‘Brein is gevoeliger voor negatieve signalen’

De auteur, geflankeerd door de Engelse zanger en gitarist James Whelligan die later prachtige liedjes zal vertolken van onder andere Tears for Fears en Morrissey, verklaart deze paradox uit het heersende negativisme in onze samenleving en de rest van de wereld. ‘Een belangrijke verklaring hiervoor is dat het formele deel van onze samenleving - media, overheid, onderwijs en bedrijfsleven - ons vooral slecht nieuws brengt. De media focussen op slecht nieuws, de overheid stuurt je belastingaanslagen, het onderwijs let op slechte cijfers en bedrijven corrigeren werknemers op fouten.’

Negativiteitsbias
De maatschappij is natuurlijk niet zo verschrikkelijk en onveilig als de formele buitenwereld ons wil doen geloven. ‘We leven hier zeer veilig en kennen grote welvaart. Vanwege de werking van ons primaire brein - de eerste stuurman - beseffen we dit onvoldoende. Negatieve signalen komen daar eerder binnen dan positieve. Naast deze negativiteitsbias heeft de eerste stuurman een kortetermijnfixatie. Een acuut, minder relevant probleem zoals een aanslag krijgt onze volledige aandacht. We tonen veel minder belangstelling voor grote langetermijnproblemen zoals klimaatverandering. Onze eerste stuurman denkt bovendien eerder negatief over mensen die ver van ons af staan, maar is juist positief over onszelf of over mensen die tot onze groep behoren. Dit mechanisme leidt tot narcisme en vreemdelingenangst.’ Aldus Vogelaar.

Bewustwording
De auteur biedt aan het einde van zijn boeiende presentatie enkele oplossingen om de negatieve invloeden van het alarmerende brein in het dagelijks leven te beperken. ‘De mens dient zich meer bewust te worden van de beperkende werking van het primaire brein door aan zelfobservatie te doen. Je moet bovendien proberen om over een onderwerp naast negatieve ook positieve informatie te verzamelen. Wees ten slotte alert op de emotionele impulsen van de eerste stuurman en geef je secundaire brein - de tweede stuurman - de tijd om een rationele afweging te maken. Op die manier kun je het eigen gedrag in positieve zin bijsturen en verdwijnen negatieve denkpatronen.’