Veranderkompas - 'Origineel, praktisch en diepgaand'

Het Veranderkompas van Spijkerboer is een praktisch instrument, dat op basis van vragen zorgt dat de professional de juiste koers houdt met zijn organisatieverandering(en). De kracht  van het Veranderkompas zit erin dat het fungeert als kompas (richting bepalen, bijsturen). En dat is waardevol bij organisatieveranderingen. Een prettig dun boek dat met name door zijn praktische aanpak veel toevoegt aan het genre.

In tien hoofdstukken schetst de auteur de werking van het Veranderkompas. In de hoofdstukken wordt elk onderdeel van het kompas aan de hand van deelvragen verduidelijkt. Spijkerboer trapt af met het benoemen van drietal paradoxen c.q. spanningsvelden waar de veranderaar in de praktijk mee te maken krijgt. Die spanningsvelden zijn: actie versus analyse, aansluiten versus afwijken, omvang versus diepgang. Dit zet direct de toon voor de rest van het boek: het is praktijkgericht.

Het boek bevat geen stappenplan of wetenschappelijk onderbouwd (ingewikkeld) schema, wat een verademing is. Het Veranderkompas is een eenvoudig cirkelvormig model met negen hoofdvragen. Deze vragen helpen de veranderaar in de verschillende fases van zijn veranderopdracht de juiste dingen te doen. Interessant aan het Veranderkompas is dat het tijdens je veranderproject op meerdere momenten én verschillende manieren wordt gebruikt. De metafoor van kompas is wat dat betreft perfect gekozen: op verschillende momenten in het verandertraject kan het worden ingezet om te controleren of de richting nog juist is. Het model is ook bewust leeg en beschrijvend van aard. Anders geeft het te veel houvast. De gebruiker moet niet denken dat het vanzelf goed komt zolang hij of zij het model volgt. Dat komt volgens Spijkerboer niet overeen met de weerbarstige praktijk van veranderkunde.

Het boek maakt op effectieve en efficiënte wijze gebruik van bekende inzichten in de veranderkunde. Daardoor positioneert het boek zich als ware over de bekende theorieën heen, als soort kapstok. Het boek laveert heel behendig tussen reeds bestaande kennis over essentiële onderdelen van het veranderproces (zoals strategie) en verbindt dat met het veranderkompas. Dus niet eigenzinnig het wiel opnieuw uitvinden, maar gebruik maken van bewezen inzichten, kennis en kunde. Denk aan modellen van hoogleraar Boonstra en top-consultant Hans Vermaak.

Het realistische en praktische beeld dat geschetst wordt van de veranderpraktijk spreekt tot de verbeelding. Toch verliest het instrument niet aan grondigheid en diepgang. Je merkt aan alles dat de auteur het gepresenteerde instrument en de daaruit voortvloeiende stappen dagelijks doorleeft. Dat bevordert de geloofwaardigheid. Het boek en het instrument zijn ook goed hanteerbaar voor de niet-consultant die een verandering in zijn bedrijf of team moet realiseren en daar zelf mee aan de slag gaat.

Het laatste hoofdstuk vat alles nog een keer overzichtelijk samen en voegt nog een aantal waardevolle vragen toe. Zelfs de bijlage van het boek vond ik interessant en direct toepasbaar in de praktijk. Dat alles maakt het boek het lezen meer dan waard.  

Al met al is het een origineel boek, wat bijzonder is in een genre waar veel wordt geschreven. Het Veranderkompas is goed leesbaar en nog belangrijker: de inhoud is toepasbaar. Ook voor de niet-consultant. Tegelijkertijd is het zeker geen simpel boekje. Het heeft diepgang op het onderwerp. Enig puntje van 'kritiek' vind ik de stijl van schrijven. Het is dusdanig vlot geschreven, dat je aandachtig moet blijven lezen, want anders raak je wellicht de draad kwijt. Op dat moment ontbreekt het aan korte samenvattingen aan het einde van een paragraaf of hoofdstuk. Wel start elk hoofdstuk trouwens met een soort samenvatting en wordt de tekst gelardeerd met quotes van de belangrijkste punten, wat ik erg prettig vind.

Kortom: Veel leesplezier en verandersucces!