trefwoord
Maakbaarheid: de grenzen van onze invloed op wereld en leven
Het idee dat de samenleving, ons leven en zelfs ons geluk volledig maakbaar is, zit diep verankerd in ons denken. Maar steeds vaker klinkt kritiek op dit maakbaarheidsideaal. Is alles wel zo maakbaar als we denken? Waar liggen de grenzen van onze controle? Deze vragen worden belangrijker in een complexe wereld waarin technologische ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen elkaar in hoog tempo opvolgen.
De kritiek op het maakbaarheidsdenken
Het geloof in maakbaarheid - het idee dat we onze samenleving en ons leven volledig naar onze hand kunnen zetten - staat steeds vaker ter discussie. Verschillende denkers wijzen op de problematische kant van dit ideaal, zeker wanneer het wordt doorgetrokken naar alle facetten van het bestaan.
Robert van Putten
De ban van beheersing
Robert van Putten analyseert in 'De ban van beheersing' hoe het maakbaarheidsdenken zich heeft ontwikkeld in beleid en bestuur. Hij toont hoe het streven naar totale beheersing problematisch is geworden en pleit voor een kritischer blik op onze beheersingsdrang en de grenzen van rationele planning.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 3 werkdagen
De drang naar beheersing en controle is misschien wel één van de meest fundamentele kenmerken van de moderne tijd. We denken rationeel te kunnen plannen, ordenen en vorm te geven aan onze samenleving. Maar is dat wel zo? En wat zijn de neveneffecten van dit denken?
Paul Frissen geldt als één van de belangrijkste critici van het maakbaarheidsdenken in de Nederlandse bestuurskunde. Als hoogleraar bestuurskunde en voorzitter van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur heeft hij in talrijke publicaties gewezen op de gevaren van het geloof in maakbaarheid door de overheid.
Paul Frissen
De integrale staat
In 'De integrale staat' bekritiseert Paul Frissen de idee dat de overheid de samenleving volledig kan inrichten en sturen. Hij laat zien hoe het overheidsgeloof in maakbaarheid leidt tot een steeds verder uitdijende staatsmacht die uiteindelijk de eigen doelen ondermijnt.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Effectiever leidinggeven door het maken van afspraken over de begeleiding
Peter Siebbeles
Dit artikel over effectiever leidinggeven laat zien hoe het maakbaarheidsdenken ook doordringt in managementtheorieën. De auteur toont dat het streven naar volledige controle niet werkbaar is. Net als in de samenleving als geheel, moeten we in organisaties de grenzen van maakbaarheid erkennen.
Auteurs die schrijven over 'maakbaarheid'
De illusie van het maakbare leven
Het maakbaarheidsideaal beperkt zich niet tot overheidsbeleid en bestuur. Ook in ons persoonlijke leven zijn we gaan geloven dat alles maakbaar is: onze carrière, ons geluk, zelfs onze eigen identiteit. Verschillende auteurs plaatsen vraagtekens bij deze opvatting.
Jelte Krist
De kunst van het onmaakbare
Jelte Krist verwoordt in 'De kunst van het onmaakbare' een fundamentele kritiek op het dominante maakbaarheidsdenken in carrières en organisaties. Hij laat zien dat de werkelijkheid zich niet altijd laat vormen naar onze modellen en plannen, en pleit voor het accepteren van deze beperkingen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 4 werkdagen
"De ironie van het maakbaarheidsdenken is dat het ons blind maakt voor wat werkelijk van waarde is. Juist in het erkennen van het onmaakbare, van wat we niet kunnen controleren, vinden we vaak de betekenis waar we naar op zoek zijn."
Uit: De kunst van het onmaakbare
SPOTLIGHT: Jeffrey Wijnberg
Jeffrey Wijnberg is psycholoog en bekend om zijn provocatieve stijl. Hij daagt mensen uit om anders naar zichzelf te kijken en kritisch te zijn op maatschappelijke aannames. In zijn werk over maakbaarheid wijst hij op de psychologische valkuilen van het idee dat we ons leven volledig kunnen controleren.
Meer over Jeffrey Wijnberg
Jeffrey Wijnberg
Dit is niet het leven dat ik heb besteld
In 'Dit is niet het leven dat ik heb besteld' onderzoekt Jeffrey Wijnberg de teleurstelling die ontstaat wanneer het leven niet verloopt zoals gepland. Hij laat zien hoe het geloof in maakbaarheid ons kwetsbaar maakt voor onvermijdelijke tegenslagen en pleit voor meer realisme over wat we kunnen beïnvloeden.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De confrontatie met de grenzen van maakbaarheid kan hard aankomen. Wanneer we denken dat alles maakbaar is, ervaren we tegenslag als persoonlijk falen. Maar is dat terecht? Of moeten we accepteren dat niet alles onder onze controle valt?
