‘Termen als ADHD, hoogsensitiviteit en autisme zijn al te vaak labels die de enorme variatie erbinnen wegvlakken. [….] De sleutel om anders te kijken naar die labels ligt dus in het concept van neurodiversiteit,’ schrijven Jim van Os en Simona Karbouniaris in de inleiding van ‘Kopzorgen - Neurodiversiteit begrijpen in 33 vragen’. Anders kijken levert vast en zeker een helderder beeld op. En zo’n helderder beeld leidt tot meer begrip en betere hulp. Er zijn minder zwaarwegende motivaties denkbaar om een boek te schrijven.
Star beeld
Ik zal u niet te lang lastigvallen met persoonlijke details, maar ik heb me mijn leven lang verbaasd over het feit dat ik in gezelschap verstar en stilval, een geduldig mens ben maar tot razernij word gebracht door een snoer dat in de knoop zit en altijd aan sta. Na een lange tocht langs deskundigen en DSM-5-exegeten kreeg ik, net na mijn pensioen, de diagnose autisme. De omgeving blijkt dan een star beeld te hebben van de, hoe noem ik het, kwaal: Kees Momma of de nerd op zolder met zijn treintjes of de mensenschuwe zelfbeschadiger. En dat verbaast mij dan weer.
spectrumstoornis
Autisme is een spectrumstoornis. Het woord zegt het al eigenlijk: er bestaat dus een wereld van verschil tussen de een en de ander, tussen de nerd op zolder en mij. Ik bedoel: tussen verkouden en snipverkouden zit een behoorlijk verschil, maar de symptomen zijn hetzelfde. En om de zaak te compliceren: heel vaak krijgen autismegediagnostiseerden nog een een tweede of een derde label opgeplakt. ADHD of depressie bijvoorbeeld. Comorbiditeit noem je dat – het gevolg van hokjesdenken.
neurodiversiteit
Van Os en Karbouniaris leggen uit dat elk mens gevormd wordt door twee met elkaar verband houdende processen: de organisatie van de hersenen en de psychologische groei en verandering tijdens het leven. Ieder mens en elk brein is dus anders. En zo valt een hele serie labels als dyslexie, depressie, hoogsensitiviteit, hoogbegaafdheid, depressie, bipolariteit en nog zowat onder één noemer: die van neurodiversiteit.
drie hoofdvragen
Kopzorgen - Neurodiversiteit begrijpen in 33 vragen beschouwt op uiterst overzichtelijke wijze drie hoofdvragen. Wat is neurodiversiteit, de wisselwerking tussen de neurodiverse en zijn omgeving en hoe je kunt leven met neurodiversiteit. Uiterst overzichtelijk en ook uiterst degelijk, moet ik zeggen. Daar zit hem ook meteen de kneep. Van Os en Karbouniaris zijn deskundigen, het boek ontving peer reviews en dat leidt ertoe, dat de leek toch wel stevig zitvlees en enige serieuze aandacht nodig heeft om de inhoud te doorgronden. Wat een nette manier is om te zeggen dat het niet het meest voor de hand liggende zelfhulpboek is. De doelgroep lijkt me dan ook eerder te bestaan uit professionals en hulpverleners.
Dit alles neemt niet weg dat Kopzorgen - Neurodiversiteit begrijpen in 33 vragen mij een andere, bredere kijk heeft geboden op mijn zoektocht en diagnose. Niet te vangen in DSM-5-categorieën, maar product van nurture en nature. En dát wist ik al mijn hele leven.
Over Bert Thiel
Bert Thiel (1961) studeerde Nederlandse taal- en letterkunde in Leiden. Hij gaf ruim dertig jaar les in het voortgezet onderwijs. Nu leest, dicht en schrijft hij.
