Strafrechtelijke criminologie

Deel I Introductie in de strafrechtelijke criminologie 19

1 De grondslagen van de strafrechtelijke criminologie 21
Benny van der Vorm
1 Inleiding 21
2 De relatie tussen strafrecht en criminologie 22
3 De inhoud van de strafrechtelijke criminologie 26
4 De algemene vraagstelling 30
5 De inhoud van dit boek 31

2 Criminaliteit en maatschappelijke schadelijkheid. Van criminologie naar zemiologie? 35
René van Swaaningen
1 Inleiding 35
2 Criminaliteit als betwist concept 37
3 Het begrip ‘criminaliteit’ in de ontwikkeling van de criminologie 39
4 Criminaliteit als vorm van sociale controle 41
5 Het verband tussen het abolitionisme en de ‘social harm’- benadering 42
6 Criminalisering en morele kruisvaarders 44
7 Criminaliteit als mediale en bestuurlijke constructie 46
8 Naar een multidimensionale benadering van criminaliteit 47
9 Van criminologie naar zemiologie? 50

3 De criteria voor strafbaarstelling 55
Sanne Buisman
1 Inleiding 55
2 Criteria voor strafbaarstelling in het huidige wetgevingsklimaat 56
3 Legitimatie van de strafbaarstelling 60
4 Rechtvaardiging van de strafbaarstelling 65
5 Formulering van de strafbaarstelling 70
6 Op het snijvlak van strafrecht en criminologie: evidence-based strafwetgeving 74

4 De methoden en technieken in de strafrechtelijke criminologie 77
Marc Simon Thomas
1 Inleiding 77
2 Onderzoeksopzet 80
3 Kwantitatieve methoden en technieken 83
4 Kwalitatieve methoden en technieken 85
5 Analyseren, interpreteren en rapporteren 89
6 Kwaliteit van onderzoek 91
7 Afsluiting 97

Deel II Georganiseerde misdaad 101

5 Betekenisraamwerk en georganiseerde misdaad. De onuitroeibaarheid van Zwacri 103
Petrus C. van Duyne
1 Inleiding 103
2 De ‘zwacri’: zware georganiseerde misdaad 104
3 Nog meer zwacri: ‘transnational organised crime’ 105
4 Witwassen is ook een ‘zwacri’ feit 109
5 De georganiseerde misdaadmonitor in Nederland 111
6 De aard van zwacri? 119
7 De aard van de verschillen in misdaadmarkten 123
8 Tot slot 125

6 De strafrechtelijke aanpak van georganiseerde misdaad en artikel 140 Sr 129
André Kesteloo
1 Inleiding 129
2 Art. 140 Sr 131
3 Het gevaar dat uitgaat van het in georganiseerd verband beramen of plegen van misdrijven 132
4 De functies van art. 140 Sr 134
5 De bewijsvoering van art. 140 lid 1 Sr in het algemeen 136
6 Criteria voor het bestanddeel ‘organisatie’ 137
7 Criteria voor het bestanddeel ‘het oogmerk tot het plegen van misdrijven’ 139
8 Criteria voor de strafbare gedraging ‘deelneming aan’ 140
9 De uitdagingen en praktische belemmeringen bij toepassing van art. 140 Sr en de speciali 143
10 Afsluiting 145

7 Groene criminologie en georganiseerde misdaad 149
Daan van Uhm
1 Inleiding 149
2 Criminologie en misdaden tegen de natuur 150
3 De vergroening van de criminologie 151
4 Groene georganiseerde misdaad 153
5 Conclusie 156

Deel III Organisatiecriminaliteit 161

8 Van appel tot boomgaard
Verklaringen voor organisatiecriminaliteit en implicaties voor de aanpak 163
Lieselot Bisschop & Karin van Wingerde
1 Inleiding 163
2 Wat is organisatiecriminaliteit? 164
3 De rotte appel: de foute leidinggevende? 167
4 De rotte boom: de toxische cultuur of gebrekkige structuur 171
5 De rotte boomgaard: het criminogeen economisch en juridisch systeem? 174
6 Conclusie 176

9 De strafrechtelijke aanpak van organisatiecriminaliteit 181
Joep Lindeman
1 Inleiding 181
2 Het materiële strafrecht 182
3 De strafrechtelijke handhaving van organisatiecriminaliteit 187
4 De strafrechtelijke sancties 193
5 De buitengerechtelijke afdoening 195
6 De invloed van de EU 198
7 Het strafrecht als ultimum remedium of als optimum remedium? 199
8 Afronding 200

10 De bestuursrechtelijke aanpak van organisatiecriminaliteit 205
Ton Duijkersloot
1 Inleiding 205
2 Een eerste verkenning 205
3 Bestuursrechtelijke handhaving: algemeen 209
4 De bestuurlijke boete en organisatiecriminaliteit 212
5 Andere bestuursrechtelijke sancties en organisatiecriminaliteit 223
6 Tot besluit 228

11 Particulier onderzoek en private afhandeling van financieeleconomische criminaliteit 233
Clarissa Meerts
1 Introductie 233
2 Enkele verschillen tussen strafrechtelijk en particulier onderzoek 235
3 Intern onderzoek 237
4 Afhandeling 239
5 Afsluiting 241

