Praktijkgerichte Sociale Vaardigheden

Inleiding 9
Leeswijzer 11

1 De professionele relatie: ik en de ander 13
1.1 Professie en professionaliteit 14
1.2 Beroepshouding en professionele attitude 15
1.3 Professionele identiteit 16
1.4 De professional en de organisatie 17
1.5 De professionele relatie 19
1.6 Factoren die de professionele relatie beïnvloeden 21

2 Reflecteren en gevoelens 31
2.1 Reflecteren: betekenis en doel 32
2.2 Een reflectieve professional 34
2.3 Reflecteren: ontwikkelingsgericht en actiegericht 35
2.4 Reflecteren en evalueren: het verschil 36
2.5 Reflecteren: onderzoeken van het eigen gedrag 37
2.6 Reflecteren: hoe doe je dat? 38
2.7 De reflectiesystematiek in stappen 41
2.8 Voorwaarden voor reflectie 42
2.9 Vaardigheden voor reflectie 44

3 Waarnemen en interpreteren 49
3.1 Zie ik wat ik denk te zien? 50
3.2 Sociaal gedrag 52
3.3 Waarnemen 53
3.4 Beroepsmatig waarnemen 54
3.5 Het belang van zorgvuldig waarnemen 54
3.6 Factoren die de waarneming beïnvloeden 55
3.7 De digitale wereld en dataficatie 64
3.8 Interpreteren 66
3.9 Factoren die de interpretatie beïnvloeden 66

4 Contact en communicatie 73
4.1 Contact 74
4.2 Wat is communicatie? 79
4.3 Aspecten van communicatie 81
4.4 Verbale en non-verbale communicatie 85
4.5 Metacommunicatie 92

5 Aandacht en empathie 95
5.1 Aandacht 96
5.2 Aandacht in de professionele relatie 96
5.3 Stilstaan bij aandacht 97
5.4 Aandacht voor jezelf 98
5.5 Valkuilen bij aandacht 99
5.6 Empathie 99
5.7 Empathie als beroepshouding 101
5.8 Valkuilen bij empathie 103

6 Sociale vaardigheden en gespreksvaardigheden 107
6.1 Sociale vaardigheden in de beroepscontext 108
6.2 Het gesprek in de beroepscontext 108
6.3 Gespreksmodellen 110
6.4 Gespreksvaardigheden 112
6.5 Vragen stellen 112
6.6 Luisteren 116
6.7 Samenvatten en concluderen 119
6.8 Concretiseren 121
6.9 Nuanceren 122

7 Assertiviteit en feedback 129
7.1 Wat is assertiviteit? 130
7.2 Subassertiviteit 131
7.3 Agressiviteit 132
7.4 Wat is feedback? 133
7.5 De functie van feedback 134
7.6 Verbale en non-verbale feedback 136
7.7 Positieve, negatieve en waarderende feedback 137
7.8 Feedback, de relatie met jezelf en de ander 139
7.9 Feedback: doen en laten 141

Epiloog 144
Literatuur 145
Illustratieverantwoording 148
Over de auteurs 149
Register 150