Strategie- en marketingadviseur Philip J. Idenburg en directeur Gezondheidszorg van Rabobank International Michel van Schaik beschrijven in hun boek Diagnose 2025 de toekomst van de Nederlandse gezondheidszorg. Het is een lijvig werk dat, mede door de fraaie illustraties en de overvloedige bronvermeldingen, een professionele indruk maakt. Ook de losse columns tussen de hoofdstukken verdienen een pluim: ze zetten je aan het denken.
In het hoofdstuk Eerste consult wordt de aanleiding van het boek besproken. De zorgkosten stijgen aanzienlijk, al lijkt het in Nederland op dit moment nog niet écht te knellen. In andere landen is de druk al groter. Maar ook bij ons zal het de komende jaren steeds meer gaan wringen. Er zijn veel nieuwe ontwikkelingen, wat veel onduidelijkheid voor de toekomst creëert. Zorginstellingen worden daardoor gedwongen om duidelijke keuzes te maken — iets wat voorheen nauwelijks nodig was. Onderwijs, arbeidsmarkt en woningmarkt hebben de babyboomgeneratie inmiddels doorstaan. Maar geldt dat straks ook voor de gezondheidszorg?
Het boek vervolgt met De anamnese. In dit hoofdstuk worden zeventien trends besproken. De auteurs definiëren trends als ontwikkelingen die zich langdurig in een herkenbare richting bewegen. Ze zijn meetbaar, relevant voor de periode tot 2025, en hebben grote impact op de Nederlandse zorg. Eén van de trends is bijvoorbeeld de toenemende differentiatie in zorgconsumenten. Met duidelijke bronverwijzingen naar diverse rapporten doen de auteurs uitspraken over de gevolgen van generatieverschillen, de toegenomen allochtone bevolking, sekseverschillen, verschillen in opleidingsniveau en regionale spreiding. Rijkelijk voorzien van grafieken, tabellen en andere illustraties krijg je een helder beeld voorgeschoteld van de impact van deze factoren. De auteurs hebben hun huiswerk uitstekend gedaan.
Wat wel opvalt, is dat er soms enige overlap zit tussen de verschillende trends. Zo komt het onderwerp preventie zowel bij trend 7 (Gezond is een keuze) als bij trend 8 (Hogere prioriteit aan preventie) ruim aan bod. Dat gebeurt vaker, maar is niet erg storend. Wel bekroop mij het gevoel dat de trends wat compacter en strakker beschreven hadden kunnen worden. Toch is dit hoofdstuk zonder twijfel het sterkste van het boek.
Na de trends beschrijven de auteurs in het hoofdstuk Full body scan de gevolgen van drie onzekerheden met grote impact: kostenstijging, politiek klimaat en economisch klimaat. Dit hoofdstuk vormt de brug naar de drie scenario’s die in de volgende hoofdstukken worden uitgewerkt.
Die scenariohoofdstukken vielen mij echter tegen. In 120 pagina’s worden drie toekomstbeelden geschetst, maar overtuigende onderbouwing ontbreekt. Het voelt alsof de auteurs zich al filosoferend een drietal willekeurige werelden voorstellen. Daarbij combineren ze bekende namen regelmatig met onverwachte wendingen, wat ik storend vond. Bijvoorbeeld: ‘Het was vooraf door minister Halsema niet voorspeld dat van de gecommercialiseerde omroepen enkel de TROS zou overleven; de Grootste Familie van Nederland bleek het sterkste merk.’ Zulke toevoegingen dragen voor mij niet bij aan de geloofwaardigheid.
Concluderend: vooral het hoofdstuk over de trends heb ik met veel interesse gelezen. De rest van het boek vond ik beduidend minder sterk. Maar de kwaliteit van De anamnese is zo hoog, dat ik het boek alleen al daarom zou aanbevelen aan leidinggevenden in de zorg.