Deel IV Terrorisme 245

12 Haast en spoed is zelden goed: een kritische reflectie op de Nederlandse strafrechtelijke CT-wetgeving 247
Maartje van der Woude
1 Inleiding 247
2 Nadenken over (nationale) veiligheid 248
3 Zorgen om voorzorgsmaatregelen 252
4 Nederland van 0 naar 100 in de strijd tegen internationaal terrorisme 254
5 Kritische geluiden en (non-)evaluaties 256
6 Ter afsluiting: naar een meer responsief en deliberatief wetgevingsproces? 260

13 De strafrechtelijke aanpak terrorisme: formeelrechtelijke en materieelrechtelijke perikelen 265
Sven Brinkhoff
1 Inleiding 265
2 Formeelrechtelijke perikelen: ambtsberichten, gelijktijdige onderzoeken en (vermeende) uitlokking 265
3 Materieelrechtelijke perikelen: reikwijdte strafbaarstellingen 272
4 Tot besluit 275

14 Vervolging van terroristische misdrijven gepleegd in Syrië en Irak voor het Internationaal Strafhof 277
Francesca Anzovino
1 Inleiding 277
2 Terrorisme in het internationale debat 280
3 Mogelijkheden van vervolging van terrorisme voor het Internationaal Strafhof 284
4 Conclusie 304

Deel V Mensenhandel 309

15 De sociale constructie van prostitutie en mensenhandel in Nederland en de gevolgen in tijden van maatschappelijke druk 311
Brenda Oude Breuil
1 Introductie: eerste blik op het sociale construct van prostitutie en mensenhandel 311
2 Mythen over sekswerk en situaties van uitbuiting 315
3 De gevolgen van een sociaal construct: abjectie in tijden van maatschappelijke druk 319
4 Conclusie 322

16 Strafwetgeving tussen Scylla en Charybdis: mensenhandel in het Wetboek van Strafrecht 325
Luuk Esser
1 Mensenhandel als gecontesteerd construct 325
2 Mensenhandel in het Wetboek van Strafrecht en de rechtspraak 328
3 Reflectie 340
4 Conclusie 342

17 Knelpunten en dilemma’s in de integrale aanpak van arbeidsuitbuiting 345
Masja van Meeteren
1 Inleiding 345
2 Knelpunten in de strafrechtelijke vervolging van arbeidsuitbuiting 346
3 De organisatie van de integrale aanpak arbeidsuitbuiting 348
4 De beloften van de integrale aanpak en mogelijke valkuilen 351
5 De integrale aanpak van arbeidsuitbuiting in de praktijk 352
6 Conclusie 356

18 Mensenhandel, geld en ondermijning 361
Jill Coster van Voorhout
1 Inleiding 361
2 Mensenhandel: een viertal definitiekwesties 362
3 Mensenhandel: geld en geldstromen 366
4 Mensenhandel: het belang van het reguliere bankverkeer 371
5 Mensenhandel: een kritische noot 378
6 Mensenhandel: het belang van een publiek-privaat onderzoekssamenwerkingsverband 380

Deel VI Cybercriminaliteit 389

19 Bestuurlijke mogelijkheden en uitdagingen bij de aanpak van online aangejaagde ordeverstoringen 391
Willem Bantema
1 Inleiding 391
2 Gemeenten en de agenda digitale veiligheid 393
3 Maatschappelijke ontwikkelingen die relevant zijn voor het begrijpen van online aangejaagde ordeverstoringen 396
4 Bestuursrechtelijke handhaving online 398
5 Andere interventiemogelijkheden 403
6 Slotbeschouwing 406

20 Strafrechtelijke aspecten van cybercriminaliteit en digitale opsporing 413
Jan-Jaap Oerlemans & Dave van Toor
1 Inleiding 413
2 Het materiële strafrecht: Cybercriminaliteit in enge zin 414
3 Strafprocesrecht: digitale opsporing 421
4 Van opsporing naar verstoring en weer terug 438

21 Een strafrechtelijk-criminologisch perspectief op de strafbaarstelling van sexchatting 441
Renée Kool & Benny van der Vorm
1 Inleiding 441
2 Criminologische perspectieven op sexchatting 443
3 De strafbaarstelling van sexchatting 447
4 Analyse: een toetsing aan het schadebeginsel en het beginsel van effectieve hanteerbaarheid 451
5 Conclusie 454

Deel VI Afsluiting 457

De staat van de strafrechtelijke criminologie 459
Benny van der Vorm
1 Inleiding 459
2 Een korte introductie in de strafrechtelijke criminologie 461
3 Inzichten in de aanpak van georganiseerde misdaad 462
4 Inzichten in de aanpak van organisatiecriminaliteit 466
5 Inzichten in de aanpak van terrorisme 467
6 Inzichten in de aanpak van mensenhandel 469
7 Inzichten in de aanpak van cybercriminaliteit 470
8 Conclusie 471

De auteurs 475

Pompe-reeks 477