Raymond de Looze
Hoe je de beste versie van jezelf wordt - En waarom je dat vooral niet moet willen
Raymond de Looze neemt in 'Hoe je de beste versie van jezelf wordt - En waarom je dat vooral niet moet willen' de zelfhulpcultuur en het maakbaarheidsideaal op de korrel. Hij laat zien hoe het streven naar perfectie en voortdurende zelfverbetering ons juist ongelukkiger kan maken.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Edwin Zasada: ‘Leiders missen het lef om dingen te laten gebeuren’
Ronald Buitenhuis
Dit artikel over leiderschap raakt direct aan de grenzen van maakbaarheid in organisaties. De auteur stelt dat leiders vaak te veel willen controleren, terwijl ze juist meer zouden moeten durven loslaten. Hier zien we het maakbaarheidsideaal botsen met de realiteit van complexe menselijke systemen.
Maakbaarheid en de verwachtingen van succes
Het geloof in maakbaarheid schept hoge verwachtingen. Als alles maakbaar is, moet alles ook lukken. Deze mentaliteit kan leiden tot grote druk, zowel in ons persoonlijke leven als in organisaties en de samenleving als geheel.
SPOTLIGHT: Christiaan Schreurs
Christiaan Schreurs heeft als ingenieur, manager en consultant in binnen- en buitenland gewerkt. Vanuit zijn technische achtergrond ontwikkelde hij een kritische blik op het maakbaarheidsdenken in management, dat hij als te mechanistisch beschouwt voor de menselijke realiteit van organisaties.
Meer over Christiaan Schreurs
Christiaan Schreurs
Denken als Einstein
In 'Denken als Einstein' bekritiseert Christiaan Schreurs de illusie van maakbaarheid in management en pleit voor een realistischer benadering. Hij laat zien dat het idee dat processen en uitkomsten volledig te controleren en te sturen zijn niet strookt met de complexe werkelijkheid.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 7 werkdagen
Het verlangen naar controle en zekerheid zit diep in ons. Maar de wereld is complex en onvoorspelbaar. Dit spanningsveld tussen onze behoefte aan controle en de weerbarstige werkelijkheid leidt tot fundamentele vragen over hoe we omgaan met onzekerheid.
SPOTLIGHT: Klaas Mulder
Klaas Mulder is filosoof en heeft zich als auteur, spreker en docent ontwikkeld tot een kritische stem in het debat over maakbaarheid en controle in de publieke sector. Hij onderzoekt de grenzen van wat we kunnen beheersen en sturen in complexe systemen.
Meer over Klaas Mulder
Klaas Mulder
Foutje moet kunnen
Klaas Mulder analyseert in 'Foutje moet kunnen' kritisch de grenzen van maakbaarheid en de problemen die ontstaan door overmatig vertrouwen in deze gedachte. Hij laat zien dat de obsessie met controle en het vermijden van fouten juist kan leiden tot grotere problemen.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De sweet spot van leiderschap - Waar visie, autonomie en motivatie samenkomen
Peter Nientied
Dit artikel over leiderschap laat zien hoe het inzicht groeit dat niet alles maakbaar en controleerbaar is. De auteurs pleiten voor empowering leiderschap en zelfleiderschap, wat impliceert dat we de illusie van volledige controle moeten loslaten en vertrouwen moeten stellen in mensen en processen.
Maakbaarheid in crisistijd: nieuwe inzichten
De coronacrisis heeft de discussie over maakbaarheid in een nieuw daglicht gesteld. Enerzijds toonde de pandemie de grenzen van onze controle, anderzijds bewees ze dat ingrijpende maatschappelijke veranderingen wel degelijk mogelijk zijn wanneer de nood hoog is.
Dirk Geldof
Als risico's viraal gaan
Dirk Geldof bespreekt in 'Als risico's viraal gaan' hoe de coronacrisis laat zien dat de samenleving wél maakbaar is, tegen de neoliberale mantra in. Hij toont aan hoe snel ingrijpende maatschappelijke veranderingen mogelijk bleken tijdens de crisis en wat dit betekent voor ons denken over maakbaarheid.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
De kracht van maatschappelijk verbonden leiderschap
Marion Kremer
Dit artikel over maatschappelijk verbonden leiderschap raakt aan de discussie over de maakbaarheid van organisaties en gemeenschappen. De auteur pleit voor een benadering waarbij leiders de complexiteit van systemen erkennen maar tegelijkertijd wel geloven in de mogelijkheid van positieve verandering.
