Wat zou je veranderen als je niet bang was? Ik stel deze vraag in een sessie die ik begeleid over verandering en de comfortzone. Uit de groep klinkt direct een stevig antwoord: Dan zou ik vandaag nog ontslag nemen. De groep kijkt Abel geschrokken aan. Abel kijkt geschrokken terug. Heb ik dit hardop gezegd? hoor ik hem denken.
Abel heeft geen ontslag genomen die dag. Hij is al jaren in dienst en blijft mogelijk nog jaren in dienst. Hoewel hij zijn werk niet fantastisch vindt, is het ook geen straf. Hij heeft leuke collega’s, leuk werk, aardige klanten. Bovendien is hij goed in zijn werk en krijgt hij voldoende waardering van zijn leidinggevenden. Al met al zit Abel best tevreden in zijn veilige comfortzone.
Definitie comfortzone: het gedragsrepertoire dat je kent en waar je je comfortabel bij voelt.
In organisaties zijn heel veel mensen zoals Abel. Mensen die liever iets anders doen dan ze nu doen. Hun baan opzeggen, een carrière-switch maken, op wereldreis gaan. Maar ze doen het niet. Het gemak en de vertrouwdheid houdt hen precies waar ze zijn: in de comfortzone. En hun angst weerhoudt hen om op pad te gaan, om te gaan ontdekken wat er nog meer kan en wat er nog meer mogelijk is.
Tegelijkertijd willen we wendbare, veerkrachtige en lerende organisaties. We willen dat onze mensen veranderingen omarmen en dat ze gaan vernieuwen en innoveren. We willen een beweging uit die comfortzone. Maar hoe doen we dat? En waar zijn we dan toch zo bang voor?
Verschillende gebieden
Om te begrijpen hoe de beweging werkt, duiken we dieper in de comfortzone en de ruimte voor vov.
De comfortzone staat niet op zichzelf. Naast deze zone ligt de ruimte voor verandering, ontwikkeling en vernieuwing (kortweg de ruimte voor vov). De ruimte voor vov is het onbekende terrein. Hier liggen nieuwe potenties, ambities, ongebaande paden, onopgemerkte mogelijkheden en - per ongeluk hardop uitgesproken- wensen en verlangens. Ontslag nemen, een goede presentatie geven, parachutespringen, solliciteren op die nieuwe functie, Italiaans leren, een boek schrijven. Zoveel mensen, zoveel wensen.
Maar wat de wensen of ambities ook zijn, één ding hebben we allemaal gemeen: wanneer we uit de comfortzone gaan en gaan bewegen richting het onbekende terrein, krijgen we eerst te maken met onze grenswachters. Deze grenswachters staan op de rand van de comfortzone op ons te wachten. Ze stellen ons op de proef en ze vertalen onze angsten. Kan ik dit wel? Iemand anders is vast beter dan ik. Doe toch normaal dan doe je al gek genoeg! Je geeft je zekerheden toch niet op voor zo’n onnozel plan? Dat lukt je nooit! Veel te riskant. Denk aan de hypotheek. Wie ben jij om dit te willen? De grenswachters geven onze angsten een stem. Soms lukt het ze om ons tegen te houden en dan blijven we in de comfortzone. Dan blijven we doen wat we altijd deden en stokt de beweging. Om te veranderen en vernieuwen is het dus de kunst om ons niet zomaar te laten tegenhouden door onze grenswachters. Om eerst goed naar ze te luisteren en daarna te bepalen door wat wij ons laten leiden. Door begrenzende gedachten en angst? Of door nieuwsgierigheid en verlangen?
Beweging
Buiten onze comfortzone zit de beweging en de wendbaarheid en flexibiliteit die we nastreven in organisaties. Om zelf in beweging te komen kun je onderzoeken wat je wilt ontdekken, welke mogelijkheden je ziet en welke gesprekken je daarvoor hebt te voeren met je grenswachters. Wil je dat een ander in beweging komt, zul je moeten begrijpen dat de beweging naar buiten voor iedereen anders werkt, maar altijd gepaard gaat met een zekere angst. Er is geen one size fits all als het gaat om uit de comfortzone stappen. Ieder mens heeft een eigen unieke comfortzone. Wat voor de één prettig en comfortabel is, hoeft dat niet voor een ander te zijn. Ieder mens heeft ook een eigen ruimte voor vov. Wat voor de één een diepgewortelde ambitie of verlangen is, is voor de ander een absolute no go. En ieder mens heeft af te rekenen met zijn of haar eigen grenswachters.
Utopie
Als jij de volgende keer de zin hoort: we moeten vaker uit onze comfortzone stappen, weet je nu wat de consequenties zijn. Zomaar even uit de comfortzone stappen is een utopie. We vinden het moeilijk, we vinden het eng én we zijn bang. Maar met een beetje support, goed luisteren naar de grenswachters en met de nodige nieuwsgierigheid en lef, is het voor ons allemaal mogelijk om op pad te gaan en te ontdekken wat voor potentieel in het gebied van vov op ons te wachten ligt!
Ontdek je mee?
Over Elleke van Gelder
Gedreven door de vraag: 'Kan het ook anders?' is drs. Elleke van Gelder multidisciplinair specialist in het domein van sociale innovatie. Met Bureau in CC nodigt ze je uit om te ontdekken hoe vernieuwen en mensgerichtheid hand in hand gaan. 'Anders kijken, denken en doen' zijn daarbij niet slechts opties, maar krachtige leidraden voor innovatie, verandering en vernieuwing.
