Je zal er maar werken

Inleiding
Oorsprong van het boek 12
Voor wie en wanneer? 13
Leeswijzer 14

1 Het belang van goed organiseren

1. Een integratieve theorie over organiseren en organisaties 21
1.1. De parallel tussen een tafel en een organisatie 21
1.2. Waarom een integratieve theorie? Waarom nu? 28

2. Een pleidooi voor bewuster organiseren en ontwerpen 31
2.1. ‘Ondanks de organisatie’: gevolgen van onhandig organiseren 31
2.2. Wanneer en hoe kom je bij ‘dankzij de organisatie’? 32
2.3. Te vermijden valkuilen 35

2 Organiseren begrijpen

3. Verrijking van de organisatiekunde met systeemdenken 43
3.1. Organiseren, organisatie en organisatieontwerp 43
3.2. Van buiten naar binnen denken 48
3.3. Kleur geven aan functie en vorm 53
3.4. Waarom het gaat zoals het gaat... 58

4. Manieren van organiseren 60
4.1. Drie aspecten, dus drie manieren 60
4.2. Het politieke aspect van organiseren 61
4.3. Het technische aspect van organiseren 65
4.4. Het sociale aspect van organiseren 70

5. De externe organisatie begrijpen 75
5.1. De externe organisatie 75
5.2. De bredere institutionele context 77
5.3. De transactionele omgeving 82
5.4. De relationele omgeving 89
5.5. Samenvatting 94

6. De interne organisatie begrijpen 96
6.1. De interne organisatie 96
6.2. Het organisatieconcept 98
6.3. De interne ordeningen 105
6.4. De subsystemen 111
6.5. Voorbij de driedeling 121
6.6. Samenvatting 123

3 Organisaties ontwerpen

7. Manieren om organisaties te ontwerpen 129
7.1. Een organisatie(aspect) ontwerpen 129
7.2. Het politieke aspect ontwerpen 129
7.3. Het technische aspect ontwerpen 133
7.4. Het sociale aspect ontwerpen 137

8. Nog eenmaal organisatiekunde verrijken 143
8.1. Kan je een organisatie eigenlijk wel ontwerpen? 143
8.2. Lessen vanuit de ontwerpleer 146
8.3. Het proces van een organisatie ontwerpen 156
8.4. Verrijking organisatiekunde vanuit systeemdenken: vitale systemen 172

9. Organisaties integratief ontwerpen 176
9.1. Twee parallelle en incomplete ontwerpen: positionering en structurering 176
9.2. Het ontwerpproces voor vitale organisaties 177
9.3. Principes voor vitale organisaties 183

4 Cases

10. Als directeur-eigenaar de ggz-instelling Zorgmeesters opzetten (Samen met Mark van de Logt) 198
10.1. Introductie van de case Zorgmeesters 198
10.2. De geboorte van Zorgmeesters 199
10.3. Het ontwerp van Zorgmeesters 201
10.4. Ontwerpdilemma’s en detailontwerpen 206
10.5. Reflectie op de Zorgmeesters-case vanuit de integratieve theorie 209

11. Als netwerkcoördinator een waardenetwerk opbouwen in de geestelijke gezondheidszorg (Samen met Liesbeth van Gent) 211
11.1. Introductie van de case Waardenetwerken Volwaardig Burgerschap 211
11.2. Context: veranderingen in de Nederlandse ggz 212
11.3. Het waardenetwerk Volwaardig burgerschap 215
11.4. Waar in het brede veld staat het waardenetwerk? 222
11.5. Hoe past het waardenetwerk binnen de vereniging? 228
11.6. Reflectie op de case waardenetwerk Volwaardig burgerschap vanuit de integratieve theorie 230

12. Als projectleider de Amsterdamse Maatwerk Methode voor het sociale domein ontwikkelen (Samen met Marie-José Driessen) 232
12.1. Introductie van de case Amsterdamse Maatwerk Methode 232
12.2. Voortraject en context: contouren van een nieuw sociaal domein 234
12.3. Programma Sociaal domein gemeente Amsterdam 236
12.4. De Verbondsteams 238
12.5. De Amsterdamse Maatwerk Methode (AMM) ontwikkelen 240
12.6. Evaluatie Verbondsteams en AMM 248
12.7. Vervolgtraject na de Verbondsteams 250
12.8. Reflectie op de case Amsterdamse Maatwerk Methode vanuit de integratieve ontwerpbenadering 252
13. Als bestuur positioneren van de Breda University of Applied Science (Samen met Maarten Meewis) 254

13.1. Introductie van de case Breda University of Applied Science 254
13.2. Korte karakterisering BUas en de case 255
13.3. 2003-2007 Focus: Internationale themahogeschool 257
13.4. 2008-2012 Academisering, internationalisering, excellentie 260
13.5. 2013 – 2017 Knowledge@work 262
13.6. 2018 – 2021 Creating professional value 265
13.7. 2022-2025 BUas+ More than a University of Applied Sciences: voorbeeld van het strategisch proces 266
13.8. Reflectie op de BUas-case vanuit de integratieve theorie 268

14. Als extern adviseur een waterschap structureren 271
14.1. Globale beschrijving van de startsituatie 271
14.2. Eerste fase: waar gaat het om? 273
14.3. Tweede fase: ontwerp van de lijn 277
14.4. Derde fase: rondom de lijn 280
14.5. Voorgesteld organisatieontwerp en vervolgproces 284
14.6. Reflectie op de waterschapscase vanuit de integratieve theorie 285

15. Als extern adviseur een juridische afdeling positioneren en structureren 287
15.1. Introductie van de case Juridische afdeling 287
15.2. Globale beschrijving van de Juridische afdeling en haar context 288
15.3. Eerste fase: brede oriëntatie tot eerste diagnose 290
15.4. Tweede fase: externe organisatie van de Juridische afdeling 295
15.5. Fase 3: grofontwerp interne organisatie 300
15.6. Fase 4: detaillering subsystemen en implementatie 303
15.7. Reflectie op de case Juridische afdeling vanuit de integratieve ontwerptheorie 304

16. Als (schaduw)adviseur ‘het midden’ bij een zorginstelling ontwerpen 306
16.1. Introductie van de case Zorginstelling 306
16.2. Globale beschrijving van de zorginstelling en de (eerste) gestelde vraag 307
16.3. De vraag in 2022 312
16.4. Reflectie op de case Zorginstelling vanuit de integratieve ontwerptheorie 321