Door onder meer de grote internet- en ruimtetechnologiebedrijven worden vele miljarden dollars geïnvesteerd in het realiseren van een betaalbare breedbandinternetverbinding op elke vierkante meter van onze aarde binnen tien jaar. Ze leggen de spoorlijnen en snelwegen van de eenentwintigste eeuw aan, maar dan op wereldwijde schaal en met een adembenemende snelheid.
Dat betekent dat 5 miljard mensen op het punt staan zich bij het onlineverkeer te voegen, veelal met smartphones van hooguit 50 dollar. Anders dan bij de 2 miljard mensen die hun zijn voorgegaan, zal hun eerste kennismaking met het internet vermoedelijk geen statische tekst zijn maar een videobeeld in hoge resolutie, en ze zullen beschikken over een snelle verbinding met alles wat hun verbeelding prikkelt.
Dit is een sociaal experiment zonder historisch precedent. Van de huidige internetgebruikers hebben de meesten eerst jarenlang ervaring opgedaan met kranten, boeken, radio en tv vóór zij zich internetgewoonten eigen hebben gemaakt. Van de mensen die binnenkort online gaan, is een groot aantal nu nog analfabeet. Wat zal hun aandacht vangen en wat zullen daarvan de gevolgen zijn? Plaatselijke varianten van socialemediaplatforms, Wikipedia, porno? Videospelletjes? Reclame? Politieke propaganda? Verslavend vermaak? Gratis onderwijs? Gesprekken met studiebegeleiders in andere landen dankzij onlinevertaalmachines?
Het is zeker niet ondenkbaar dat het schitterend uitpakt: voor het eerst in de geschiedenis zou ieder mens vrije toegang hebben, in zijn of haar eigen taal, tot de beste leermeesters ter wereld; mensen zouden handvatten en ideeën ontdekken om zich aan armoede te kunnen ontworstelen en hun blikveld te verbreden; meer transparantie zou overheden en bedrijven dwingen om zich aan de regels te houden; de wereld zou profiteren van de bijdrage van deze miljarden nieuwe internetgebruikers aan onze gezamenlijke toekomst; het tribale denken zou worden afgetroefd door een wereldomvattende verbondenheid.
Maar om een dergelijk scenario een kans te geven, zullen we ons in de moeder aller aandachtsoorlogen moeten werpen. Voor elk mondiaal bedrijf, elke overheid en elke ideologie draait het om het winnen van aandacht. Die strijd kan op zeer verschillende, ook akelige, manieren gevoerd worden.
Het unieke van de huidige situatie is dat we al een routekaart hebben. Een fysieke bekabeling van de hele planeet is niet meer nodig. Met satellietverbindingen, eventueel in combinatie met drones en luchtballonnen, wordt het doel veel sneller bereikt. We kunnen er dan ook zeker van zijn dat er omvangrijke veranderingen op stapel staan. Daar kunnen we maar beter op voorbereid zijn.
Chris Anderson is directeur en curator van TED. Na zijn studie aan Oxford University werkte hij als journalist en lanceerde een aantal succesvolle tijdschriften voordat hij TED overnam. Zijn mantra, ‘ideas worth spreading’, is inmiddels wereldwijd bekend. Anderson is de auteur van De TED-methode. Deze bijdrage is Andersons inzending voor Wetenschappelijke parels - Het belangrijkste wetenschappelijke nieuws volgens 193 'briljante geesten'.
