Het eerste deel van ‘De Kunst van het vragen stellen’ van Willem Verhoeven gaat over het belang van een vragende basishouding. Door als manager of hulpverlener een ‘stellende’ houding te hebben stel je jezelf als het ware ‘boven’ de ander. Vragen stellen alleen is niet genoeg voor een vragende basishouding. Volgens Verhoeven moet je om zo’n houding te hebben aan een flink aantal kenmerken voldoen, en je moet je bewust zijn van een aantal vuistregels en daar dan ook naar handelen.
Een goede vraag is een vraag die werkt. Welk effect een vraag heeft op de ontvanger wordt (mede) bepaald door de kwaliteit van een vraag. Goede vragen dienen te voldoen aan een flink aantal, in het boek opgesomde, criteria.
Het eerste en belangrijkste criterium is volgens de auteur, of een vraag inderdaad een vraag is, en niet een in een vraag verpakt bevel. De ander dient de vraag als een vraag te ervaren. Verhoeven stelt dat het op zich goed is dat problemen die er zijn opgelost worden, maar als je dat voortdurend dan leid je in feite een reactief leven.
Verhoeven beveelt aan om door middel van vragen een meer ambitiegericht te leven. Daarop volgt een uitleg van een aantal technieken die we kennen van het ‘oplossingsgericht werken’. Bijvoorbeeld de droomvraag; die je uitdaagt tot het uitspreken van een moeilijk te realiseren toekomstbeeld. Wat is bijvoorbeeld je ultieme droom voor 2015?
In het boek wordt een diversiteit aan situaties en thema’s aangedragen. Onderwerpen als ambities, teamontwikkeling, optie- en actievragen en een vragende houding bij veranderingen. Ook is er een hoofdstuk gewijd aan valkuilen voor de vragensteller.
Elk onderwerp wordt ontrafeld en voorzien van tips/trucks en vooral veel voorbeeldvragen. Verhoeven biedt met zijn prettig geschreven werk de mogelijkheid om vanuit verschillende invalshoeken naar situaties te kijken. Het bevat een veelheid aan voorbeelden van ‘betere’ vragen. Het is een compacte samenvatting van zeer uiteenlopende onderwerpen, modellen en theorieën. En in die zin vooral een eclectische weergave van, persoonlijk opgedane, kennis en ervaring. Dat maakt het niet minder bruikbaar, maar ik kan me voorstellen dat lezers met wat minder achtergrondkennis de verbanden en samenhang van verschillen invalshoeken wellicht onvoldoende kunnen plaatsen.
Tevens moet opgemerkt worden dat het belang van het stellen van een goede vraag één invalshoek is. Een andere is, ik citeer; ‘probeer niet een ‘goede vraag’ te stellen. Wat je moet doen is: luisteren – naar wat iemand letterlijk zegt. En dan komen de vragen vanzelf’. De kunst voor veel managers, hulpverleners en anderen met een op interactie gericht beroep om de vaak stellende houding te verruilen voor een vragende attitude.
Dit boek van Willem Verhoeven heeft me daarbij geholpen, mijn conclusie is dan ook dat ‘De kunst van het vragen stellen’ een leerzaam boek is. Verhoeven zelf tot slot citeert Anthony Jay, die stelt: ‘De oncreatieve geest ziet foute antwoorden, maar het vergt een creatieve geest om verkeerde vragen te ontdekken’. Waarvan akte!
Over Peter Bosma
Peter Bosma is als manager bedrijfsvoering werkzaam in de zorg. Daarnaast is hij actief als supervisor en coach. Hij is gefascineerd door en gespecialiseerd in de onderwerpen leiderschap en verandermanagement. Tevens is hij werkzaam als geregistreerd supervisor en coach. Hij haalde zijn MBA aan Business School Nederland, de Action Learning MBA.