Tussen illusie en mogelijkheid: een nieuwe kijk op maakbaarheid
Is er een middenweg tussen blind vertrouwen in maakbaarheid en het volledig afwijzen ervan? Verschillende auteurs zoeken naar een genuanceerde positie waarin we zowel de grenzen van onze invloed erkennen als de mogelijkheden benutten die we wel hebben.
SPOTLIGHT: Lenette Schuijt
Lenette Schuijt is auteur van boeken op het gebied van leiderschap en bezieling. Zij heeft een kritische kijk op het doorgeschoten maakbaarheidsdenken en pleit voor een benadering die meer ruimte laat voor wat zich niet laat plannen of controleren.
Meer over Lenette Schuijt
Lenette Schuijt
Wat bezielt ons?
Lenette Schuijt bekritiseert in 'Wat bezielt ons?' het doorgeschoten maakbaarheidsdenken met zijn eindeloze plannen en abstracte doelen. Ze toont hoe dit denken bijdraagt aan de kloof tussen beleid en praktijk en pleit voor een benadering die meer ruimte laat voor bezieling.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
Willem Trommel
Veerkrachtig Bestuur
Willem Trommel analyseert in 'Veerkrachtig Bestuur' hoe het verlies van geloof in maakbaarheid heeft geleid tot pathologische reacties in bestuur en politiek. Hij zoekt naar een constructieve verwerking van dit verlies en een nieuwe benadering van besturen in een complexe wereld.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 6 werkdagen
Leiderschap Ontrafeld - Handboek voor leiderschap in een gepolariseerde wereld
Jille Tabak
Dit artikel over leiderschap in een gepolariseerde wereld biedt inzichten in hoe we kunnen omgaan met complexiteit zonder te vervallen in ofwel de illusie van volledige maakbaarheid ofwel volledige machteloosheid. De auteurs pleiten voor een evenwichtige benadering die de grenzen van maakbaarheid erkent.
Het vinden van balans
De uitdaging lijkt te zijn om een evenwicht te vinden: niet blind geloven dat alles maakbaar is, maar ook niet vervallen in fatalisme. Hoe kunnen we verantwoordelijkheid nemen voor wat we wél kunnen beïnvloeden, terwijl we accepteren dat niet alles onder onze controle valt?
Thijs Launspach
Je bent al genoeg
Thijs Launspach analyseert in 'Je bent al genoeg' hoe het maakbaarheidsideaal onrealistische verwachtingen schept. Hij stelt een realistischer mensbeeld voor dat ruimte laat voor kwetsbaarheid en accepteert dat geluk, succes en het leven zelf niet volledig maakbaar en controleerbaar zijn.
Boek bekijken
Verwachte levertijd ongeveer 2 werkdagen
"De paradox van maakbaarheid is dat we door minder krampachtig te proberen alles te controleren, vaak meer bereiken. Door te accepteren dat niet alles maakbaar is, creëren we ruimte voor wat echt waardevol is in het leven."
Uit: Je bent al genoeg
Waarom uw oplossing het probleem is - 'De moeite waard'
Rudy Kor
Dit artikel over leiderschap en management raakt aan de kern van het maakbaarheidsdebat: hoeveel kunnen we sturen en controleren, en waar moeten we loslaten? De auteur pleit voor een benadering die zowel richting geeft als ruimte laat voor wat niet te plannen valt.
Anna Lillioja
Waarom werken we?
Anna Lillioja stelt in 'Waarom werken we?' vragen bij het maakbaarheidsideaal en onderzoekt de grenzen van onze controle over ons werkende bestaan. Ze nodigt uit tot reflectie over de aanname dat we ons leven en werk naar eigen inzicht kunnen vormgeven.
Boek bekijken
Op werkdagen voor 21:00 besteld, volgende dag in huis
Conclusie: naar een realistisch maakbaarheidsideaal
Het debat over maakbaarheid gaat in essentie over een fundamentele menselijke spanning: onze behoefte aan controle enerzijds en de onvermijdelijke onzekerheid en complexiteit van het bestaan anderzijds. De literatuur over dit onderwerp wijst niet zozeer op het volledig afwijzen van maakbaarheid, maar op het ontwikkelen van een realistischer en genuanceerder beeld van wat we kunnen beheersen en wat niet.
Misschien ligt de oplossing in het ontwikkelen van wat we 'veerkrachtige maakbaarheid' zouden kunnen noemen: het vermogen om te navigeren in een complexe wereld, weloverwogen keuzes te maken over wat we willen beïnvloeden, en tegelijkertijd om te kunnen gaan met wat zich niet laat plannen of controleren. In een tijd van grote onzekerheid en snelle verandering is deze vaardigheid wellicht waardevoller dan ooit.
