Mensen veranderen

Het is algemeen bekend dat veranderprojecten niet altijd succesvol verlopen. In veel veranderings-processen wordt onvoldoende rekening gehouden met individuele verschillen. Er is niet een beste manier van veranderen. Per situatie, type persoon en begeleider zul je moeten kijken naar welke interventie het meest geschikt is. Gebaseerd op dit uitgangspunt, is het doel van de auteurs geweest om een compleet overzicht te geven van specifieke modellen die verband houden met verandering van individuen; Waarom veranderen ze? En hoe doen ze dat dan?

Naar mijn mening zijn ze daar goed in geslaagd. Het boek kent een heldere structuur en is opgebouwd uit drie delen. Het eerste deel heet 'mensen en context' en geeft een aantal basisbegrippen uit de psychologie weer. Het gaat hier over persoonlijkheid, gedrag en situatie en hun onderlinge relatie. Er worden een groot aantal praktijktheorieën beschreven, zoals bijv. Spiral Dynamics, Myers Briggs, NEO-PI-R, Concurrerende waarden etc. Tevens wordt aandacht geschonken aan de ontwikkeling van personen en het belang van de context waarin ze opereren, zoals groepsprocessen, cultuur, structuur. Een grondig overzicht.

Het tweede deel gaat over de processen van veranderen. Wat komt er kijken bij veranderprocessen? In hoeverre verschillen veranderprocessen van leerprocessen? Wat zijn de overeenkomsten? In dit deel staat het zgn. Trans Theoretical Model of Change (TTMC) centraal, een model dat verwant is aan Kubler Ross en dat door de aanpak in fasen een veranderproces beter kan laten verlopen. Ook wordt specifiek aandacht gegeven aan de rol van emoties in een veranderproces. Een stoel verschuiven is immers ook een verandering. Maar pas wanneer er emoties in het spel zijn wordt een verandering ook als zodanig ervaren. Verplichte kost voor veranderaars dus.

Het derde gedeelte gaat specifiek over interventies en interveniëren. Een prima toevoeging is hier wat mij betreft het hoofdstuk over effectiviteit van diverse interventies zoals coaching, psychotherapie en training. Deze hoofdstukken geven stof tot nadenken over het uitvoeren van interventies. Wanneer en onder welke condities zijn interventies effectief? Kortom, niet klakkeloos toepassen, maar een onderbouwd pleidooi voor het bewust toepassen in de context van situatie en persoon.

Een laatste belangrijk onderdeel beschrijft de relatie tussen de interventionist en de interventionee. Dit is natuurlijk in de praktijk bijzonder van belang, omdat deze dynamiek een grote impact heeft op de effectiviteit. Hier worden thema's beschreven die relevant zijn in de helpende relatie zoals het begrip 'containment', het 'hulpverleningssyndroom' etc. Ook worden er tips gegeven voor een effectieve helpende relatie. Dit biedt praktische handvatten voor toepassing in de eigen praktijk.

Het sterke punt van dit boek is de compleetheid. In een kleine 350 pagina's worden een veelheid van modellen, interventies en praktijktheorieën uitvoering beschreven en toegelicht. Zo is er een aparte sectie met een overzicht van vijftig interventies. Hiervan worden uitgangspunten en toepassing kort beschreven. Tevens wordt per interventie additionele literatuur voor verdieping aangegeven. De genoemde interventies zijn diegene die in de praktijk hun nut hebben bewezen. De opbouw is helder en alles is eenvoudig terug te vinden

. Het is geen boek voor iemand die op zoek is naar case studies en 'how to' oplossingen. Maar voor de helpende professional die wil reflecteren op zijn eigen toolkit, of voor diegene die op zoek is naar een compleet naslagwerk van modellen en theorieën op het gebied van individuele verandering, is er naar mijn weten geen beter overzicht voorhanden.