Disruptors zijn meestal niet ontwrichtend omdat zij een nieuwe markt opzoeken, maar juist omdat ze een bestaande markt betreden. Eigenlijk zat de digitale revolutie er al decennia aan te komen, maar hij komt nu pas tot volle bloei dankzij de nodige vooruitgang in hardware, software en de hoeveelheid beschikbare data. De digitalisering is daarmee niet alleen een zaak van de ICT-sector, maar een universeel verschijnsel. Zo betogen Knegtman en Poelman in hun boek.
Digitalisering dringt overal door, tot in de meest traditionele en behoudende branches en nieuwe businessmodellen en organisatievormen ontstaan. Daarnaast kan digitalisering de operationele efficiëntie bevorderen, de ontwikkeling van geheel nieuwe producten/diensten stimuleren en de klantbeleving in een ander perspectief plaatsen. Grenzen tussen industrieën en branches vervagen. In het digitale tijdperk komen concurrenten uit de meest onverwachte hoeken bovendrijven. In Leiderschap in de digitale wereld komen daar diverse sprekende voorbeelden van ter sprake.
Theoretisch en praktisch gezien zijn in het bedrijfsleven exploitatie en exploratie twee tegenpolen. Hoe is exploitatie van het oude en exploratie van het nieuwe te combineren? Immers exploitatie behelst maximale efficiëntie, kostenbesparing, winstmaximalisatie, duidelijke targets, strakke planningen en risicomanagement. Terwijl exploratie vaak geld kost en juist gaat over innovatie, experimenteren en co-creatie met klanten en/of consumenten om nieuwe businessideeën te leveren. Voor het traject exploratie zijn de uitkomsten dikwijls moeilijk voorspelbaar. Hoewel het lastig is om binnen een bedrijf exploratie en exploitatie te combineren, is er volgens de auteurs dankzij de digitale revolutie geen ontkomen aan om dit wel te doen. Om succesvol te blijven of te worden, zullen bedrijven dus snel en flexibel moeten inspelen op aankomende veranderingen.
In hun boek komt de bankenwereld uitgebreid aan de orde als het gaat over disruptieve toetreders als gevolg van de digitale revolutie. Digitalisering vereist een drastische cultuuromslag en een moderne wijze van leidinggeven in veel traditionele Nederlandse bedrijven. Leidinggeven dat niet meer gebaseerd is enkel op macht, gezag en invloed. Organisatiestructuren worden platter en besluitvormingsprocessen zullen tot stand komen via gedistribueerd leiderschap. Of anders gezegd: besluiten worden genomen waar dat het beste kan. Dit alles betekent ook het einde van het klassieke verandermanagement.
Digitaliseren heeft ook impact op werven van mensen. Het rekruteren van (jongere) werknemers met de benodigde vaardigheden en talenten blijkt in het huidige tijdsgewricht bijvoorbeeld niet altijd even gemakkelijk. Die jongere generatie kijkt bovendien heel anders aan tegen arbeidsvoorwaarden. Thema's als salaris, pensioen, vakantiedagen, integriteit, transparantie en ontwikkelingsmogelijkheden zijn niet meer onderscheidend. Digital natives hebben andere drijfveren. Zij willen samenwerken met inspirerende mensen en willen zich inzetten voor projecten, thema's en ontwikkelingen die er toe doen.
Volgens Knegtmans, die zelf een achtergrond in executive search heeft, zal digitalisering daarnaast de searchsector ingrijpend veranderen. Er zijn inmiddels diverse digitale tools voor het searchproces beschikbaar om de geschiktheid van kandidaten voor een specifieke taak of functie nog beter te voorspellen. Matching software is in staat om vraag en aanbod vrij nauwkeurig te combineren. In hun boek komen onder andere LinkedIn Talent Insights, HumanPredictions en voorspellende taaltools als Seedlink ter sprake. Kortom, door de inzet van een veelheid van digitale en andere selectie-instrumenten zal de recruiter zijn oordeel meer data-gedreven en factbased kunnen maken dan voorheen.
Digitalisering en de gevolgen daarvan stellen de huidige ‘oude-stijl-leiders' voor grote uitdagingen. De essentie van goed leiderschap in het digitale tijdperk met haar onverwachte en disruptieve wendingen komt ruwweg neer op leiding kunnen geven aan onzekerheid. De voornaamste rol van de moderne leider is continue innovatie en gedistribueerd leiderschap stimuleren. En niet te vergeten: het werken in autonome teams faciliteren. In hun boek behandelen de auteurs een twaalftal cruciale eigenschappen die leidinggevenden helpen om succesvol in het digitale tijdperk te opereren.
Daarnaast geven de auteurs een aantal waardevolle praktische tips om modern leiderschap te vergemakkelijken. Volgens Knegtmans zijn leervermogen en aanpassingsvermogen de belangrijkste voorspellers van het toekomstig succes van leidinggevenden in de digitale wereld.
Ten slotte, Leiderschap in de digitale wereld geeft een prima overzicht wat digitalisering voor impact kan hebben op het reilen en zeilen van het Nederlandse bedrijfsleven en wat de consequenties zijn voor de veranderende wijze van leidinggeven in een tijdsgewricht waar disruptie, onzekerheid en complexiteit de pijlers zijn. De zoektocht naar moderne managers die beschikken over de juiste eigenschappen of deze willen ontwikkelen, zal in de toekomst verregaand geautomatiseerd worden. Mijns inziens is Leiderschap in de digitale wereld een aanrader voor recruiters, managers, bestuurders en CEO's.
Over Louis Thorig
Louis Thörig is verbonden als master- en bachelorthesisbegeleider aan de afdeling Organisatiewetenschappen, Faculteit Sociale Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam. Hij was tot 1 augustus 2011 werkzaam als global communications manager op het hoofdkantoor van IOI-Loders Croklaan (www.croklaan.com) in Wormerveer. Hij heeft zijn MBA behaald bij Business School Nederland, de Action Learning MBA.
