal duurzamer dan reguliere allianties.
GABV
De Global Alliance for Banking on Values (GABV) is een onafhankelijk netwerk van banken die financiering als middel gebruiken om duurzame ontwikkeling te realiseren voor mensen, gemeenschappen en hun omgeving. De alliantie werd opgericht in 2009 als reactie op de wereldwijde financiële crisis. Inmiddels kent de alliantie meer dan 70 leden wereldwijd met een gezamenlijke missie om financiering in te zetten voor duurzame, economische, sociale en ecologische ontwikkeling. De GABV wil maatschappelijke verandering financieren en streeft naar omvorming van het huidige financiële systeem, zoals dat door banken is ingericht en in stand wordt gehouden. Enerzijds heeft de alliantie dus een positieve impact op de samenleving en anderzijds neemt ze initiatieven om het financiële systeem zoals wij dat kennen te veranderen en ervoor te zorgen dat bankieren een gezonde kracht is die bijdraagt aan de vooruitgang van de samenleving en de bescherming van onze planeet. Het collectieve doel is om ervoor te zorgen dat het bankensysteem zo transparant mogelijk wordt en dat het economische, sociale en ecologische duurzaamheid ondersteunt. (www.gabv.org)
Als we jongeren wereldwijd vragen hoe we de wereld kunnen verbeteren, is hun antwoord opmerkelijk eensluidend. Als eerste noemen ze onderwijs, want met onderwijs kun je jezelf ontwikkelen en werken aan je toekomst.
Op de tweede plaats staan de bestrijding van armoede en de beschikbaarheid van geld als middel om de gemeenschap waarin je leeft verder te helpen. Als derde noemen ze een eerlijke verdeling van voedsel en water. Op de vierde plaats staan een veilige en gezonde leefomgeving en toegang tot gezondheidszorg. Een duurzame wereld staat op de vijfde plaats. Onderwijs en beschikbaarheid van geld zijn hefbomen voor maatschappelijke verandering.
CEMS
De Global Alliance in Management Education (CEMS) is een wereldwijde alliantie van universiteiten, bedrijven, sociale partners, studenten en alumni. De alliantie legt zich toe op het opleiden en voorbereiden van toekomstige generaties van leiders met een maatschappelijk, sociaal en mondiaal bewustzijn. De alliantie is 35 jaar geleden opgericht om bij te dragen aan een vredelievend en gezamenlijk Europa. Inmiddels bieden 35 universiteiten wereldwijd hun studenten een unieke masterstudie in internationaal management aan. Het doel van CEMS is om verantwoordelijke leiders op te leiden die willen bijdragen aan een open, duurzame en inclusieve wereld. De universiteiten, bedrijven en sociale partners werken nauw samen om kennis te ontwikkelen en onderwijs te bieden dat essentieel is bij het leidinggeven aan mensen in organisaties in een complexe en mondiale wereld. Twee leidende waarden van CEMS zijn: Culturele diversiteit omarmen en benutten met respect en empathie voor mensen met diverse behoeften en verschillende culturele achtergronden. En leiders aanmoedigen verantwoordelijkheid te nemen en aansprakelijkheid te aanvaarden voor de samenleving als geheel. (www.cems.org)
Zowel CEMS als GABV is klein begonnen door het initiatief van enkele voortrekkers. In de loop der tijd zijn ze uitgegroeid tot wereldwijde allianties die impact hebben en bijdragen aan de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties. Het zijn mooie voorbeelden hoe enkele mensen verschil kunnen maken door samenwerking op te zoeken en krachten te bundelen om bij te dragen aan een betere wereld.
Lokale bedding en wereldwijde impact
Wereldwijde allianties hebben te maken met een grote diversiteit aan leden wat betreft hun lokale culturele waarden, gewoonten en regelgeving. Respect voor lokale culturen, open begrip en empathie, en het vermogen om verschillen te omarmen, zijn de sleutelwoorden.
In waardengedreven wereldwijde allianties is het cruciaal om de lokale gebruiken en gewoonten van elk afzonderlijk lid te kennen en te erkennen. Internationale samenwerking en openstaan voor verschillende culturen brengen de culturele eigenaardigheden van de leden op natuurlijke wijze aan de oppervlakte. Professionele uitwisselingen in kennis en ervaring bevorderen geleidelijk een verandering in de cultuur van de alliantie als geheel.
Door op mondiaal niveau krachten te bundelen en lokaal te handelen, kunnen leden van de allianties uitdagingen aangaan die variëren van armoedebestrijding, klimaatverandering, schaarste aan water en grondstoffen, tot globalisering, internationale spanningen en demografische verschuivingen. Door samenspel kunnen ze helpen de wereld opnieuw vorm te geven en de manier te wijzigen waarop zaken worden gedaan.
Het combineren van lokale omstandigheden en lokale netwerken met wereldwijde expertise kan bijdragen aan de transformationele kracht van de alliantie en aan mondiale veranderingen in een veranderende wereld.
Over Jaap Boonstra
Jaap Boonstra is hoogleraar ‘Organisatiedynamiek’ aan Esade Business School in Barcelona, hoogleraar ‘Organisatieverandering’ aan de Rotterdam School of Management, en kerndocent bij de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. Als onafhankelijk adviseur ondersteunt hij organisaties in hun ontwikkeling. Hij schreef meerdere boeken over organisatieverandering, organisatiecultuur en leiderschap.
