Wie dat wel doet krijgt niet alleen leuker werk, maar wordt ook effectiever. Als mensen elkaar vinden op wat zij werkelijk willen, dan ontstaat er energie waarmee zij veel mogelijk kunnen maken.
Gereedschap voor initiatiefnetwerken
Het boek ‘Netwerken met energie’ biedt concreet en herkenbaar gereedschap om te sturen op energie. Concepten zoals het warme en koude proces, vitale ruimte, vrije actoren en responsiviteit, bieden taal om te duiden wat er het meeste toe doet in het proces dat zich ontwikkelt als iemand initiatief neemt om mensen in beweging te krijgen. Modellen zoals de innovatiespiraal, de coherentiecirkel en de co-creatie driehoek maken fasen, patronen en posities zichtbaar en bieden opties om in situaties die zich voordoen te doen wat nodig is. Netwerken bieden een betere ingang om te begrijpen hoe veranderingen zich voltrekken dan organisaties: initiatieven ontstaan niet bij instituties maar bij mensen die bouwen aan hun netwerken binnen en tussen organisaties.
Theorie in praktijk gebracht
Het boek bouwt voort op de theorie over levende netwerken die Eelke Wielinga ontwikkelde in zijn proefschrift over kennisontwikkeling in de naoorlogse landbouw in Nederland (2001). Het gereedschap dat op deze theorie gebaseerd is heeft zich sindsdien ontwikkeld in een groot aantal onderzoeksprojecten, trainingen, workshops en begeleidingstrajecten, in binnen- en buitenland. Nadat er zoveel ervaring mee was opgedaan werd het tijd de theorie en de praktische uitwerking ervan op een grondige manier opnieuw te beschrijven.
Niet zomaar een metafoor
De energie die mensen in hun onderlinge relaties kunnen voelen is niet zomaar een metafoor. Het is een andere verpakkingsvorm van de energie die we kennen van zonlicht of aardgas. Elk levend organisme heeft een energiehuishouding met universele principes die het leven ordenen, van levende cel tot ecosysteem. Daarop zijn de netwerken die mensen vormen geen uitzondering. Een gezond netwerk ordent zichzelf en vormt structuren om het levende proces vorm te geven. Wanneer die structuren niet meer meegroeien met hun omgeving gaan essentiële verbindingen verloren. Dit leidt tot afbraak, tenzij er wordt ingezet op vernieuwing.
Grote opgaven van nu vragen om co-creatie
Deze theorie plaatst wat mensen met elkaar en met hun omgeving doen in een breder perspectief. Wij mensen zijn deel van het wereldwijde ecosysteem, en de grote opgave van deze tijd is om ons gedrag in overeenstemming te brengen met de ecologische draagkracht van deze planeet. Daarvoor is alle vernuft en creativiteit nodig die gemobiliseerd kan worden. Een grondhouding zoals ‘Ik weet wat goed voor u is’, ‘Iemand moet de baas zijn’ of ‘De winnaar mag het zeggen’ is niet meer voldoende. Goede oplossingen zijn het resultaat van co-creatie met hen die van die oplossingen afhankelijk zijn.
Ook als het lastig wordt
Maar hoe krijg je dat voor elkaar als aan elke waarheid getwijfeld wordt en samenwerking ver weg lijkt? Welk verhaal helpt om richting te bepalen, ook als het lastig wordt, zonder dat dit ook weer een verhaal wordt waarmee je denkt het beter te weten dan anderen?
Taal om te benoemen wat je intuïtief al wist
Dit boek is bedoeld als gereedschap om te reflecteren op wat er het meeste toe doet in het ontwikkelingsproces van initiatiefnetwerken: herkenningspunten voor oriëntatie, en opties om te handelen, afhankelijk van de situatie. De kans is groot dat de lezer veel herkent, en eigenlijk ook intuïtief ook al toepast in de eigen praktijk. Alleen ontbrak de taal om dit zo te benoemen, en de legitimering om het zo te doen.
Eelke Wielinga van LINK consult heeft meer dan 35 jaar ervaring met communicatie en kennisprocessen. Zijn loopbaan speelde zich voornamelijk af in de wereld van de landbouw en ontwikkelingssamenwerking. Hij is een van de auteurs van Netwerken met energie. Zijn gedachtengoed wordt actief uitgedragen door Netwerk&Co, de coöperatie waarvan hij, mede-auteur Sjoerd Robijn en vijf anderen deel uitmaken en werken aan netwerken.