De verfrissende smaak van zure appels - 'Een stevige basis'

Elke dag balanceren mensen tussen Fijn en Pijn. Situaties waarin je je goed voelt en jezelf kunt zijn. Dat is Fijn. Aan de andere kant staat Pijn. De pijn die gevoeld wordt als we in de werkomgeving niet ons zelf kunnen zijn, niet gezien en gehoord voelen, niet vrijmoedig kunnen spreken. En in een spagaat komen en een intern conflict ervaren.

Wat doe je dan met die pijn? Inderdaad, vermijden. Sommige geven nog wat weerstand maar meestal gaat de gevoelde pijn de onderstroom in, versterkt zich en wordt op termijn een verwoestende tegenstroom. Met als gevolg: hardnekkige gedragspatronen, weerstand, psychologische onveiligheid en gebrek aan vertrouwen. Zaken die leiden tot slechte besluiten, weinig vernieuwing en een gebrekkige of haperende veranderkracht.

Mathilde Maas Kuper slaat de spijker op de kop. Niet alleen inhoudelijk, maar ook in de tijd gezien. Achter mij en voor mij zie ik de pijn van de slachtoffers van de toeslagenaffaire en de manier waarop het politiek-bestuurlijke leiderschap ermee om is gegaan en nog gaat. Maar ook als leiderschapscoach zie ik vrijwel dagelijks de pijn van managers die worstelen met een destructieve pijncultuur.

Niet alleen de titel van het boek is verfrissend, maar ook de inhoud en de methode die de schrijver aanbiedt. Bij het lezen van het boek schieten er allerlei herinneringen door je hoofd. Werksituaties waarin je pijn ervoer, maar ook waarin je pijn zelf veroorzaakt hebt. Het word je als lezer pijnlijk duidelijk wat voor effecten en gevolgen het ontbreken van goed pijnmanagement heeft.

Zoals Maas Kuper het beschrijft: hardnekkige gedragspatronen, weerstand, psychologische onveiligheid of gebrek aan vertrouwen. Wat de besluitvaardigheid, het innovatievermogen en de veranderkracht ondermijnt.

Het boek neemt je gestructureerd en opbouwend mee in je eigen bewustwordingsproces. Als lezer word je niet in het diepe van het thema gegooid, maar Maas Kuper leert je als het ware erin te duiken en er door heen te gaan. De verschillende praktijksituaties zijn kort en duidelijk beschreven en de rake voorbeeldvragen die ze aanbiedt laten je direct nadenken. Ze helpen om te durven duiken, de pijn aan te pakken en op te ruimen. Eerst vanuit zien, voelen en begrijpen, daarna met een methode om door de zure appel heen te kunnen bijten.

Het boek is kleurrijk vormgegeven met handige kaders die de betekenis van een thema kort belichten. Handig. Alsook het frisse taalgebruik: Jip en Janneke. Regelmatig moest ik lachen bij termen als ‘Het frikandelmoment' en ‘Uit een gesloten oester haal je nooit een parel'. Ze riepen vragen op en prikkelden mijn nieuwsgierigheid.

Hoe verder je in het boek komt hoe meer het van je concentratie vraagt. Dit komt doordat de methode van pijnmanagement gelaagd is en in opbouw complex. Dat vraagt bijblijven en focus. Wat theoretisch een eenvoudige methode lijkt, blijkt in de uitvoering ervan niet zo gemakkelijk te zijn.
Het vraagt wel wat van een leider om ermee aan de slag te gaan. Vooral Guts. De moed om de zure appel op te pakken en de tanden erin te zetten, de zure smaak te proeven, zaken te benoemen en de pijn boven water te trekken. Temeer die pijn vaak al jaren voelbaar is. De bekende olifant!

Als leider, maar ook als volger, ben je zowel onderdeel van de pijn, als van de oplossing. Daar komt nog wat bij. Dat je als leider initiatiefnemer bent, degene die als eerste de duik maakt. Pijn ontstaat in de interactie tussen mensen en daarin ligt ook de oplossing. Denk niet als je het eerste duikt dat anderen je zomaar volgen. Beweging gaat niet vanzelf en vraagt lef, geduld, tact, zelfreflectie, een langere adem en vertrouwen. En soms gepast wantrouwen.

Om succesvol in je leiderschap te zijn, is goed pijnmanagement onmisbaar. Ik deel dat met Maas Kuper. Haar boek legt een stevige basis die gebaseerd is op veel kennis en (levens) ervaring. Dat maakt de inhoud sterk en geloofwaardig. Maar pas op voor het idee van de Quick-fix. De verfrissende smaak van zure appels geurt wellicht naar een zelfhulpboek, maar is meer dan dat. Het is een spiegelkamer, analyse-instrument, managementmethode, rollercoaster, motivator, gids en toolbox ineen. Zoals gezegd, goed pijnmanagement lijkt eenvoudig, maar is verre van gemakkelijk. Denken, voelen en doen gaan hand in hand. Wat voor veel managers niet vanzelfsprekend is. Denken en doen nog wel, maar diepere zelfreflectie en voelen?!
Na het zuur komt het zoet en je kunt pijn tot een succes maken. Dat is een hele geruststelling.